Wikipedija

Osman Rastoder

Osman Rastoder (Radmanci, 1882 — 26. januar 1946) bio je komandant odreda Muslimanske milicije Sandžaka u okolini Gornjeg Bihora tokom Drugog svetskog rata. Sarađivao je sa Italijanima i Nemcima tokom okupacije.[1]

Osman Rastoder
Datum rođenja1882.
Mesto rođenjaRadmanci, Petnjica
  Osmansko carstvo
Datum smrti26. januar 1946
Mesto smrti FNR Jugoslavija
Služba Italija
 Nemačka
VojskaMuslimanska milicija Sandžaka
Činkomandant
Bitke/ratoviDrugi svetski rat

Pripadao je grupi pristalica aneksije Sandžaka Velikoj Albaniji.[2]

Biografija uredi

Mladost uredi

Rastoder je rođen u bogatoj porodici i mogao je priuštiti sebi školovanje prvo u medresama u Novom Pazaru i Đakovici, a kasnije u Istanbulu. Poreklom su od Kuča i preselili se u Tursku 1915. godine i tamo ostali dok se Osman vratio na Balkan 1919. godine u Novi Pazar gde se oženio po drugi put. U dva braka imao je sedmoro dece. Godine 1926. vratio se u Petnjicu sa obe žene, gde je imenovan za mulu u selima Petnjica i Savin Bor. Od 1929. godine postavljen je za imama u lokalnoj džamiji. Pored maternjeg albanskog i srpskog jezika, Rastoder je govorio turski i arapski jezik.[3]

Drugi svetski rat uredi

U junu 1941. godine Rastoder je imenovan za komandanta lokalnog muslimanskog odreda koji je u septembru 1941. godine postao odred Muslimanske milicije Sandžaka odgovornog za teritoriju Gornjeg Bihora.[4]

Početkom 1941. odnosi između gradova Petnjice i policije pogoršali su se usled ubistva Rastoderovog sina u Beranama.[5]

Tokom Trinaestojulskog ustanka, Rastoderov odred je napao ustanike oko Berana.[6] NJegove snage spalile su pravoslavne hrišćane u selima Goražde, Zagrađe, Tmušiće i LJešnici.[7] U jesen 1941. godine Rastoder je postavljen za komandanta odreda milicije u gornjem Bihoru sa sedištem u Petnjici.[8]

Zajedno sa komandantima milicije učestvovao je na konferenciji u selu Godijevo,[9] i pristao da napadne srpska sela u blizini Sjenice i drugih delova Sandžaka.[10] Dana 31. marta 1942. godine četnički vojvoda Pavle Đurišić sastao se sa Rastoderom i ponudio mu mirovni sporazum, što je Rastoder odbio.[11] Rastoder je favorizovao oružane sukobe sa srpskim stanovištvom u regionu, pre svega sa meštanima Bijelog Polja i Berana.[12]

Odred kojim je komandovao Rastoder, podržan od albanskih neregularnih snaga i nemačkih snaga, napao je i ubio 35 partizana i 19 italijanskih boraca bataljona Garibaldi dana 22. januara 1944. godine u blizini sela Vrbica (Berane).[13]

Ubijen je 26. januara 1946. godine od strane policije na planini Ladevac.[14]

Nasleđe uredi

Jedna ulica u Petnjici nosi Rastoderovo ime.[15]

Reference uredi

  1. ↑ Scotti, Giacomo; Viazzi, Luciano (1999). Occupazione e guerra italiana in Montenegro: le aquile delle montagne nere. Mursia. str. 468. 
  2. ↑ Božović, Branislav; Vavić, Milorad (1991). Surova vremena na Kosovu i Metohiji: kvislinzi i kolaboracija u drugom svetskom ratu. Institut za savremenu istoriju. str. 194. 
  3. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.294
  4. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.294
  5. ↑ Agović, Halil. „Stare granice, opština nova” (Serbian). Fragment from the book "Svedok Vremena". Petnjica municipality website. Arhivirano iz originala na datum 2014-05-22. Pristupljeno 22 May 2014. 
  6. ↑ Božović, Branislav; Vavić, Milorad (1991). Surova vremena na Kosovu i Metohiji: kvislinzi i kolaboracija u drugom svetskom ratu. Institut za savremenu istoriju. str. 194. »... pravca prema Beranama dejstvovala je i muslimanska milicija iz Bihora, pod ko- mandom Osmana Rastodera koji je, zajedno sa Šefkijom Kušićem, bio pobornik pripajanja i toga dela Crne Gore, uključujući i Bijelo Polje, „Velikoj Albaniji". -->« 
  7. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.294,
  8. ↑ Bojović, Jovan R.; Titogradu, Istorijski institut SR Crne Gore u (1985). Prelomni događaji narodnooslobodilaćkog rata u Crnoj Gori 1943. godine: zbornik radova sa naućnog skupa održanog 19. i 20. XII 1983. Istorijski institut SRCG. str. 245. 
  9. ↑ Pajović, Radoje; Željeznov, Dušan; Božović, Branislav (1987). Pavle Đurišić, Lovro Hacin, Juraj Špiler. Centar za informacije i publicitet. str. 245. ISBN 978-86-7125-006-1. 
  10. ↑ Redžić, Vučeta (2002). Građanski rat u Crnoj Gori: Dešavanja od sredine 1942. godine do sredine 1945. godine. Stupovi. str. 61. 
  11. ↑ Lakić, Zoran (2009). „Pljevlja 1941–1945”. Istorija Pljevalja. Opština Pljevalja. str. 371. 
  12. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.294,
  13. ↑ „Akciju predvodio Osman Rastoder” (sr). DAN. Pristupljeno 21 May 2014. »Tako je 22. januara oko 2.000 pripadnika fašističke milicije i albanske kvinslinške vojske i Njemaca izbilo od Rožaja u rejon sjeverozapadno od Berana. .... Tog kobnog dana 1944. godine jedan od partizanskih bataljona je trebalo da preduhitri miliciju kojom je komandovao Osman Rastoder, kako ne bi napala susjednu Policu. -->« 
  14. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.295
  15. ↑ „Ulica u Petnjici nazvana po vođi muslimanske milicije” (sr). vijesti.me. Pristupljeno 2021-06-02. 
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Osman_Rastoder&oldid=41379618