Gradac (Ljubinje)
Gradac je naseljeno mjesto u Bosni i Hercegovini u opštini Ljubinje koja pripada entitetu Republika Srpska. Na popisu stanovništva 1991. u njemu je živjelo 65 stanovnika.[1]
| Gradac | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Bosna i Hercegovina
|
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština/Općina | Ljubinje |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo ((1991)) | 65 |
| Geografija | |
| Koordinate | 42°56′32″N 18°09′00″E / 42.9422°N 18.1500°E |
  Gradac Gradac (Bosne i Hercegovine) | |
Koordinate: 42° 56′ 32" SGŠ, 18° 08′ 60" IGD
Geografija uredi
|
Istorija uredi
Rimsko doba uredi
Gradac kod Ljubinja nalazi se ispod neistražene gradine iz ilirskog vremena, na Đurđevoj glavi. Bio je značajan vicus na raskrsnici putova, a možda i središte autohtone civitas (ilirsko naselje u rimsko doba). Jedan put je vodio u Popovo polje, a drugi na sjever, u brdovito područje. Dimitrije Sergejevski je prvi ovo središte identificirao sa putnom stanicom Pardua (Tabula Peutingeriana, 469), a koju spominje i Ravenat (Pardua id est Stamnes). Pardua je od Diluntuma (Stolac) udaljena XIV rimskih milja = 21 km, što danas odgovara razdaljini od Graca do Stoca. Prema slijedećoj putnoj stanici Ad zizio (Ukšići na Ljubomirskom polju) navedeno je rastojanje XVI milja = 24 km.[2]
Gradac je bogat nalazima iz antičkog doba: temeljni zidovi brojnih zgrada, klesani kamen, rimski proizvodi od opeke. Epigrafskih natpisa nema, jer nije ni bilo sistemskih istraživanja. Prostor antičkog naselja zauzima površinu oko 10 ha i na njemu se nalazi oko 20 grčkih bunara.[3]
Srednji vijek uredi
Na zaravanku ispod sela situirana je nekropola sa 12 dosta dobro obrađenih stećaka, od čega 11 u obliku sanduka a 1 je krst sa pločom koja mu pripada. Tri su ugrađena u podzid.
U istočnom kraju nekropole kasnije je sagrađena pravoslavna crkvica, u čije zidove su ugrađeni stećci, što znači da je nekropola prvobitno bila mnogo veća. Odmah do stećaka i crkvice su noviji pravoslavni grobovi.
Ukrašena su 2 primjerka (sanduk i krst). Na bočnim stranama jednog visokog sanduka na postolju pruža se friz od povijene linije sa trolistovima i ispod njega arkade sa po 4 interkolumnije, kod kojih su ivice stubova i lukova plastične i kapiteli nešto naznačeni. Na čeonim stranama spomenika u obliku pravilnog krsta ima plastičan motiv stilizovanog krsta. Krakovi toga krsta završavaju se u vidu trozuba (pojednostavljen ljiljan), a donji uspravni krak je mnogo duži i preko sredine ima prečku, tako da to liči na još jedan krst.[4]
Osim navedenih, ovdje se vide i 2 fragmenta rimskih miljokaza, koji su iskorišteni kao nadgrobni spomenici.[3]
Stanovništvo uredi
| Nacionalnost | 1991. |
| Srbi | 65 |
| Muslimani | 0 |
| Hrvati | 0 |
| Jugosloveni | 0 |
| ostali | 0 |
| Ukupno | 65 |
Privreda uredi
|
Reference uredi
- ↑ Nacionalni sastav stanovništva - Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.. Sarajevo: Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine.
- ↑ Digitalni atlas Rimskog carstva - About: Pardua, Gornji Gradac, Ljubinje(en)
- ↑ 3,0 3,1 „Ivo Bojanovski: Rimska cesta Narona Leusinium kao primjer saobraćajnog kontinuitete”. Arhivirano iz originala na datum 2022-06-20. Pristupljeno 2022-10-29.
- ↑ „Šefik Bešlagić: LJUBINJE — SREDNJOVJEKOVNI NADGROBNI SPOMENICI”. Pristupljeno 9. 2. 2017.
