Gela
Gela je talijanski grad na Siciliji, najveći grad (iako ne i glavni) u provinciji Caltanissetti. Grad je 2012. imao 75.618 stanovnika.[1]
Gela
Comune di Gela | |||
|---|---|---|---|
 | |||
|
|||
| Koordinate: 37°4′N 14°15′E / 37.067°N 14.250°E | |||
| Država |  Italija
| ||
| Regija | Sicilija | ||
| Provincija | Caltanissetta (CL) | ||
| Vlast | |||
| - Gradonačelnik | Angelo Fasulo | ||
| Površina | |||
| - Ukupna | 276 km² | ||
| Visina | 46 m | ||
| Stanovništvo (2012) | |||
| - Grad | 75.618[1] | ||
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) | ||
| Poštanski broj | 93012 | ||
| Pozivni broj | 0933 | ||
| Službene stranice www.comune.gela | |||
| Karta | |||
  Gela | |||
Geografija
urediGela leži na jugu Sicilije, u istoimenom zaljevu Sredozemnog mora, na rubu plodne ravnice koja se za antike zvala Campi Geloi[2] i prostire se sjeverno od grada. Gela je udaljena oko 84 km jugoistočno od provincijskog središta Caltanissette i oko 72 km sjeverozapadno od Agrigenta.[2]
Historija
urediGelu su oko 688. pne. osnovali grčki kolonisti s Krete i Rodosa.[2] Jedna njihova grupa kasnije je osnovala i koloniju Acragas (današnji Agrigento), udaljenu 72 km sjeverozapadno. Oko 581. pne. ta kolonija doživila je veliki prosperitet, kada je njome vladao tiranin Hipokrat iz Gele (498–491. pne.), čija se vlast protezala duž većeg dijela Sicilije.[2] Njegov još uspješniji nasljednik Gelon uspio je zavladati Sirakuzom pa je premjestio svoju prijestolnicu u taj grad, tako da je Gela 482. pne. imala svega polovinu nekadašnjih stanovnika.[2]
Grad je ponovno oživio, ali su ga 405. pne. razorili Kartažani, a nakon tog je po naredbi sirakuškog tiranina Dionizija I potpuno napušten. Njegovi stari stanovnici vratili su se u grad i obnovili ga, čak su ga oko 337. pne. za vrijeme vladavine Timoleona uspjeli i utvrditi.[2] Velika nesreća za grad zbila se 311. pne. kada je sirakuški tiranin Agatoklo pobio oko 4000 njegovih stanovnika.[2] Konačno su ga 282. pne. razorili Mamertinci, Agatoklovi najamnici, pa je tiranin iz Agrigenta Pintias naredio da se preostali stanovnici presele u grad Pintias (današnja Licata). To je bio definitivni kraj antičke Gele.[3] Grad je 1233. pod imenom Terranova di Sicilia obnovio svetorimski car Fridrik II, pa se tako zvao sve do 1928.[2] kada mu je vraćeno staro ime. Suvremena Gela je bila jedan od najvećih punktova koji su Saveznici iskoristili 1943. da izvrše invaziju Sicilije.[2]
Znamenitosti
urediGela je veliko arheološko nalazište, u njoj se nalaze ostatci hrama božice Atene (5. vijek pne.), ostatci grčkih utvrda koje su izgrađene za vladavine Timoleona, te akropola sa svetištem Timoleontean. U Geli je pronađeno puno grčke keramike, naročito vaza koje su na osobitoj cijeni.[2]
Privreda
urediGela je prije svega centar bogatog poljoprivrednog kraja, poznatog po proizvodnji pamuka i ribarstvu, ali je postao i značajan industrijski centar kad su 1950-ih otkrivene značajne rezerve nafte. Nakon tog je izgrađena velika rafinerija uz koju su nikle i brojne druge petrokemijske tvornice.[2]
Gradovi prijatelji
uredi
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 „ITALY: Sicilia” (engleski). Citypopulationde. Pristupljeno 1. 7. 2013.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 „Gela” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 30. 6. 2013.
- ↑ Emanuele Zuppardo-Salvatore Piccolo, Terra Mater: sulle sponde del Gela greco, Betania Editrice, Caltanissetta (2005), list 162-163.
