Kriva Palanka
Kriva Palanka (makedonski: Крива Паланка) je grad koji se nalazi na sjeveroistoku Republike Makedonije, na padinama Osogovskih planina desetak kilometara od graničnog prijelaza Deve Bair sa Bugarskom.
| Kriva Palanka Крива Паланка | |
|---|---|
|
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Severna Makedonija
|
| Opština | Kriva Palanka |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2002) | 20,828 |
| Geografija | |
| Koordinate | 42°07′N 22°11′E / 42.12°N 22.19°E |
| Nadmorska visina | 682 m |
  Kriva Palanka Kriva Palanka (Severne Makedonije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 1330 |
| Pozivni broj | 031 |
| Registarska oznaka | KU |
Koordinate: 42° 07′ 12" SGŠ, 22° 11′ 24" IGD
Historija uredi
Krivu Palanku osnovao je 1634. pod imenom Egri Dere turski vezir za sultana Murata IV. - Bajram Paša, kao utvrdu za zaštitu važnog karavanskog puta za Sofiju. Kamena ploča sa datumom osnivanja grada, - bila je uzidana u utvrdu, kasnije je premještena u džamiju, a danas se nalazi u Historijskom Muzeju u Skopju. Uz tu utvrdu razvilo se malo orijentalno trgovište.
Za Karpoševa ustanka 1689. Kriva Palanka sa okolicom bila važno uporište njegovih ustanika, zbog tog su nakon gušenja ustanka, otomanske vlasti provele masovne represalije nad stanovništvom, pa i nasilna preseljenja u druge krajeve.
Početkom 19. st. između 1814. - 1819. u Krivoj Palanci je djelovao makedonski prosvjetitelj Joakim Krčovski, on je uz pomoć lokalnih trgovaca uspio osnovati 1817. prvu crkvenu školu u privatnoj kući koja je imala veliki značaj za opismenjavanje ljudi u tom kraju. Pored te škole je 1833. izgrađena saborna crkva sv. Dimitrije, uz veliki doprinos lokalnog trgovca Davida Jereja.
Nakon Prvog balkanskog rata 1912. osmanlije su napustile Krivu Palanku, te je ona potpala pod vlast Kraljevine Srbije do 1915.
Za Prvog svjetskog rata, između 1915. - 1918. okupirali su je Bugari.
Od 1918. grad je u sastavu kraljevine SHS i tad prvi put postaje sjedište opštine, tad je izgrađeno nekoliko značajnih objekata; zgrada opštine, oficirski dom, zgrada gimnazije, bolnica. Tad je napravljena i prva regulacija korita Krive reke i prvi urbanistički plan,- gradić je počeo dobijati izgled koji je u osnovi zadržao do danas.
Za Drugog svjetskog rata od 1941. do 1944. Palanku su ponovno okupirali Bugari.
Od 1944. do 1991. je u sastavu SFRJ, a od 1991. Severne Makedonije.
Etimologija uredi
Ime grada dolazi od turskog imena za Krivu reku Egri Dere, Egri=Kriva Dere=Reka, na čijim obalama leži grad, vremenom je riječ Dere zamjenjena sa Palankom (gradić).
Kulturne znamenosti uredi
- Pored grada nalazi se Manastir sv. Joakim Osogovski, osnovan je u 12. st., poznat je i po imenu Sarandapor, po predanju njegov osnivač bio je pustinjak i čudotvorac sv. Joakim Osogovski.
Današnji izgled potječe iz polovine 19. stoljeća kada je manastir uvelike rekonstruiran.
Zanimljivosti uredi
Okolica tog malog planinskog gradića je bogata rudama (lokaliteti iz antičkih vremena ), pa su je u 13. st. naselili Sasi, koji su se vremenom stopili sa slavenskim stanovništvom. No i danas postoje njihovi tragovi u brojnim toponimima, koji imaju germansko porijeklo (npr.; planina i selo German, selo Luke, planina Osogovo itd.)
Vanjske veze uredi
| Gradovi Republike Makedonije | 
|
|---|---|
| Berovo | Bitola | Bogdanci | Debar | Delčevo | Demir Kapija | Demir Hisar | Gevgelija | Gostivar | Kavadarci | Kičevo | Kočani | Kratovo | Kriva Palanka | Kruševo | Kumanovo | Makedonski Brod | Makedonska Kamenica | Negotino | Ohrid | Pehčevo | Prilep | Probištip | Radoviš | Resen | Štip | Skopje | Struga | Strumica | Sveti Nikole | Tetovo | Valandovo | Veles | Vinica | |