Manastir Rmanj
Manastir Rmanj u Martin-Brodu pripada Bihaćko-petrovačkoj eparhiji. Narodna tradicija njegovo podizanje pripisuje Katarini Branković, kćerki srpskog despota Đurđa Brankovića, ženi grofa Urliha II. Celjskog. Prema imenu njihovog sina Hermana objašnjava se i poreklo imena manastira.
Historijat
Prvi pouzdani podaci o postojanju manastira Rmanj su iz 1498. godine u vreme srpskih seoba usled turskih pritisaka, u kojima su učestvovali i monasi iz manastira.
16. i 17. vek
Rmanj je bio sedište Dabrobosanske mitropolije u drugoj polovini 16. i prvoj polovini 17. veka. U njemu je za to vreme stolovalo deset mitropolita. Manastir je stradao od Turaka 1638. i 1661. godine. Tada se bratstvo iseljavalo na teritoriju Habzburške Monarhije, gde su osnovali manastir Lepavinu i obnovili Marču.
18. vek
Obnovljeni manastir Rmanj bio je kroz skoro čitav XVIII. vek aktivan pravoslavni manastir u Bosanskoj krajini, sve do 1785. godine kad ga napadaju Turci. Konaci su porušeni, ali je hram opstao.
19. vek
U prvoj polovini XIX. veka manastir je bez monaha. Napušteni manastir je obnovljen i osposobljen za monaški život zalaganjem i materijalnom potporom trgovca iz Bosanskog Grahova Gavra Vučkovića 1863. godine. Begovska porodica Kulenović iskoristila je slom Hercegovačkog ustanka 1875. godine da bi ponovo devastirala manastir. Tada je Rmanj posetio čuveni engleski arheolog Artur Džon Evans, koji u svojim "Iliriskim pismima" opisuje srpske vođe i glavare, kao i njihovo saborovanje pored manastirskog hrama. Opet obnovljeni Rmanj osvećuje 1883. godine mitropolit Sava Kosanović.
20. vek
Manastir je aktivan do 1941. godine kada u njemu od strane ustaša strada pravoslavni sveštenik, protojerej Milan Popović, koji je služio u manastiru. Na Veliki četvrtak 1944. godine manastir Rmanj je bombardovao nacistički Luftvafe zato što se u njemu nalazila partizanska bolnica. Tom prilikom Rmanj je uništen do temelja, a zauvek su nestale mnoge freske. Tako razoren manastir stajao je do obnavljanja 1974. godine na zalaganje dalmatinskog episkopa Stefana Boce.
Nakon što je na čelo Eparhije bihaćko-petrovačke došao episkop Hrizostoma otpočinje rad na potpunoj obnovi manastira Rmanj i monaškog života u njemu. Konaci manastira su osvećeni 1993. godine, ali su zbog ratnih dešavanja na prostorima bivše Jugoslavije useljeni tek 2006. godine. U jesen 1995. godine manastir je minirala regularna vojska Republike Hrvatske, a hram je bio oskrnavljen. U toku Operacije "Oluja", avgusta 1995. godine, bratstvo je moralo napustiti manastir. Bratstvo se vratilo 1998. godine kada je ponovo počela obnova i sanacija. Krov manastirske crkve bio je devastiran, a stručnjaci za eksploziv iz britanskih snaga u sastavu SFOR-a razminirali su crkvu.
Nacionalni spomenik
Graditeljska cjelina – Manastir Rmanj u Martin Brodu, općina Bihać, proglašena je za nacionalni spomenik BiH [1]
Izvori
- Liljana Ševo, Biblioteka Baština, Banja Luka, 2002. - Pravoslavne crkve i manastiri u Bosni i Hercegovini do 1878. godine
- SOZ Eparhije banjalučke - Manastir Rmanj
- Manastir Rmanj u prošlosti i sadašnjosti Arhivirano 2013-12-10 na Wayback Machine-u
Reference
- ↑ „Manastir Rmanj”. Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 13. 7. 2016.
U Prvom šematizmu srpske mitropolije Banjalučke-bihačke str. 75 se može pročitati sledeće:
" A što narod drži, ili što mu se tako kazuje, da je ovaj manastir zadudžbina Nemanjića..., ne slaže se nikako s istorijom iz tog uzroka, što u Pounju kao i uopće u cijeloj Bosanskoj krajini nije bilo pravoslavnog naroda prije Turaka. Ti su krajevi potpadali pod hrvatsku kraljevinu, u kojoj nije trpljena druga vjera osim latinskorimska ". S time se slaže i srpski istoričar Mihajlo Dinić. Arhimandrit i istoričar Ilarion Ruvarac kategorički tvrdi da da se ni za jedan srpski manastir ne može dokazati da bi posojao prije Turaka. Na teritoriju današnje Bosne delovali su u srednjem veku od katoličkih redovnika benediktinci (samostan Sv. Petra u Čičevu kod Trebinja, Konoba, tj. Rmanj na Uni) dominikanci, pavlini i franjevci, koji su u Bosni tada imali 45 samostana, od kojih petnaestak još u 16. veku. Izvor: Draganović K., Mandić D.: Herceg - Bosna, (pretisak) Split 1991., str. 28, 29, 33, 36.