Šid
Šid je gradsko naselje u opštini Šid u Sremskom okrugu, smešten na padinama Fruške gore. Prema popisu iz 2002. bilo je 16.311 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 14.275 stanovnika).
| Šid | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Sremski |
| Opština | Šid |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 16 311 |
| Gustina stanovništva | 344 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 45°07′25″N 19°13′21″E / 45.123666°N 19.2225°E |
| Nadmorska visina | 113 m |
| Površina | 47,4 km² |
  Šid Šid (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 22239 22240 |
| Pozivni broj | 022 |
| Registarska oznaka | ŠI |
_-_%C5%A0id_(main_street).JPG)
Koordinate: 45° 07′ 25" SGŠ, 19° 13′ 21" IGD
Geografija uredi
Nadmorska visina je 104 m. To je sedište najzapadnije opštine Srema, veoma slikovit i živopisan kraj između reke Dunav i pitomih obronaka Fruške gore na severu i reke Save na jugu. Oblast na kojoj je izgrađen Šid je voćarsko vinogradarski kraj, sa velikim vinskim podrumom. U sklopu poljoprivrede razvijena je i prehrambena industrija, posebno prerada žita, savremena industrijska klanica i fabrika za proizvodnju jestivog ulja, kao i tekstilna industrija i trikotaža. Opština ima veoma privlačan turistički potencijal, naročito za lov i ribolov. U gradu se nalazi spomen kuća i galerija poznatog slikara Save Šumanovića. Kako i kada je Šid formiran kao naselje, naučno utvrđenih istorijskih podataka nema, postoje samo razne pretpostavke. Početkom 18-og veka Šid je bio jedno od najvećih naselja između Vinkovaca, Vukovara i Sremske Mitrovice. Za procene o veličini i značaju Šida postoje pismeni podaci. Najraniji pomen iz toga vremena je podatak da je u Šidu umro Luka Natalis 1702. godine, vikar apostolskog poslanstva.
Historija uredi
Prvi podaci o Šidu su iz XVIII. stoljeća, kada je ovo naselje bilo u Podunavskoj vojnoj granici. U XIX. stoljeću mjesto naseljavaju Srbi i Rusini iz Ruskog Krstura i Kucure, zatim Slovaci iz Gložana i Pivnica. Početkom XX. stoljeća Šid se razvija kao gradsko naselje. Do 1918. Šid je bio u sastavu Kraljevine Hrvatske, Dalmacije i Slavonije kao dijela Austro- Ugarske. Od 1939.- 1945. je bio dio Banovine Hrvatske, odnosno NDH. Rano se javlja radnički pokret, a u narodnooslobodilačkom ratu čitavo područje bilo je aktivno u organiziranju borbi protiv neprijatelja. Završne operacije za oslobođenje Jugoslavije početkom 1945. godine (Srijemski front) vođene su u okolini Šida. U jesen 1991. Šid je za vrijeme bitke za Vukovar bombardiran od hrvatskih snaga pri čemu su poginula 4 civila.
Racija u Šidu uredi
Za vreme Drugog svetskog rata, Šid je bio u sastavu NDH. Najveći od svih zločina u tom periodu dogodio se 28.08.1942. godine, na Veliku Gospojinu. Veća grupa ustaša, na čelu sa Viktorom Tomićem, došla je iz Zagreba i u toku noći je započela racija. Uhapšeno je 142 Šiđana (125 muškaraca, 13 žena i 4 deteta). Svi oni su stravično mučeni, i na kraju, njih 121 je vozom prebačeno u Sremsku Mitrovicu gde su streljani. Među njima je bio i čuveni srpski slikar Sava Šumanović. Racija u Šidu se odvijala u sklopu veće racije koja je izvedena na teritoriji celog Srema, a u kojoj je ubijeno preko 6000 ljudi, većinom Srba, mada je bilo i Jevreja i Roma.
Kultura uredi
U blizini sela Privina Glava nalazi se manastir Privina Glava, po legendi manastir je dobio je ime po osnivaču, vlastelinu Privi (ili Pribi) iz 12. veka. U gradu nalazi se takozvani Ruski dvor, bivši letnjikovac grko-katoličkih episkopa iz 18. veka.
Istaknute ličnosti uredi
- Sava Šumanović, slikar
- Boško Simonović, poznati fudbalski trener selektor reprezentacije Jugoslavije
- Ilija Bašičević, slikar
- Filip Višnjić, najpoznatiji srpski guslar
- Grozdana Olujić, spisateljica
- Simeon Piščević, srpski vojnik, pisac
Privreda uredi
Šid je nekada bio poznat i imao fabriku Mesne Industrije "Srem Šid".
Od 2018 godine IM"Srem Šid" je privatizovana. Novi kupci su konzorcijum Agropapuk i Đurđević.
Demografija uredi
U naselju Šid živi 12.825 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,1 godina (36,5 kod muškaraca i 39,6 kod žena). U naselju ima 5.510 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,96.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 12427 | 76.18% | ||
| Slovaci | 899 | 5.51% | ||
| Hrvati | 724 | 4.43% | ||
| Rusini | 681 | 4.17% | ||
| Jugosloveni | 455 | 2.78% | ||
| Romi | 81 | 0.49% | ||
| Mađari | 59 | 0.36% | ||
| Crnogorci | 37 | 0.22% | ||
| Ukrajinci | 31 | 0.19% | ||
| Albanci | 21 | 0.12% | ||
| Makedonci | 19 | 0.11% | ||
| Muslimani | 18 | 0.11% | ||
| Česi | 10 | 0.06% | ||
| Rusi | 9 | 0.05% | ||
| Rumuni | 3 | 0.01% | ||
| Nemci | 3 | 0.01% | ||
| Slovenci | 2 | 0.01% | ||
| Bošnjaci | 2 | 0.01% | ||
| Bunjevci | 1 | 0.00% | ||
| Bugari | 1 | 0.00% | ||
| nepoznato | 422 | 2.58% | ||
| m | ž | |||
| ? | 47 | 53 | ||
| 80+ | 55 | 170 | ||
| 75-79 | 122 | 249 | ||
| 70-74 | 250 | 384 | ||
| 65-69 | 373 | 454 | ||
| 60-64 | 389 | 487 | ||
| 55-59 | 363 | 425 | ||
| 50-54 | 569 | 616 | ||
| 45-49 | 734 | 718 | ||
| 40-44 | 645 | 720 | ||
| 35-39 | 572 | 604 | ||
| 30-34 | 536 | 524 | ||
| 25-29 | 567 | 525 | ||
| 20-24 | 576 | 626 | ||
| 15-19 | 641 | 580 | ||
| 10-14 | 496 | 522 | ||
| 5-9 | 490 | 448 | ||
| 0-4 | 413 | 368 | ||
| prosek | 36.5 | 39.6 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 3097 | 249 | - | - | 806 | 47 | 112 | 419 | 76 | 347 |
| Ženski | 2168 | 95 | - | - | 447 | 17 | 14 | 480 | 68 | 68 |
| Oba | 5265 | 344 | - | - | 1253 | 64 | 126 | 899 | 144 | 415 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 37 | 52 | 247 | 67 | 94 | 97 | - | - | 447 | |
| Ženski | 71 | 67 | 149 | 197 | 227 | 74 | 3 | - | 191 | |
| Oba | 108 | 119 | 396 | 264 | 321 | 171 | 3 | - | 638 |
Reference uredi
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Vanjske veze uredi
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Satelitska mapa (Wikimapia)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
- Ruski dvor (Vladičanska rezidencija)