Četvrta jugoslovenska armija

Četvrta armija Jugoslovenske armije formirana je 1. marta 1945. godine od jedinica Osmog dalmatinskog korpusa (Deveta, Devetnaesta, Dvadeseta i Dvadesetšesta dalmatinska divizija), Jedanaestog hrvatskog korpusa (Trinaesta primorsko-goranska, 35. lička i 43. istarska divizija) i Sedmog slovenačkog korpusa (Četrnaesta i Osamnaesta slovenačka divizija). Nešto kasnije u sastav armije su ušle i jedinice Devetog slovenačkog korpusa: Trideseta i Tridesetprva slovenačka divizija.

Četvrta armija JA
Osnivanje1. mart 1945.
Mesto formiranja:
Beograd
Formacija9. dalmatinska divizija
13. primorsko-goranska divizija
14. slovenačka divizija
18. slovenačka divizija
19. severnodalmatinska divizija
20. dalmatinska divizija
26. dalmatinska divizija
35. lička divizija
43. istarska divizija
Jačina90.000
DeoJugoslovenske armije
Angažovanje
Komandanti
KomandantPetar Drapšin

U Lici i Bosanskoj krajini operacijama Četvrte armije sadejstvovao je i Četvrti hrvatski korpus. Za operacije u Istri, u njen sastav ušla je 20. aprila - 29. hercegovačka divizija, 27. aprila - 8. kordunaška divizija, a dva dana kasnije Štab Četvrtog korpusa i Sedma banijska divizija. Armija je u neposrednom sastavu imala artiljerijsku, tenkovsku, inžinjerijsku i dopunsku brigadu, motorizovani artiljerijski divizion i puk za vezu. Prosečno brojno stanje armije za vreme njenih operacija iznosilo je oko 90.000 ljudi.

Komandant Četvrte armije bio je Petar Drapšin, politički komesar Boško Šiljegović, a načelnik Štaba Pavle Jakšić.

Borbeni put Četvrte armije

uredi
 
Deo Motorizovanog odreda 4. armije na putu za Korušku, maja 1945.

U okviru završnih operacija za oslobođenje Jugoslavije Četvrta armija je dobila zadatak da probije neprijateljev front između gornjeg toka reke Une i Jadranskog mora, prodre kroz Liku, Hrvatsko primorje, Gorski kotar i Istru i izbije na reku Soču. Za izvršenje tok Zadatka Četvrta armija je do 19. marta grupisana u jugoistočnom delu Like. Operacijski plan Štaba armije predviđao je izvršenje tog zadatka u tri faze. Prva faza - oslobođenje Like; druga faza - oslobođenje Hrvatskog primorja i Gorskog kotara i treća faza - oslobođenje Istre, Slovenačkog primorja i Trsta.

U to vreme u Lici, Gorskom kotaru i Hrvatskom primorju nalazio se nemački 15. brdski korpus i dve ustaško-domobranske divizije. Četvrta armija otpočela je operacije 20. marta 1945. godine, da bi, po zamisli Vrhovnog komndanta JA maršala Tita oslobodila krilnim obuhvatom Istru i Slovenačko primorje, obezbedila okruženje i uništenje nemačke balkanske grupacije, sadejstvujući s anglo-američkim snagama u Italiji.

Ostvarujući taj manevar, razbila je nemački 15. brdski korpus u borbama za oslobođenje Like, Bihaća i Hrvatskog primorja, okružila i u završnoj fazi uništila nemački 97. korpus koji se nalazio u Istri i Slovenačkom primorju. U predviđenim etapama, do 1. maja Četvrta armija je oslobodila Trst i sve krajeve do reke Soče, gde je došla u vezu sa savezničkim snagama koje su oslobodile Italiju, a jedan njen motorizovani odred upao je 9. maja preko Boveca i Kranjske gore u Korušku.

Za svaj doprinos pobedi nad fašizmom, Četvrta armija je tri puta pohvaljena od strane Vrhovnog komandanta JA maršala Tita - 22. i 30. aprila i 1. maja 1945. godne.

Literatura

uredi
  Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.