Petnica (Valjevo)

Za ostale upotrebe, v. Petnica (razvrstavanje).

Petnica je naseljeno mesto grada Valjeva u Kolubarskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 697 stanovnika.

• 
  selo Petnica - Crkva Presvete Bogorodice
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama

Petnica
Petnica
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Kolubarski
Grad	Valjevo
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	▲ 697
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	236 m
Petnica Petnica (Srbije)
Ostali podaci
Pozivni broj	014
Registarska oznaka	VA

Istorija

Selo Petnica je veoma staro. Prve porodice su se u njega doselile već početkom 15. veka. Najstariji poznati pisani dokument je Petnički Psaltir iz 1488. godine koji svedoči ne samo o postojanju sela Petnica, već i o manastiru i školi pri njemu. Manastir su Turci spalili i potpuno uništili u 18. veku, ali i dalje postoji crkva, poslednji put obnovljena 1864. godine na temeljima stare, mnogo puta rušene i pljačkane, manastirske crkve. Prilikom kopanja temelja za objekte Stanice otkriveni su ostaci starog petničkog groblja ("bobije") koji su preneseni u današnju crkvu. Na mestu današnje istraživačke stanice postojala je škola, izgrađena 1925. god.

Teren sela geografski pripada valjevskom krasu koji čini niz niskih i srednjih planina raščlanjenih mrežom dolina, kotlina i klisura. One su pretežno sastavljene od krečnjaka, pa u sebi kriju brojne pećinske kanale, galerije, šupljine i dr. Okolina sela je bogata raznovrsnim biljnim i životinjskim svetom. Petnica obiluje površinskim i podzemnim vodama. Kroz selo protiče rečica Banja, koja izvire iz Petničke pećine, i potok Pocibrava koji selo deli na dva dela - brdski (južni) i ravniji (severni) deo. Na Pocibravi je 1990. godine izgrađena zaštitna brana namenjena zaštiti od bujica i tako dobijeno malo jezero površine 2 ha. Na obalama jezera su ptice selice i močvarice već formirale svoja staništa, dok su ga brojni valjevski ribolovci proglasili za svoje omiljeno „lovište“.

Petnička pećina

Donja pećina - izvor reke Banje

Petnica je, ipak, najpoznatija po istoimenoj pećini koja se nalazi na 300 m od Istraživačke stanice. U pećini i njenoj neposrednoj okolini pronađena su najstarija svedočanstva o životu ljudi u zapadnoj Srbiji. Istraživanje ovog arheološkog lokaliteta počelo je u prošlom veku kada su prva istraživanja obavili Josif Pančić i Jovan Cvijić. Pored arheološke ona poseduje i veliku speleološku i paleontološku vrednost. Pećina se sastoji od oko 600 m dugih kanala i brojnih odaja. Podeljena je na dva dela - Gornju i Donju pećinu. Donja je znatno manja od Gornje, ali ima prohodniji ulaz. Iz nje izvire ponornica Banja. Gornja pećina je, pak, većih dimenzija i predstavlja splet odaja i kanala. Njena najprostranija odaja (tzv. Koncertna dvorana) ima prirodno osvetljenje koje potiče od dva otvora ("vigledi") na tavanici. Sve ove osobine, kao i pogodni klimatski faktori, pružile su idealne uslove za sigurno sklonište ljudima i život retkim životinjskim i biljnim vrstama. Arheološko-antropološka istraživanja sprovedena 1969. godine potvrdila su da je arheološki lokalitet koji se nalazi ispred ulaza u Petničku pećinu, prvo kompletno neolitsko stanište u Jugoslaviji, staro 6000 godina. Na drugom lokalitetu, u samoj pećini, otkriveno je ognjište, kosti pećinskog medveda, hijene, srndaća, ali i delovi vojničke opreme iz perioda Rimljana (uključujući i kockice za igru), ostaci srednjovekovnih zbegova lokalnog stanovništva i dr. Najčešće iskopine ispred pećine su brojna oružja i ostaci keramičkih posuda kojima su se služili neolitski ljudi. I pored velikog broja artefakata, ovo nalazište još uvek nije potpuno istraženo i stalni je predmet ineteresovanja programa arheologije u Istraživačkoj stanici, ali i stručnjaka iz svih krajeva Jugoslavije i inostranstva. Na mestu Bela stena, na oko 5 km od Petnice su otkriveni uljni škriljci i bogato nalazište fosilnih biljnih i životinjskih ostataka iz ranijih geoloških epoha. Nedavno je, zahvaljujući stručnjacima IS Petnica i uz pomoć rumunskih paleontologa, jedan od fosila identifikovan kao do sada nepoznata i nova vrsta pelikana - srpski pelikan (Pellicanus serbica). Zanimljivo je da je geograf Jovan Cvijić još dvadesetih godina prošlog veka predlagao da Univerzitet u Beogradu napravi centar za terensku praksu svojih studenata upravo u Petnici, obrazlažući to izvanrednim prirodnim i istorijskim okruženjem na malom prostoru i dobrom saobraćajnom pozicijom. Cvijić je smatrao da je okolina Petničke pećine idealna za osnivanje ustanove pri tadašnjoj Visokoj školi u kojoj bi se mladi okupljali i bavili naukom.

• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina

Demografija

U naselju Petnica živi 471 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 37,8 godina (37,6 kod muškaraca i 38,0 kod žena). U naselju ima 192 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,20.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 360 1953. 401 1961. 408 1971. 439 1981. 414 1991. 483 481 2002. 626 614

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			610	99.34%
Hrvati			1	0.16%
Nemci			1	0.16%
nepoznato			2	0.32%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	0			1
80+	5			5
75-79	5			11
70-74	15			20
65-69	14			11
60-64	15			10
55-59	13			15
50-54	20			19
45-49	35			22
40-44	27			30
35-39	25			24
30-34	16			15
25-29	15			22
20-24	22			19
15-19	31			19
10-14	21			26
5-9	16			17
0-4	16			17
prosek	37.6			38.0

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 74 83 103 114 116 150 192

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 36 37 24 62 18 11 4 - - - 3.20

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 258 77 164 12 5 - 243

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 42 164 32 4 1

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	121	16	-	1	30	2	17	9	1	7
Ženski	76	19	-	-	14	1	1	8	3	1
Oba	197	35	-	1	44	3	18	17	4	8
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	2	3	3	2	6	-	-	22
Ženski	3	6	2	3	7	1	-	-	7
Oba	3	8	5	6	9	7	-	-	29

Vidi još

• Istraživačka stanica Petnica
• Crkva Uspenja Bogorodice u Petnici

Spoljašnje veze

Petnica (Valjevo) na Wikimedijinoj ostavi

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Satelitska mapa (Wikimapia)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)