Sveti arhijerejski sinod
Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve je neka vrsta crkvene vlade, odnosno najviša izvršna (upravna i nadzorna), kao i sudska vlast u djelokrugu definisanom Ustavom Srpske pravoslavne crkve.
Predsjednik Svetog arhijerejskog sinoda je patrijarh srpski Irinej.
Sastav
urediSveti arhijerejski sinod sastavljaju patrijarh, kao predsjednik i četiri eparhijska arhijereja, kao članovi.
Članove Svetog arhijerejskog sinoda bira Sveti arhijerejski sabor na dvije godine i to svake godine po dvojicu. Biraju se za vrijeme redovnog proljećnog zasjedanja Svetog arhijerejskog sabora u maju, pa im mandat traje do sabora za dvije godine. Do 2005, Sinod je osim patrijarha činilo četiri člana i svake godine su birana po dva nova člana kada starim istekne mandat. Od maja 2005, Sinod čini šest vladika i patrijarh, a 2007. je ponovo vraćeno na četiri člana i patrijarha.
Sveti arhijerejski sinod odlučuje, pod predsjedništvom patrijarha, o redovnom i vanrednom sazivu Svetog arhijerejskog sabora.
Sveti arhijerejski sinod donosi svoje odluke jednoglasno ili većinom glasova. Pri jednakoj podjeli glasova odlučuje glas predsjednika.
Djelokrug
urediSveti arhijerejski sinod:
- održava dogmatsko i kanonsko jedinstvo i stalnu vezu sa ostalim pravoslavnim crkvama;
- čuva i brani čistotu učenja pravoslavne crkve o vjeri i moralu, suzbija svako nepravilno učenje, vjerske i moralne predrasude, praznovjerice i štetne običaje;
- stara se o širenju pravoslavne vjere i rukovodi poslovima unutrašnje i spoljašnje crkvene misije;
- stara se o zbližavanju i ujedinjenju hrišćanskih crkava;
- ocjenjuje, odobrava, i prema nahođenju nagrađuje udžbenike vjeronauke, i knjige vjersko-moralne sadržine uopšte;
- bdi nad životom i radom bogoslovskih i monaških škola, ustanova i zavoda za spremanje i vaspitanje kandidata za sve crkvene službe; bira nastavničko i vaspitačko osoblje, i stara se za njihovu spremu, postavlja ga i razrješava od dužnosti;
- stara se za unapređenje crkvene književnosti; bira stipendiste za izučavanje pojedinih predmeta i, određuje nagrade za pisce;
- bira urednika i upravlja službenim listom Srpske pravoslavne crkve i drugim zvaničnim izdanjima;
- rukovodi poslovima oko prevoda i izdavanja Svetog pisma, djela svetih Otaca i radova vaseljenskih i pomjesnih crkvenih sabora;
- bdi da se svete tajne najtačnije vrše i održava blagoljepije, pravilnost i jednoobraznost u vršenju crkvenog bogosluženja;
- ocjenjuje i izdaje bogoslužbene knjige i njihove prevode;
- ocjenjuje i odobrava izradu ikona za crkvenu i privatnu upotrebu;
- izdaje uputstva za gradnju svetih hramova i manastira;
- daje uputstva za izradu crkvenih utvari, odežda i ostalih crkvenih potreba;
- stara se o jednobraznosti i usavršavanju crkvenog pojanja, osniva i nadzire pojačke škole;
- stara se o čuvanju svetih moštiju svetaca, o ikonama i o drugim sveštenim predmetima;
- stara se o crkvenoj umjetnosti, crkvenim umetničkim spomenicima, starinama i crkvenim muzejima;
- daje objašnjenje po propisima u spornim pitanjima o crkvenom braku, i štiti svetinju crkvenog braka;
- vodi brigu o crkvenim dobrotvornim i vaspitnim zavodima i ustanovama;
- vodi nadzor nad radom arhijereja;
- vodi brigu o udovim eparhijama i postavlja administratore eparhija;
- daje čin arhimandrita i naprsni krst protojerejima, na pismeni obrazložen prijedlog eparhijskog arhijereja;
- rukuje crkvenim fondovima i zadužbinama (zakladama) koje su njegovoj upravi povjerene;
- stara se da se odnos Crkve i Države i interkonfesionalni odnosi u smislu zakona tačno i bez štete po pravoslavnu Crkvu održavaju;
- priprema dnevni red i sprema prijedloge za Sveti arhijerejski sabor, i izvršuje njegove odluke;
- obrazuje odbore (sekcije) stručnih lica radi pripremanja gradiva za rad svoj i Svetog arhijerejskog sabora;
- bira u sporazumu sa patrijarhom činovnike i kancelarijsko osoblje svoje i Velikog crkvenog suda;
- predlaže na odobrenje Svetom arhijerejskom saboru svoj poslovnik;
- raspravlja sve sukobe o nadležnosti crkvenojerarhijskih vlasti, ukoliko Ustavom nije drukčije naređeno;
- vodi vrhovni nadzor nad radom udruženja sveštenstva mirskog i monaškog reda, kao i svih drugih udruženja koja rade na korist vjere i pravoslavne Crkve;
- proučava izvještaj Velikog crkvenog suda i sprovodi ga Svetom arhijerejskom saboru s mišljenjem i predlogom;
- podnosi godišnji izvještaj o svome radu Svetom arhijerejskom saboru;
- konačno rješava o osnivanju, spajanju i razdruživanju manastira;
- vrši i sve druge poslove po ovom Ustavu koje mu Sveti arhijerejski sabor naročito povjeri;
- sudi u prvoj instanciji:
- međusobne nesuglasice arhijereja;
- kanonske krivice arhijereja;
- disciplinske službene krivice svojih organa i presuđuje njihove razmirice;
- u poslednjoj instanciji disciplinske krivice nastavnog osoblja duhovnih škola.
