Urna
Urna je riječ latinskog porijekla[1] koja označava posudu u obliku vaze za čuvanje pepela umrlih[2]nakon kremiranja.[3]
| Urna | |
|---|---|
 | |
Oblik i materijal od kojih su se izrađivale urne bio je jako različit, jer su se pravile od terakote, kamena (porfir, alabaster), bronce, srebra, zlata, keramike, stakla i drugih materijala.[4]
Historija uredi
Običaj spremanja izgorjelih ostataka umrlih u urne, postoji od brončanog preko željeznog doba do antike.[3] Za to postoji velik broj dokaza, pronađenih urni po raznim nekropolama. Isprva su to bili relativno grubi krčazi, da bi vremenom postale vrlo fino oblikovane vaze, bogato dekorirane rafiniranim reljefima ili mali glineni sarkofazi sa figurama pokojnika na poklopcu u Etruriji.[2]
Urne su se u antičkoj Asiriji polagale u grob, na podest od bronce ili terakote koji je najčešće imao oblik stolice.[4]Stari Grci polagali su pepeo svojih pokojnika u specijalnu vrstu kratera -dipilonski krater.[2] U Etruriji, Grčkoj i Rimu urne su se polagale u posebnim građevinama - kolumbarijima ili po katakombama.[4]
Urne su se naročito koristile u Antičkom Rimu, jer se gotovo isključivo sve do 2. vijeka prakticirao obred kremiranja.[3] Tako da postoje brojni primjeri urni, od onih vrlo jednostavnih oblika u staklu, do vrlo profinjenih u mramoru.[3] Pepeo careva polagao se u urne od plemenitih metala, poput Trajanove od zlata koja je bila smještena u podnožje Trajanova stupa[3] (nestala za barbarske provale.[5]).
Meksički Zapoteci su svoje keramičke urne polagali su u niše iskopane u specijalno odabranom brdu koje im je služilo za tu svrhu, sličan običaj imali su i Miskiti u Nikaragvi. U budističkim zemljama urne su se često čuvale po kućnim oltarima, a u Tibetu su se nesagorjele kosti pomiješale sa glinom i od te smjese bi se pravila urna (tsha-tsha).[4]
U antičkoj jugozapadnoj Indiji "ženske" urne od terakote pravile su se tako da imaju po dvije dojke.[4]
Urne (ātash-dān) su se koristile i po predsasanidskom Iranu, za njih su znali i u Judeji, prehelenističkom Egiptu i po Africi.[4]
Nakon trijumfa kršćanstva, koje je osudilo kremiranje, prestala je upotreba urni u Evropi i Americi.[3] Nakon oživljavanja običaja kremiranja umrlih urne su ponovno ušle u primjenu od 19. vijeka.[2]
Urna je u Antičkom Rimu bila i mjerna jedinica za tekućinu, koja je iznosila - 13,13 litara.[3]
Izvori uredi
- ↑ „Urn” (engleski). Merriam Webster. Pristupljeno 27. 12. 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Urna” (hrvatski). Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 27. 11. 2017.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 „Urna” (talijanski). Treccani. Pristupljeno 27. 11. 2017.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 „Ceremonial object” (engleski). Britannica. Pristupljeno 27. 11. 2017.
- ↑ „Foro di Traiano” (talijanski). Roma Segreta. Pristupljeno 27. 11. 2017.
