Sačmarica
Sačmarica (lovačka , streljaka, policijska, vojna) je individualno vatreno oružje koje je projektovano da deluje iz ruku korisnika naslonjena na rame. Ona oslobođenom energijom eksplozije baruta u metku, u cijevi, ispaljuje određeni broj kuglica ili jednodelnog projektila (kugle). Koristi se za lov, u streljaštvo, kao formacijsko oružje u vojsci i policiji .
Meci za ovu pušku mogu imati samo jedan projektil, ali je njena prava svrha korištenje metaka u kojima se nalazi veći broj sačme, koja se kreće od usta cijevi puške pokrivajući sve veću površinu. Puška sačmarica, koristeći raspršavajuću municiju - sačmu (olovnu i olovnu sa primjesama antimona), ima za cilj da za razliku od projektila samca, koji je jedan, svojim brojnim i raspršenim zrnima, poveća površinu po kojoj djeluje i tako poveća sigurnost pogotka. Sačma može biti sitnija i krupnija i označava se sa brojevima: 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, od najkrupnije ka najsitnijoj.
Kuglice iz sačmarice se raspršuju nakon izlaska iz cevi, a energija barutnog punjenja je podeljena na kuglice, što znači da svaka kuglica zasebno ima mali energetski potencijal. U lovačkom kontekstu ovo čini sačmaricu vrlo korisnom za lov na razne ptice i sitnu divljač. Medutim u vojnom ili policijskom kontekstu, zbog malog dometa, veliki broj ispaljenih projektila čini sačmaricu kao korisno oružje za blisku uličnu borbu ili oružje za samoobranu. Sačmarice se takođe koriste i u sportskom streljaštvu, gde se puca na glinene golubove koje izbacivaju mehanizmi u raznim pravcima.
Istorija
urediDelovi puške sačmare su:
uredi- Kundak je drveni dio puške koji povezuje metalene dijelove puške. Njime se puška oslanja na rame i obraz lovca prilikom nišanjenja i opaljenja.
- Glava puške. U glavi puške smješteni su: sistem za bravljenje kojim se cijev učvršćuje na kundak ,sistem za opaljenje, kojim se aktivira opaljenje inicijalne kapisle na meetku, izvlakač praznih čaura poslije opaljenja ili neispaljenih metaka, i ejektor koji ispaljene čaure izbacuje iz ležišta metka u cijevi, i složeni mehanizam za opaljenje kojim se aktivira udarna igla koja pobuđuje kakpislu, koja opet varnicom zapaljuje barutno punjenje metka, da bi ovo proizvelo potisne gasove u metku koji izbacuju projektil.
- Cijev služi za opaljenje metka i usmjerenje sačme, ili projektila samca.
- U ležištu metka koje se nalazi u samoj cijevi, postavlja se metak. U ležištu se vrši opaljenje.
- Kočnica sprečava nehotična opaljenja.
Podela sačmarica
urediPrema položaju cijevi na:
- Položare - kod kojih su cijevi postavljene vodoravno
- Bokerice - kod kojih su cijevi postavljene okomito
Prema postavljenju okidača na:
- Hamerles - kod kojih je udarač u glavi puške prikriven
- Orozuše kod kojih je udarač- oroz vidnjiv na spoljnoj zadnjoj strani cijevi
Prema broju cijevi na:
- Jednocijevke - sa jednom neizolučenom cijevi
- Dvocijevke - sa dvjema neizolučenim cijevima
- Kombinovane - sa tri i četiri cijevi (i neizolučene i izolučene)
Po broju metaka i načinu dejstva dele se na:
- Jednometke - sa jednim metkom u cijevi
- Dvometke - sa dva metka u cijevima
- Višemetke - sa više metaka u spremniku
- Poluautomatske - Jednocijevke sa više metak u spremniku kod kojih je unos novog metka u cijev automatski. Dejstvuju pojedinačnom vatrom.
- Automatske - Jednocjevke sa više metaka u spremniku koje mogu da dejstvuju i rafalno. One su u formacijskom naoružanju vojske i policije.
Po načinu bravljenja na:
- Prelamače su puške koje se pune i prazne prelamanjem cijevi u glavi puške .
- Repetirke su puške kod kojih se metak unosi u ležište cijevi repetiranjem zatvarača.
Po svrsi na:
- Lovačke
- Policijske
- Streljačke
Sačmarice se proizvode u širokom rasponu veličina od 470 pa do čak 770 mm duljine cevi. Prema kalibru dijele se na puške kalibra 2,4,8,10,12,14,16,20,24,28,32,36. Ovi brojevi pokazuju koliko se jednakih olovnih kugli datog prečnika cijevi (kalibra) mogu izliti od jedne funte olova. Što znači ako se iz funte olova mogu izliti samo 2 jednake kugle, prečnik će biti označen sa 2, a ako se iz funte olova mogu izliti 12 jednakih kugli, kalibar te puške će biti označen sa 12 i biće mnogo manji od prethodnog.
Literatura
uredi- Grupa autora, Enciklopedija Britanika, Politika, Beograd, 2005.
- Grupa autora, Mala enciklopedija Prosveta, Prosveta, treće izdanje, Beograd, 1978.
- Grupa autora , Sociološki leksikon, Savremena administracija, Beograd 1982.