Članovi
urediDosadašnji članovi Sinoda (osim patrijarha) bili su: [n 1]
20. vek
uredi- Gavrilo Dožić ±1926 (mitropolit crnogorsko-primorski)
- Dositej Vasić ±1928 (episkop niški)
- Maksimilijan Hajdin 193?—1936 (episkop gornjokalovački) [1]
- Dositej Vasić 193?—193? (mitropolit zagrebački) [2]
- Emilijan Piperković 19??—1947 (episkop timočki) [3]
- Jovan Ilić 19??—1947 (episkop niški)
- Josif Cvijović 194?—1947 (mitropolit skopski)
- Nektarije Krulj 194?—1947 (episkop zvorničko-tuzlanski) [4]
- Venijamin Taušanović 194?—1947 (episkop braničevski) [5]
- Venijamin Taušanović 1950—1952 ili 1951—1953 (episkop braničevski)
- Makarije Đorđević 1950—1952 ili 1951—1953 (episkop budimljansko-polimski) [6]
- Nikanor Iličić 1950—1952 ili 1951—1953 (episkop sremski) [7]
- Vasilije Kostić 1950—1952 ili 1951—1953 (episkop banjalučki)
- Stefan Boca 1966—1968 ili 1967—1969 (episkop dalmatinski) [8]
- Vladislav Mitrović 1978—1980 ili 1979—1981 (mitropolit dabrobosanski) [9]
- Sava Vuković 1978—1980 ili 1979—1981 (episkop šumadijski)
- Sava Vuković 1984—1986 ili 1985—1987 (episkop šumadijski)
- Vladislav Mitrović 1985—1987 ili 1986—1988 (mitropolit dabrobosanski)
- Vasilije Vadić 1987—1989 ili 1988—1990 (episkop sremski) [10]
- Sava Andrić 1987—1989 ili 1988—1990 (episkop vranjski) [11]
- Stefan Boca 1988—1990 ili 1989—1991 (episkop žički)
- Sava Vuković 1988—1990 ili 1989—1991 (episkop šumadijski)
21. vek
uredi- Episkop bački Irinej (2001—2003)
- Episkop vranjski Pahomije (2001—2003)
- Episkop braničevski Ignatije (2003), privremeno zamenjivao episkopa Pahomija [12]
- Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije (2002—2004)
- Episkop šabačko-valjevski Lavrentije (2002—2004)
- Episkop niški Irinej (2003—2005)
- Episkop zahumsko-hercegovački Grigorije (2003—2005)
- Episkop šumadijski Jovan (2004—2006)
- Episkop budimljansko-nikšićki Joanikije (2004—2006)
- Mitropolit zagrebačko-ljubljanski Jovan (2005—2007) [13]
- Episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije (2005—2007)
- Episkopp bački Irinej (2005—2007)
- Episkop timočki Justin (2005—2007)
- Episkop bihaćko-petrovački Hrizostom (2006—2009), član zamenik (2009—2011)
- Episkop mileševski Filaret (2006—2009)
- Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije (2007—2011),[14] zamenik patrijarha (2008—2010)
- Episkop žički Hrizostom (2007—2009), član zamenik (2009—2011)
- Episkop niški Irinej (2009—2010),[15] patrijarh (od 2010)
- Episkop bački Irinej (od 2009)
- Episkop dalmatinski Fotije (2009—2011)
- Episkop zahumsko-hercegovački Grigorije (2009—2011)
- Episkop sremski Vasilije (od 2011) [16]
- Episkop šumadijski Jovan (od 2011)
- Episkop budimljansko-nikšićki Joanikije (od 2011)
Od maja 2007. sekretar Sinoda je protojerej-stavrofor Savo B. Jović.
Izvori
uredi- ↑ http://www.eparhija-dalmatinska.hr/Episkop-Maksimilijan-c.htm
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2006-12-19. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2008-09-15. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2006-06-22. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2004-02-14. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2008-04-01. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ http://www.eparhija-dalmatinska.hr/Episkop-Nikanor-c.htm
- ↑ http://www.eparhija-dalmatinska.hr/Episkop-StefanB-c.htm
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2006-06-22. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2007-06-10. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2005-03-12. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ http://www.vesti.rs/Hronika/Optuzbe-izmislio-albanski-lobi.html
- ↑ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, maj 2005.”. Arhivirano iz originala na datum 2011-08-12. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, maj 2007.”. Arhivirano iz originala na datum 2012-10-23. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, maj 2009.”. Arhivirano iz originala na datum 2012-10-23. Pristupljeno 2011-08-16.
- ↑ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, maj 2011.”. Arhivirano iz originala na datum 2011-05-31. Pristupljeno 2011-08-16.
Napomene
uredi- ↑ Podaci do 2001. su nekompletni.