Grado (Gorica)

(Preusmjereno sa stranice Grado)

Grado (venecijanski: Gravo, slovenski: Gradež, furlanski: Grau) je grad u autonomnoj regiji Furlanija-Julijska krajina u Sjevernoj Italiji. Grado po popisu iz 2009. ima 8678 stanovnika.[1]

Grado
Gradež
Stari grad Grado
Stari grad Grado
Stari grad Grado
Koordinate: 45°56′N 13°37′E / 45.933°N 13.617°E / 45.933; 13.617
Država  Italija
Regija Furlanija-Julijska krajina
Četvrti Boscat, Fossalon, Pineta, Primero, Val Cavarera
Vlast
 - Gradonačelnik Dario Raugna
Površina
 - Ukupna 114 km²
Visina 2 m
Stanovništvo (31. decembar 2003)
 - Grad 8678[1]
 - Gustoća 75.9 km²
Poštanski broj 34073
Pozivni broj 0431
Službene stranice
Comune.grado
Karta
Grado na mapi Italije
Grado
Grado

Geografija

uredi
 
Ladanjske kuće iz Grada

Grado se smjestio na vrhu pješčanog poluotoka koji zatvara istoimenu lagunu (ili laguna Marano) između Venecije i Trsta u Jadranskom moru. Grado je nekoć bio ribarsko naselje, danas je ladanjsko mjesto i spa centar poznat kao L'Isola del Sole (Sunčani otok).

Historija

uredi
 
Plaža Pineta u Gradu

Za rimskih vremena naselje se zvalo ad Aquae Gradatae i bilo je ulazna luka preko koje su brodovi dalje preko rijeke Natissa plovili uzvodno do antičke Aquileie (ad gradus na latinskom znači na usponu). Nešto prije propasti Zapadnog Rimskog Carstva mnogi stanovnici antičke Akvileje pobjegli su u Grado, traživši sigurnije utočiište pred provalama barbara sa istoka. Iz 5. vijeka su temelji prve katedrale iz Grada, baptisterija i prve crkve Santa Maria delle Grazie. Grado je istovremeno bio sjedište flote akvilejskog patrijarha.

Nakon invazije Langobarda na Sjevernu Italiju 568. patrijarh Akvileje Paulinus I premjestio je svoje sjedište u Grado. Nakon crkvene svađe u 6. vijeku dva patrijarha su pretendirala da budu poglavari Grada, a da stvar bude još zamršenija, patrijarh iz stare Akvileje preselio se u Cividale i kontrolirao cijelu unutrašnjost. Dugi spor završen je silom, kada je patrijarh iz Akvileje Popo zauzeo Grado 993. godine. Nakon tog se umiješao i papa koji je 1027. objavio da patrijarh Akvileje ima supremaciju nad Gradom i cijelom venecijanskom provincijom. Stvar je potpuno zaboravljena kad je papa Nikola V. 1451. premjestio sjedište patrijarhije u Veneciju.

 
Centar Grada

Nakon tog je Grado spao na maleno selo u Mletačkoj Republici. Grado su orobili Englezi 1810. i Francuzi 1812. za Napoleonskih ratova. Nakon propasti napoleonske vlasti u Italiji, Grado je 1815. postao dio Austrijskog Carstva. Krajem 19. vijeka Grado se počeo pretvarati u ladanjsko mjesto, ulaz u Austrijske rivijere. Grado je pod Austro-Ugarskom ostao do 1918. godine, a nakon Prvog svjetskog rata pripao je Kraljevini Italiji.

Znamenitosti

uredi

Najznačajniji spomenici Grada su:

  • katedrala sv. Eufemije sa svojim oktogonalnim baptisterijem sa kraja 5. vijeka. Crkva je nekoć imala portik sa četiri stupa, jedan od njih danas se nalazi u središtu Partijarhova trga. Današnja ulazna fasada je rezultat rekonstrukcije koju je napravio fra Elia 579, u 15. vijeku donan je crkveni zvonik uz crkvu s desne strane. Unutrašnjost ove bazilike ima dva pomoćna i jedan glavni brod, u njoj su najljepši su podni mozaici iz 6. vijeka, koji su obnovljeni od 1946. do 1948.
  • Bazilika Santa Maria delle Grazie, podignuta je na prijelazu iz 4. u 5. vijek, obnovljena u 6. vijeku i potpuno barokizirana u 1640.

Gradovi prijatelji

uredi

Izvori

uredi

Literatura

uredi

Vanjske veze

uredi