Debeljača (mađ. Torontálvásárhely, Debellács) je trgovište i varoš u Srbiji u opštini Kovačica u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 4913 stanovnika.

Debeljača


Kalvinistička crkva u selu

Osnovni podaci
Država  Srbija
Pokrajina Vojvodina
Upravni okrug Južnobanatski
Opština Kovačica
Stanovništvo
Stanovništvo (2022) Decrease 4913
Gustina stanovništva 100 st./km²
Geografija
Koordinate 45°04′10″N 20°36′00″E / 45.069333°N 20.6°E / 45.069333; 20.6
Nadmorska visina 75 m
Površina 53,5 km²
Debeljača na mapi Srbije
Debeljača
Debeljača
Debeljača (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod 26214
Pozivni broj 013
Registarska oznaka PA


Koordinate: 45° 04′ 10" SGŠ, 20° 36′ 00" IGD

Istorija

uredi

Debeljača se kao naselje prvi put javlja u pisanim dokumentima iz 1660. godine. Do sredine 18-og veka ona je predstavljala zakupljenu pustaru pod različitim imenima: Develak, Debeljak, pa Debeljačka pustara. Međutim, njen kontinuirani razvoj može se pratiti tek od druge polovine 18-og veka do danas.
Ukidanjem Potisko-pomoriške vojne granice Carska komora od 1768. do 1774. godine na ovo mesto doseljava Srbe graničare. Nakon nekoliko godina Srbi napuštaju ovo naselje i ono od 1783. godine postaje ponovo pustara.

Godine 1794. Carska komora ovde naseljava mađarsko stanovništvo iz severnog potisja. Četiri decenije nakon toga (1838. godine) ovim krajem hara kolera i broj stanovnika se naglo smanjuje. Godine 1848/49. usled sukoba sa generalom Knićaninom, mađarsko stanovništvo napušta Debeljaču i odlazi u svoju postojbinu.

Nakon okončanih ratnih sukoba u naselje se vraća veći deo mađarskog stanovništva i sa starosedeocima Srbima formira novu etničku strukturu. Od tada pa do danas u Debeljači živi najveći broj Mađara, a zatim su po broju zastupljeni Srbi i ostali narodi. Nakon ratnih sukoba 1888. godine Debeljača dobija novo mađarsko ime Torontalvašarhelj. Ovo ime je zadržala do 20-og veka, kada ponovo postaje Debeljača. Početkom 20-og veka ovo mesto je imalo oko 1400 kuća, sa oko 5170 stanovnika. Naselje je tada imalo građansku čitaonicu, udruženje zanatlija, dve kreditno-štedne banke, dve ciglane i parni mlin. U to vreme Debeljača je u ovom kraju, svojim razvojem i izgledom naselja bila ispred drugih mesta Južnog Banata.

Od starog nasleđa varoši i njegovih žitelja do današnjih dana zadržao se čuveni debeljački vašar, koji od druge polovine 19-og veka predstavlja najveću manifestaciju te vrste u okolini. [1]

Demografija

uredi

U naselju Debeljača živi 4201 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,6 godina (37,6 kod muškaraca i 41,6 kod žena). U naselju ima 1959 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,72.

Naselje važi za jedno od multinacionalnih, s obzirom da u njemu živi više od 17 različitih nacionalnosti.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija
Godina Stanovnika
1948. 6143 [2]
1953. 6433
1961. 6789
1971. 6413
1981. 6413
1991. 5734 5596
2002. 5496 5325
Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Mađari
  
2836 53.25%
Srbi
  
1735 32.58%
Jugosloveni
  
196 3.68%
Romi
  
170 3.19%
Slovaci
  
85 1.59%
Hrvati
  
39 0.73%
Crnogorci
  
20 0.37%
Makedonci
  
13 0.24%
Rumuni
  
7 0.13%
Albanci
  
7 0.13%
Nemci
  
5 0.09%
Muslimani
  
4 0.07%
Slovenci
  
3 0.05%
Rusi
  
3 0.05%
Rusini
  
2 0.03%
Ukrajinci
  
1 0.01%
Bugari
  
1 0.01%
nepoznato
  
13 0.24%


Reference

uredi
  1. Izvor:Opština Kovačica „Naseljena mesta“ Istorija Debeljače (2009g)
  2. Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
  3. Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Spoljašnje veze

uredi