Irgun
Irgun Zvai Leumi (hebr. ארגון צבאי לאומי), skraćeno kao Irgun je cionistička jevrejska militantna organizacija koja djelovala na palestinskim područjima od 1931. do 1948. godine.
Irgun je prvobitno djelovao u lokalnim jevrejsko-arapskim okršajima. Nakon usvajanja tzv. „Bijele knjige“ 1939. proširuje svoje djelovanje i na stvaranje države Izrael, a kako bi ovaj problem bio riješen, započinje borbu protiv britanske vlasti u Palestini i ilegalni transport jevrejskih izbjeglica iz Evrope. Nakon Drugog svjetskog rata, najveći dio Irguna, kojeg je predvodio David Raziel, odlučio se za kooperaciju s britanskim snagama u njihovoj borbi protiv nacističke Njemačke. Godine 1944. Irgun, na čelu sa Menahem Beginom je odlučio nastaviti oružanu borbu protiv britanske vlasti u Palestini i to činio sve do stvaranja države Izrael. Nakon proglašenja nezavisnosti Izraela 1948. Irgun je raspušten i većina boraca se pridružila Izraelskim obrambenim snagama.
Ideologija uredi
Irgun je osnovana na principima desničarskih ideologija cionističkog revizionizma. S obzirom da se radi o radikalnom nacionalizmu, neki suvremenici ga smatraju fašističkim. Vladimir Žabotinski, jedan ideologa ove tajne organizacije, u početku je bio fasciniran fašizmom u Italiji.
Jedan od osnovnih principa organizacije je „oko za oko, zub za zub“, što je podrazumijevalo operacije odmazde nakon arapskih napada, u kojima se nije pravila razlika između naoružanih neprijatelja i civila.
Među najozbiljnijim terorističkim akcijama Irguna smatraju se eksplozije na pijaci u Haifi, 6. jula 1938. godine kada je aktivirana eksplozivna naprava postavljena u konzervi mlijeka, usmrtivši 23 ljudi i ranivši 52. Eksplozija je bila odgovor Irguna za osudu i kaznu 29. juna 1938. Šloma Ben-Josefa zbog neuspjelog pokušaja ubojstva putnika u autobusu na putu 21. aprila 1938. u Safedu, što je trebalo biti odgovor na ubojstvo sedam Jevreja u martu i aprilu 1938. u oblasti Akre.
Najpoznatija akcija Irguna usmjerena protiv Britanaca bila je eksplozija u hotelu Kralj David u Jeruzalemu 22. jula 1946. Kao rezultat te akcije 91 ljudi je poginulo, a 250 teško povrijeđeno. Među stradaima je 41 Arapa, 28 Britanaca, 17 Jevreja i 5 ostalih.
Niz sličnih bombaških akcija u periodu od 1946. do 1948. rezultirao je povlačenjem Britanaca i stvaranjem države Izrael.
Vođa Irguna Menachem Begin je 1948. osnovao desničarsku političku partiju, Herut, koja je kasnije postala znatno veća partija Likud. Godine 1977. postaje izraelski premijer i dobitnik Nobelove nagrade za mir.
Godine 1979. izraelska vlada dodjelila je Orden časti članovima Irguna kao učesnicima u borbi za uspostavljanje države Izrael.
Irgun i terorizam uredi
Ostavština Irguna i njegov historijski status predmetom je kontroverzi i varira od „terorističke grupe“ do „pokreta otpora“[1], kao i u slučaju srodne organizacije Lehi[2]. Kritičari Iguna kao argumente za terorizam navode niz udara na civilne ciljeve, uključujući bombaški napad na hotel Kralj David[1][2] koji sa 91 žrtvom predstavlja najsmrtonosniji incident takve vrste u historiji Izraela i Palestine. Navedena klasifikacija „terorističke organizacije“ problematična je za državu Izrael čija se vojska djelomično temelji na Irgunu i čiji su državni poglavari bili njegovim članovima. Među Izraelcima i cionistima prevladava stav da se radi o „pokretu otpora“, „oslobodilačkoj grupi“ ili čak „borcima protiv britanskog terorizma“[1]. Sam M. Begin branio je ulogu Irguna tvrdnjama da im „napadanje civila nije bila namjera“[1].
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 (en) Barnett, Brooke; Reynolds, Amy (2009.). Terrorism and the Press: An Uneasy Relationship. Mediating American history. 3. New York: Peter Lang. str. 21.-22. ISBN 9780820495170. OCLC 237402533.
- ↑ 2,0 2,1 (en) Eager, Paige Whaley (2008.). From Freedom Fighters to Terrorists: Women and Political Violence. Aldershot, England; Burlington, Vermont: Ashgate. str. 179.-180. ISBN 9780754689751. OCLC 231697967.
