Sedam neprijateljskih ofanziva
Sedam neprijateljskih ofanziva je izraz koji se u historiografiji bivše Jugoslavije koristio za sedam najopsežnijih, odnosno najambicioznijih operacije koje su snage Sila Osovine na prostoru bivše Jugoslavije poduzimale kako bi za vrijeme drugog svjetskog rata likvidirale glavninu partizanskih snaga.
Te ofenzive su, poredane kronološki:
- Prva neprijateljska ofanziva koju su od septembra do novembra 1941. poduzele njemačke snage u Zapadnoj Srbiji s ciljem gušenja ustanka, odnosno likvidacije teritorije poznate pod nazivom Užička republika.
- Druga neprijateljska ofanziva, koju su osovinske snage poduzele protiv partizanskih snaga u Istočnoj Bosni u januaru 1942. godine, a u okviru koje je 1. proleterska brigada izvela poznati Igmanski marš.
- Treća neprijateljska ofanziva, poznata kao Operacija Trio, koja je za cilj imala likvidaciju partizanskih snaga na granici Bosne i Hrvatske u proljeće 1942. godine. Ponekad se navodi kao bitka na Kozari, odnosno kozarska ofanziva.
- Četvrta neprijateljska ofanziva, poznata kao bitka na Neretvi, odnosno Operacija Weiss, je predstavljao pokušaj likvidacije glavnine partizanskih snaga u Bosni i Hercegovini, odnosno likvidaciju teritorije poznate kao republika početkom 1943. godine.
- Peta neprijateljska ofanziva, poznata kao bitka na Sutjesci, odnosno Operacija Schwarz je predstavljao pokušaj da se partizanske snage opkole i unište na granici Bosne i Crne Gore u kasno proljeće 1943.
- Šesta neprijateljska ofanziva je naziv za seriju ofanzivnih operacije koje su njemačke snage poduzele od septembra 1943. do početka 1944. kako bi od partizanskih snaga oduzele teritoriju oslobođenu nakon kapitulacije Italije.
- Sedma neprijateljska ofanziva, poznatija kao Operacija Konjićev skok ili Desant na Drvar, je bio ambiciozni pokušaj njemačke vojske da se krajem maja 1944. partizanske snage obezglave padobranskim desantom čiji je cilj bilo likvidacija ili zarobljavanje njihovog vrhovnog komandanta, maršala Tita.
TumačenjaUredi
„Još mnogo pre saveznika, Nemci i Italijani su shvatili da partizani predstavljaju vojni činilac od prvorazrednog značaja, pred kojim je savremena armija u mnogo čemu bespomoćna. U toku tri godine, oni su protiv njih poveli ne manje od sedam ofanziva širokih razmera, od kojih je svaka angažovala više od po deset divizija sa svim podržavajućim rodovima vojske. Jednom ili dvaput veće snage partizana nalazile su se blizu opkoljavanja i istrebljenja. Neprijateljeva avijacija, protiv koje nisu imali nikakve zaštite, igrala je ovde značajnu ulogu otkrivajući njihove položaje i vezujući ih dok bi pristigle jedinice kopnene vojske da se obračunaju sa njima. Ali, svaki put su uspevali da se izvuku, nestanu i da se opet pojave na drugome mestu, napadajući neprijatelja tamo gde je najmanje očekivao. Za vreme svake od ovih ofanziva, obimna pomeranja trupa izlagala su neprijatelja, više no ikad ranije, napadima i zasedama partizana. Zbog toga su sve ove ofanzive propale a partizani, iako iznureni, gladni i loše opremljeni, nastavili su neometano sa svojim otporom.[1]“U prirodi je partizanskog otpora da ga neprijateljske operacije moraju ili u potpunosti uništiti ili ga ostaviti potencijalno jačim nego prije. To je pokazano uzastopce svakom od prethodnih pet ofanziva iz kojih su, jedna za drugom, partizanske brigade i divizije izlazile jače u iskustvu i naoružanju nego što su bile prije, uz potporu stanovništva koje je uvidjelo da nema alternative otporu, osim smrti, zatvora, ili gladi. Tu ne može biti nikakvih polovičnih mjera; Nijemci nisu ostavljali ništa iza sebe, sem traga propasti. Ono što bi u drugim okolnostima možda moglo ostati čisto ideološki rat, kako su reakcionari u inozemstvu govorili da jeste (a njemačka propaganda je učinila sve da ih podrži), postao je rat za nacionalni opstanak. Sasvim jasno je bilo da nema mjesta za provincijalizam; Srbi i Hrvati i Slovenci, Makedonci, Bosanci, hrišćani i muslimani, pravoslavci i katolici, njihove razlike su potonule u čistom očaju da se ostane živ.[2]
Kulturne referenceUredi
U kulturi bivše Jugoslavije je izraz sedam ofanziva često korišten kao sinonim za sve nedaće, odnosno napore koje su partizani morali podnijeti kako bi na kraju izvojevali pobjedu u ratu.
Osma ofanziva je tako naziv dramske serije TV Sarajevo i TV Beograd koja je za temu imala probleme poratne obnove i izgradnje socijalističkog sistema.
IzvoriUredi
- ↑ http://www.znaci.net/00001/1_3.htm
- ↑ Basil Davidson: PARTISAN PICTURE "It was the nature of partisan resistance that operations against it must either eliminate it altogether or leave it potentially stronger than before. This had been shown by the sequel to each of the previous five offensives from which, one after another, the partisan brigades and divisions had emerged stronger in experience and armament than they had been before, with the backing of a population which had come to see no alternative to resistance but death, imprisonment, or starvation. There could be no half-measures; the Germans left nothing behind them but a trail of ruin. What in other circumstances might possibly have remained the purely ideological war that reactionaries abroad said it was (and German propaganda did their utmost to support them) became a war for national preservation. So clear was this that no room was left for provincialism; Serbs and Croats and Slovenes, Macedonians, Bosnians, Christian and Moslem, Orthdox and Catholic, sank their differences in the sheer desperation of striving to remain alive."