Krasnojarsk (ruski: Красноя́рск) je treći po veličini ruski grad u Sibiru, admistrativni centar Krasnojarskog kraja. Grad leži na rijeci Jenisej, i važno je čvorište na transibirskoj željeznici. To je grad od 909 341 stanovnika [2](po popisu iz 1989./1989.), ima važan aerodrom Krasnojarsk - Jemeljnovo. U doba hladnog rata Krasnojarsk je bio sjedište sjeveroistočne avionske baze (danas je na tom bivšem vojnom poligonu podignuto stambeno naselje).

Krasnojarsk
Красноярск
Pogled na Krasnojarsk iz zraka
Pogled na Krasnojarsk iz zraka
Pogled na Krasnojarsk iz zraka
Zastava Krasnojarska
Zastava
Grb Krasnojarska
Grb
Koordinate: 56°1′N 93°4′E / 56.017°N 93.067°E / 56.017; 93.067
Država  Rusija
Republika Krasnojarski kraj[1]
Osnivanje 1628. (kao Krasno jar)
Status grada 1822.
Vlast
 - Gradonačelnik Pjotr Pimaškov
Površina
 - Ukupna 172 km²
Stanovništvo (2008.)
 - Grad 909 341
Vremenska zona Krasnojarsko vrijeme (UTC+7)
 - Ljeto (DST) Krasnojarsko ljetno vrijeme (UTC+8)
Poštanski broj 660xxx
Pozivni broj 391
Službena stranica http://www.admkrsk.ru/
Karta
Položaj Krasnojarska u Rusiji
Položaj Krasnojarska u Rusiji

Položaj Krasnojarska u Rusiji
Brana hidrocentrale Krasnojarsk

Historija

uredi
 
Neoklasicistička kuća iz staljinovih vremena u centru grada

Grad je osnovan u junu 1628. kao ruska granična utvrda. Krasnojarsk kao i druge utvrde u slivu rijeka Kača i Jenisej, podignule su ruske jedinice pod vodstvom kozaka Andreja Dubenskog za zaštitu granica od navala lokalnih plemena. Utvrda je nazvana Krasni Jar, a to je bio staroruski prijevod lokalnog naziva za to mjesto Kyzyl Yar (na lokalnom turkmenskom jeziku, je to značilo Crvena Hrid). [3]Kad je naselje dobilo status grada, prezvano je u Krasnojarsk. Naselje se počelo razvijati kad je do njega došla moskovska poštanska cesta M53, od 1735. do 1741., koja ga je povezala sa susjednom gradovima Ačinski, Kanski i ostalom Rusijom. Razvoj je pojačan otkrićem zlata, i dolaskom transibirske željeznice 1895.

1749, 270 km. južnije od Krasnojarska, pronađen je meteorit težine oko 700 kg. Pronašao ga je Peter Simon Pallas i 1772. prenio u Krasnojarsk. Ovaj meteor je bio značajan, jer je bio prvi takav objekt koji je temeljitije proučen. U 19. vijeku Krasnojarsk je postao centar pokreta sibirskih Kozaka. Godine 1822. dobio je status grada, i postao centar Jenisejske Gubernije.

 
Luka na Jeniseju

Za Carevine Rusije, Krasnojarsk i njegov okrug bili su mjesto u kojem su završavali politički prognanici. Tako su osam Dekabrista protjerana iz Sankt Peterburga u Krasnojarsk, nakon slamanja pobune.

 
Željeznička stanica Krasnojarsk

Nakon Oktobarske revolucije, u Krasnojarsku je podignuto jako puno velikih industrijskih pogona teške industrije i puno velikih hidrocentrala, između ostalog Krasnojarska hidrocentrala (i danas peta po veličini hidrocentrala na svijetu, druga u Rusiji).

Od 1934., novom teritorijalno administrativnom podjelom Rusije, oformljen je Krasnojarski kraj, a Krasnojarsk je postao njegov centar. U staljinovo vrijeme, Krasnojarsk je postao centar gulaga. Najveći takav logor bio je Kraslager ili Krasnojarski ITL (1938.-1960.) na dvije lokacije Kansk i Rešjoti. U samom gradu djelovao je Jenisejlager ili Jenisejski ITL, radni logor za vrijeme drugog svjetskog rata (1940.-1941.). Na početku drugog svjetskog rata, jako puno tvornica je preseljeno iz Ukrajine i Zapadne Rusije u Krasnojarsk i okolne gradove, i tako je ubrzan razvoj grada. Dobar dio ovih pogona nastavio je rad i nakon rada (Aluminijski zavod, Krasnojarski metaluruški zavod i mnogi drugi).

Nakon raspada SSSR-a, i sloma socijalističkog privrednog sistema, veliki industrijski pogoni Krasnojarska postali su predmet privatizacije. Dobar dio pogona je završio u bankrotu, a neki su postali predmet velikih političkih skandala poput Krasnojarskog aluminijskog zavoda, koji je privatizacijom pripao Anatoliju Bikovu, ali je kasnije to poništeno kada je optužen za ubistvo svojeg partnera Vilora Struganova. Problemi rada velikih industrijskih pogona i njihovog vlasništva Krasnojarska traju i danas.

Geografske karakteristike

uredi
 
Karta Jeniseja sa položajem Krasnojarska

Grad Krasnojarsk (sa prigradskim naseljima) se prostire na površini od 172 km². [4]Prosječna temperatura u najhladnijem mjesecu januaru je -20 °C; a u najtoplijem julu 18 °C. Najniža temperatura izmjerana u gradu bila je -56 °C, a najviša 36 °C. Rijeka Jenisej teče kroz grad od zapada na istok. Nakon izgradnje Krasnojarske hidrocentrale i njezine velike brane 32 km uzvodno, Jenisej se više ne ledi, a ljeti ne prelazi temperaturu od 14 °C. Na rijeci ima nekoliko otoka od kojih su najveći Tatjišev i Otdiha, koji su rekracione zone.

Sa juga i zapada Krasnojarsk je okružen šumovitim bežuljcima prosječne visine 410 metara. Još južnije nalaze se velike stjenovite hridine - Stolbi (rezervat prirode).

Zapadno od grada nalazi se gorje Gremjačinskaja Griva, koje se prostire od brda Nikolajevska Sopka (poznato po skijaškim skakaonicama) do rijeke Sobakino. Sjevero zapadno od grada je jednoličan ravan šumoviti teren, a sa sjevero zapada su poljoprivredne površine.

 
Pogled na Krasnojarsk sa Jeniseja

Administrativna podjela grada

uredi

Krasnojarsk je podijeljen na sedam administrativnih zona:

  • Kirovsku
  • Lenjinsku
  • Oktobarsku
  • Sovjetsku
  • Sverdlovsku
  • Centralnu
  • Železnodorožnju

Gradovi prijatelji

uredi

Stanovništvo

uredi

Stanovništvo po godinama (oktobar 2007.)

1897 26,600 1962 465,000 1982 833,000 2000 875,500
1923 60,400 1967 576,000 1986 885,000 2001 875,900
1926 72,200 1970 648,000 1989 912,600 2002 909,341
1939 190,000 1973 707,000 1992 925,000 2005 917,200
1956 328,000 1976 758,000 1996 871,100    
1959 412,000 1979 796,300 1998 875,300    

Izvori

uredi
  1. „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-19. Pristupljeno 2011-02-24. 
  2. http://www.newslab.ru/news/283524
  3. Бутанаев В.Я. Топонимический словарь Хакасско-Минусинского края. Абакан, 1995.
  4. „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2011-05-29. Pristupljeno 2011-02-24. 

Eksterni linkovi

uredi