Ivan Maček

Ivan Maček Matija (Spodnja, kod Ljubljane, 28. maj 1908 — Ljubljana, 1. april 1993), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Slovenije, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije. U periodu od 1963. do 1967. nalazio se na funkciji predsednika Narodne skupštine SR Slovenije.

Ivan Maček Matija
Ivan Maček Matija
Mesto rođenja	Spodnja, kod Ljubljane Austrougarska
Datum smrti	1. 4. 1993. (84 godina)
Mesto smrti	Ljubljana Slovenija
Profesija	društveno-politički radnik
Član KPJ od	1930.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije
Čin	general-major u rezervi
Predsednik Narodne slupštine Soc. Rep. Slovenije
Period	1963 — 1967.
Prethodnik	Miha Marinko
Naslednik	Sergej Krajger
Narodni heroj od	15. jula 1952.
Odlikovanja	Orden narodnog heroja Orden junaka socijalističkog rada Orden narodnog oslobođenja Orden jugoslovenske zvezde Orden partizanske zvezde Partizanska spomenica 1941.

Biografija

Rođen je 28. maja 1908. godine u selu Spodnja, kod Zadobrova, u blizini Ljubljane. Osnovnu školu je završio u Polju, a zatim je kod strica učio tesarski zanat i završio tri razreda zanatske škole. Još u ranoj mladosti došao je u dodir sa radničkim pokretom, koji je u njegovom kraju bio veoma snažan i masovan. Godine 1930, posle odsluženja vojnog roka, u Karlovcu, primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.

Godine 1931. izavran je za sekretara Rejonskog komiteta za Polje i Sestro, a ubrzo potom i za člana Okružnog komiteta za Ljubljanu i Pokrajinskog komiteta KPJ za Sloveniju. Na Četvrtoj pokrajinskoj konferenciji, septembra 1934. godine, izabran je za sekretara PK KPJ za Sloveniju. Godine 1935. poslat je u Sovjetski Savez, gde je završio „Lenjinovu školu“. Po povratku u Kraljevinu Jugoslaviju 1937. godine učestvuje na Osnivačkom kongresu Komunističke partije Slovenije i biva izabran za člana Centralnog komiteta.

Godine 1938. je uhapšen i od Suda za zaštitu države osuđen na četiri godine zatvora. Kaznu je izdržavao u zatvoru u Sremskoj Mitrovici, gde je bio član Kaznioničkog komiteta KPJ. Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, koji su ga zatekli u zatvoru, zajedno sa ostalim robijašima-komunistima učestvovao je u pripremi bega. Kroz tunel, koji su prokopali ispod zidina zatvora, 22. avgusta 1941. godine, pobegla je grupa od 32 zatvorenika, među njima je bio i Ivan Maček.

Narodnooslobodilačka borba

Posle bega iz zatvora, zajedno sa ostalim zatvorenicima pridružio se fruškogorskim partizanima. Krajem septembra 1941. godine, s jednim delom bivših zatvorenika prešao je u Srbiju. Tada ga je Vrhovni štab uputio u Sloveniju, ali zbog otpočinjanja Prve neprijateljske ofanzive, taj put je bio onemogućen i on je do marta 1942. godine vršio dužnost sekretara partijske ćelije Vrhovnog štaba.

Marta 1942. godine, zajedno sa Edvardom Kardeljem, dobio je lažne isprave i sa njima krenuo iz Čevljanovića u Sarajevo, a odatle dalje vozom preko Zagreba u Ljubljanu, gde su se tada nalazili Glavni štab Slovenije i CK KP Slovenije. Po dolasku, imenovan je za političkog komesara Glavnog štaba slovenačkih partizanskih odreda. Sredinom maja 1942. godine, zajedno sa ostalim članovima Štaba, prebacio se na oslobođenu teritoriju. Oktobra 1942. godine imenovan je za komandanta Glavnog štaba i rukovodio je protivofanzivom protiv Bele garde, a u zimu borbama u Hrvatskoj i u vreme Četvrte neprijateljske ofanzive.

Jula 1943. godine dužnost komandanta Glavnog štaba Slovenije prepušta Francu Rozmanu, a kao člam Politbiroa CK KPS posvećuje se isključivo političkom radu. Na Kočevskom zboru, oktobra 1943. godine, izabran je za člana Slovenačkog narodnooslobodičalkog odbora. Februara 1944. godine postao je poverenik za unutrašnje poslove u Slovenačkom NO odboru. U proleće 1944. odlazi u Vrhovni štab NOV i POJ, gde ga je zatekao nemački desant na Drvar. Posle povratka u Sloveniju preuzeo je dužnost poverenika OZN-e za Sloveniju, a decembra 1944. godine dobija čin general-majora. Iste godine izabran je i za člana Izvršnog odbora Osvobodilne fronte.

Posleratna karijera

Posle oslobođenja Slovenije i Jugoslavije, obavljao je mnoge odbovorne dužnosti:

• od 1945. do 1953. godine bio je ministar unutrašnjih poslova, potpredsednik Vlade i predsednik Privrednog saveta NR Slovenije.
• od 1953. do 1963. godine potpredsednik Izvršnog veća NR Slovenije, član Saveznog izvršnog veća i organizacioni sekretar CK SK Slovenije,
• od 1963. do 1967. godine bio je predsednik Narodne skupštine SR Slovenije.

Za narodnog poslanika Skupštine Slovenije i Savezne skupštine SFRJ, biran je u više saziva. Bio je dugogodišnji član Centralnog komiteta Saveza komunista Slovenije i Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, predsednik SUBNOR-a Slovenije i član Saveta federacije.

Umro je 1. aprila 1993. godine u Ljubljani. Njegova rođena sestra bila je Pepca Kardelj, supruga Edvarda Kardelja.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su - Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja, Orden jugoslovenske zvezde sa lentom i Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 15. jula 1952. godine.

Literatura

Ivan Maček na Wikimedijinoj ostavi

• Vojna enciklopedija (knjiga peta). Beograd 1973. godina.
• „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975.