9. korpus NOVJ
Deveti slovenački korpus NOVJ formiran je 22. decembra 1943. godine. Pri formiranju, u njegov su sastav ušle 31. i 32. slovenačka divizija (krajem januara 1944. i 30. divizija), Briško-beneški, Južnoprimorski, Gorenjski i Zapadnokoruški partizanski odred i Italijanski bataljon „Triestino d'asalto“, u ukupnoj jačini od 6800 boraca. Prvi komandant korpusa bio je Lado Ambrožič, a politički komesar Dušan Kveder.
9. slovenski korpus | |
---|---|
Osnivanje | 22. decembar 1943. |
Formacija | 30. slovenačka divizija 31. slovenačka divizija 32. slovenačka divizija Briško-beneški odred Južnoprimorski odred Gorenjski odred Zapadnokoruški odred Italijanski bataljon „Triestino d'asalto“ |
Jačina | 6800 boraca i oficira |
Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
Angažovanje | |
Komandanti | |
Komandant | Lado Ambrožič |
Do aprila 1945. godine, korpus je bio pod komandom Glavnog štaba Slovenije. Operativno područje korpusa obuhvatalo je teritoriju Slovenačkog primorja, slovenačke Istre, Trsta, Beneške Slovenije, Rezije, zapadne Gorenjske i zapadne Koruške.
Zbog velikog strateškog značaja tog područja, kroz koje su išle značajne saobraćajne veze na italijanski i Istočni front i do Trsta kao značajne luke, nemačko zapovedništvo ga je zaposelo jakim vojnim, policijskim i kvislinškim snagama, uspostavilo niz uporišta i preduzimalo stalne ofanzivne akcije na oslobođenu teritoriju.
Borbeni put korpusa
urediDo sredine januara 1944, korpus je angažovao 30. diviziju na rušenje komunikacija u dolini Soče, dok je 31. divizija dejstvovala u Gorenjskoj do Save. Radi odbacivanja jedinica korpusa od komunikacija, nemačke snage prodrle su sredinom januara na šire područje oko Vipavske doline i Pivke. Do kraja januara, jedinice korpusa vodile su teške odbrambene borbe oko Trnova, Predmeje i ostalih mesta u okolici, a februara je 30. divizija upućena u Benešku, dok je 31. divizija vršila mobilizaciju novih boraca u Vipavskoj dolini i Pivki. Posle povratka 30. divizije iz Beneške Slovenije, jedinice korpusa pokrenule su ofanzivu na neprijateljska uporišta, koja je s prekidima trajala do kraja 1944. godine. U tom periodu, pored ostalih, bila su uništena neprijateljska uporišta Dornberk, Tabor, Prvačina i Volčja Draga u Vipavskoj dolini, Ribno, Koritno, Gorje i Srednja Vas u okolini Bleda, Rihemberk 21. jula, Črni vrh 1. septembra, Poljane 21. oktobra, Železniki 22. novembra i ostalo. Za to vreme, izbačene su iz upotrebe železničke pruge Gorica–Jesenice, Gorica–Rihemberk–Trst i preko 50 saobraćajnih objekata na tim prugama.
U 1944. godini, korpus je posvetio veliku pažnju organizacionom učvršćivanju svojih jedinica i izgradnji komandanog kadra. Osnovane su oficirska i podoficirska škola, kroz koje je prošla većina rukovodilaca iz jedinica ovog korpusa. U sastavu korpusa, 13. marta bio je formiran Atiljerijski divizion, a početkom juna Artiljerijska brigada od dva diviziona. U prvoj polovini decembra je bila rasformirana i po divizionima dodeljena 30. i 31. diviziji, da bi se ponovno formirala sredinom januara 1945. godine. U decembru je u sastav korpusa ušla italijanska partizanska divizija „Garibaldi Natisone“.
U 1945. godini, snage Vermahta su zajedno sa snagama Srpskog dobrovoljačkog korpusa, Vlasovljeve Ruske oslobodilačke armije, četnicima i ustašama, preduzeli nekoliko prodora na slobodnu teritoriju korpusa, a 19. marta otpočeli su poslednju i najžešću ofanzivu na njegovo područje. U neprekidnim teškim borbama do 3. aprila, naročito na području oko Cerkna, u Trnovskom Gozdu i na Banjškoj planoti, jedinice Devetog korpusa pretrpele su teške gubitke. U to vreme, korpus je u operativnom pogledu bio potčinjen Štabu Četvrte armije JA.
Od 21. do 24. aprila, jedinice korpusa likvidirale su neprijateljska uporišta na Banjskoj planoti i u zapadnom delu Čerpovanske doline. U nastupnaju prema jugu i zapadu, korpus je sa 30. divizijom do 27. aprila izbio na Komenski kras i učestvovao u oslobođenju Opčina i Trsta od 29. aprila do 1. maja, a sa 31. divizijom u oslobođenju Nabrežine 30. aprila, Monfalkonea i Gorice 1. maja.
Odlikovanja
urediUkazom predsednika Republike Slovenije, 1997. godine, Deveti slovenački korpus odlikovan je Zlatnim ordenom slobode Republike Slovenije, najvišim slovenačkim odlikovanjem.
Literatura
urediSegment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Vojna enciklopedija (knjiga druga). Beograd 1971. godina.
- Zbornik dokumenata i podataka NOR-a, tom VI - Borbe u Sloveniji (knjige 8-19), Vojnoistorijski institut, Beograd