Majdanpek je gradsko naselje u opštini Majdanpek u Borskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 10071 stanovnik (prema popisu iz 1991. bilo je 11760 stanovnika).

Majdanpek


Panorama Majdanpeka

Osnovni podaci
Država  Srbija
Upravni okrug Borski
Opština Majdanpek
Stanovništvo
Stanovništvo (2022) 10071
Geografija
Koordinate 44°25′17″N 21°56′05″E / 44.421333°N 21.934833°E / 44.421333; 21.934833
Nadmorska visina 498 m
Majdanpek na mapi Srbije
Majdanpek
Majdanpek
Majdanpek (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod 19250
Pozivni broj 030
Registarska oznaka BO


Koordinate: 44° 25′ 17" SGŠ, 21° 56′ 05" IGD

Geografija

uredi
 
Majdanpek, gornji deo grada

Majdanpek se nalazi u dolini reke Mali Pek, a okružuju ga planine, među kojima se ističe planina Starica.

Istorija

uredi

Majdanpek je tipično rudarski grad; da nije rudnika, uska dolina Malog Peka, nepodesna za druge oblike tradicionalne privrede - bila bi pusta, kao što je bivala uvek pusta kada je rudnik na duže vreme prestajao sa radom. Iako rudarstvo u samome mestu traje, sa kraćim ili dužim prekidima, oko 7.000 godina, današnje ime grada se prvi put pominje 1560. godine u jednom turskom dokumentu, ali u obliku Medani Pek. Ovo ukazuje na to da je u predtursko vreme rudnik bio pod srpskom vlašću, jer se u osnovi ojkonima "Medani Pek" nalazi reč med - poznati starosrpski naziv za bakar! Pod nazivom Medani Pieck naselje će se pojavljivati na evropskim kartama, i u drugim zapadnim izvorima, sve do prve polovine XVIII veka. Tada počinje postepeno da ga potiskuje konkurentni turski oblik sa osnovom na arapskoj reči madän ("rudnik, ruda"), koji je u Srbiji odomaćen u obliku majdan sa istim značenjem. Drugi deo imena grada jeste hidronim Pek, koji podstiče, prema istraživanjima Muzeja u Majdanpeku, još iz dorimskih vremena. Ime ove reke može se osnovano povezati sa grčkom rečju pékos, koja je nekada označavala ovčje runo.

Istorijske su pretpostavke da su Grci, još krajem II milenijuma stare ere, eksploatisali zlatonosne reke današnje severne Srbije, među kojima je, kao najzlatonosniji, svakako bio i Pek. A za samo ispiranje zlata Grci su koristili ovčje runo koje su polagali u korito reke. Ova drevna ispiračka tehnika, koju su Grci, prema Herodotu, preuzeli od Kolhiđana, zadržala se među stanovnicima doline Peka sve do skorašnjih vremena. Današnje ime Majdanpeka je, dakle, po poreklu istorijska mešavina starogrčkih, staroslovenskih i arapsko-turskih izraza, čije je krajnje značenje: "rudnik bakra na zlatonosnoj reci" ...

Da je Majdanpek istovremeno i drevno rudište, svedoče lokaliteti Rudna Glava i Praurija, koje arheometalurzi datuju u vreme ranog eneolita (V milenijum stare ere). Rudna Glava je nepuna 24 km jugoistočno od Majdanpeka, a Praurija se nalazi u samome krugu današnjeg rudnika.

Demografija

uredi

U naselju Majdanpek živi 7804 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 35,8 godina (35,0 kod muškaraca i 36,5 kod žena). U naselju ima 3631 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,77.

Ovo naselje je u uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija
Godina Stanovnika
1948. 1919 [1]
1953. 2244
1961. 3746
1971. 8065
1981. 9489
1991. 11760 11726
2002. 10350 10071
Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi
  
8631 85.70%
Vlasi
  
386 3.83%
Crnogorci
  
139 1.38%
Hrvati
  
39 0.38%
Jugosloveni
  
39 0.38%
Makedonci
  
31 0.30%
Muslimani
  
19 0.18%
Rumuni
  
17 0.16%
Bugari
  
12 0.11%
Goranci
  
11 0.10%
Bošnjaci
  
5 0.04%
Slovenci
  
4 0.03%
Rusi
  
3 0.02%
Mađari
  
3 0.02%
Albanci
  
3 0.02%
Česi
  
1 0.00%
Rusini
  
1 0.00%
Romi
  
1 0.00%
Bunjevci
  
1 0.00%
nepoznato
  
309 3.06%


Kultura i obrazovanje

uredi

U Majdanpeku se svake godine, u organizaciji Centra za kulturu, održavaju međunarodne manifestacije iz oblasti likovnih umetnosti: MajdanArt i Žene slikari.

Mladi muzičari iz Majdanpeka stiču svoje prvo muzičko obrazovanje u Muzičkoj školi "Ranko Krivić".

Povezano

uredi

Poznate ličnosti

uredi

Reference

uredi
  1. Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
  2. Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Vanjske veze

uredi


Naseljena mesta opštine Majdanpek

Boljetin • Vlaole • Golubinje • Debeli Lug • Donji Milanovac • Jasikovo • Klokočevac • Leskovo • Majdanpek • Miroč • Mosna • Rudna Glava • Topolnica • Crnajka