Klara Feješ
Klara Feješ (rođena: Klára Fejős) (Budimpešta, Kraljevina Mađarska, 29. 1. 1921 - Bačka Palanka, 12. 11. 1943), jugoslavenska studentkinja medicine i istaknuta sudionica Narodno oslobodilačkog pokreta na teritoriju Vojvodine.
| Klara Feješ | |
|---|---|
.jpg) | |
| Rođenje | Klára Fejős 29. 1. 1921. Budimpešta, Kraljevina Mađarska |
| Smrt | 12. 11. 1943. (dob: 22) Bačka Palanka, Kraljevina Jugoslavija |
| Nacionalnost | Jugoslavenka |
| Etnicitet | Jevrejka[1] |
| Državljanstvo | Kraljevina Jugoslavija |
| Zanimanje | studentkinja medicine |
| Politička partija | SKOJ |
Biografija uredi
Klara Feješ je rođena 29. 1. 1921 godine u Budimpešti u zanatlijskoj porodici jevrejskog podrijetla.[1] Otac joj je učestvovao u mađarskoj proleterskoj revoluciji. Nakon pada Mađarske Sovjetske Republike bio je proganjan, te primoran da ilegalno napusti zemlju. 1923 godine Klara se sa svoje dve sestre doselila u Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Posle dve godine provedene u Kanjiži, preselili su se u Kikindu. Tu je Klara završila osnovnu školu i gimnaziju. Potom je upisala studije medicine u Beogradu. Još kao gimnazijalka Klara je pristupila naprednom omladinskom pokretu, te je u VI razredu gimnazije postala član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). Bila je aktivna u literarnoj sekciji i u kulturno-prosvetnim društvima u "Udruženom radničkom sindikalnom savezu" (URSS).[1]
U vreme studija radila je u Vojvođanskoj menzi, stecištu najnaprednijih studenata iz Vojvodine. Učestvovala je u mnogim akcijama i demonstracijama koje je organizovala studentska omladina Beograda. Za vreme letnjeg raspusta 1940 godine, Klara je učestvovala na marksističkom kursu na Testeri u Fruškoj gori. U martu 1941 kao član Mesnog komiteta (MK) SKOJ-a u Kikindi postala je član redakcije lista "Omladinac". Nakon okupacije Kraljevine Jugoslavije, kao član Okružnog komiteta (OK) Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) za severni Banat, Klara je došla na rad u Zrenjanin, koji je postao sedište Pokrajinskog komiteta (PK) KPJ. Nešto kasnije postala je član PK KPJ za Vojvodinu. Krajem septembra po odluci PK KPJ, prešla je na rad u Bačku. Kao lični sekretar i kurir Svetozara Markovića Toze, Klara je tokom 1942 boravila u više mesta Bačke pomažući u uspostavljanju veza, obnavljanju partijskih i skojevskih organizacija, izdavanju, prevođenju i rasturanju propagandnog materijala. Klara je napustila Novi Sad u novembru 1942 godine posle smrti Svetozara Markovića Toze. Sa članovima PK KPJ boravila je u Vrbasu, Paragama, Silbašu i Bačkoj Palanci. Po partijskim zadacima često je boravila u Novom Sadu. Postala je centralna figura omladinskog pokreta u Bačkoj. U septembru 1943 postala je član oblasnog komitet KPJ za Bačku i Baranju.[1]
Stalno u pokretu, vešta u prerušavanju, hladnokrvna i snalažljiva, Klara je prilikom održavanja ilegalnog sastanka s aktivistima na salašu Lazara Stojakovića kod Bačke Palanke bila opkoljena od mađarskih žandara, te je u oružanoj borbi s njima poginula 12. 11. 1943 godine.[1]
U istoriografiji je ovaj događaj ovako opisan:
Po prelasku iz Srema u Bačku, Treći bačko-baranjski odred bio je podeljen na pet grupa kako bi mogao da razvije svoju delatnost u svim delovima Bačke. Prisustvo Odreda izazvalo je odmah reakciju mađarskih okupatorskih snaga, koje su preduzimale paljenja, a kasnije i akciju većeg razmera. Za vreme ofanzive dve grupe boraca Trećeg bačko-baranjskog NOP odreda povukle su se u Bačku Palanku s namerom da se tu sklone. Okupator je preko svojih agenata doznao za sklonište partizana, opkolio je kuću i u borbi ubio Klaru Feješ, Živka Popovića i Dušana Vidovića. U istoj kući, samo u drugom skloništu nalazili su se Dušan Alimpić - Vlada, Bogdan Stojaković - „Crni Đorđe“ i Leposava Andrić - Baba, ali njih neprijatelj nije pronašao. Oni su iste večeri uspeli da se neopaženo izvuku, a zatim su se prebacili u Frušku goru.
– [2]
Po Klari Feješ je imenovano više ulica u Vojvodini, studentski dom u Novom Sadu,[3] jedna osnovna škola u Kikindi i mesna zajednica u zrenjanskom naselju Mužlja.
Reference uredi
Literatura uredi
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Romano, Jaša (1980). Jevreji Jugoslavije 1941–1945: žrtve genocida i učesnici narodnooslobodilačkog rata, Beograd: Jevrejski Istorijski Muzej, Saveza jevrejskih opština Jugoslavije.
- Trgo, Fabijan (1958). Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu, Beograd: Vojnoistorijski institut Jugoslavenske narodne armije.