Novo Lanište je naseljeno mesto grada Jagodine u Pomoravskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 618 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 694 stanovnika), udaljeno je 7 kilometara od Jagodine. Kroz Novo Lanište prolazi železnička pruga Beograd - Niš, dok Auto-put Beograd - Niš, prolazi pored sela.

Novo Lanište


Pogled na selo

Osnovni podaci
Država  Srbija
Upravni okrug Pomoravski
Grad Jagodina
Stanovništvo
Stanovništvo (2022) Decrease 618
Geografija
Koordinate 44°01′30″N 21°14′11″E / 44.025°N 21.236333°E / 44.025; 21.236333
Nadmorska visina 107 m
Novo Lanište na mapi Srbije
Novo Lanište
Novo Lanište
Novo Lanište (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod 35271
Pozivni broj 035
Registarska oznaka JA


Koordinate: 44° 01′ 30" SGŠ, 21° 14′ 11" IGD

Između Novog i Starog Laništa protiče reka Belica koja se nedaleko od sela uliva u Veliku Moravu.

Istorija

uredi

U Laništu, na obodu sela u potesu „Gradac“, pronađeni su dokazi o postojanju ljudskih naselja iz vremena Tribala, na prelazu iz gvozdenog u bronzano doba.

Današnje stanovništvo Laništa se uglavnom naselilo u vremenu Prvog srpskog ustanka, mada je selo postojalo i mnogo ranije, jer se pominje u više turskih popisa naseljenih mesta iz XVI veka, kao i austrijskom popisu iz 1718. godine.. Pored Crkve Velikomučenice Marine, pronađeni su ostaci temelja iz XIII veka, iz vremena dinastije Nemanjića, kao i novac iz tog perioda.

Prvo stanovništvo Laništa se naselilo u samoj blizini Velike Morave u potesu „Krive bare“, ali se zbog čestih poplava pomeralo dalje od reke, dok se jedan deo stanovništva naseljava na levoj obali reke Belice ispod brda. Tako da su se vremenom u Laništu formirale tri fizički odvojena dela sela, na desnoj obali reke Belice, Donja mala i na levoj obali Gornja mala i Obreška mala (nazvana po doseljenicima iz sela Obrež kod Varvarina).

Nakon Drugog svetskog rata, opština Svetozarevo donosi odluku da se Lanište podeli na dva sela i to Novo Lanište (nastaje od Gornje Male i Obreške male) i Staro Lanište (nastaje od Donje male).

Na popisu iz 1948. godine selo Lanište popisano je po prvi put odvojeno, kao Novo Lanište i Staro Lanište. Ova odluka SO Svetozarevo je ozvaničena u službenom glasniku NR Srbije, 1955. godine.

Geografija

uredi

Samo selo se nalazi većim delom ispod brda koje se pruža kao ogranak Lipara tj. Crnog Vrha, a manjim delom u beličkoj dolini. Novo Lanište leži na 44° 01' 50' ' SGŠ i na 21° 14' 18' ' istočne geografske dužine, na prosečnoj nadmorskoj visini od 107 metara, najviše do 160 m. Sa Jagodinom je povezano regionalnim putem kao i železničkom prugom.

Kroz Novo Lanište prolazi elektrificirana železnička pruga duplog koloseka kojom se srednja i centralna Evropa povezuju sa južnom Evropom i Azijom, a u neposrednoj blizini je i međunarodni auto-put E-75.

Selo je timočkog tipa i spada u sela srednje zbijenosti. U okviru sela postoje delovi sa svojim nazivima kao što su: „Crna bara“, „Potok“, „Simina Đula“, a atar sela se završava Lukinom kosom gde se i nalazi crkva Svete velikomučenice Marine.

Atar sela se graniči sa istoka Starim Laništem, s juga Bukovčem i Ribnikom, sa zapada Liparom a na severu Velikom Moravom (sa druge strane reke su sela Rajkinac i Duboka), na severu sa Bagrdanskim atarom.

Ostalo

uredi

Od javnih objekata u selu postoje dve prodavnice mešovite robe koje zadovoljavaju osnovne potrebe stanovnika, odeljenje pošte je radilo do 2005. godine, železnička stanica Lanište, dva autobuska stajališta, četvorogodišnja osnovna škola, tri crkve, fudbalski klub i Mesna kancelarija.

U Novom Laništu je rođen veliki srpski general i vojskovođa Vukoman Aračić (18501915). Takođe je i aktivan fudbalski klub „Mladi radnik“ . Aktivno je i kulturno-umetničko društvo koje nosi ime „Živadin Janković - Kum“ kao i Osnovna Organizacija Crvenog Krsta.

Značajni datumi

uredi
1884. g Izgradnja železničke pruge Beograd-Niš i njen prolazak kroz Lanište
1955. g Elektrifikacija sela
1990. g Telefonska centrala
2010. g Vodovodna i Gasovodna mreža

Demografija

uredi

Stanovnici Novog Laništa su srpske nacionalnosti i pravoslavne su vere.

Selo Lanište, je odlukom SO Svetozarevo, na popisu 1948. godine, podeljeno na Novo Lanište i Staro Lanište, a 1955. godine godine selo je i zvanično administrativno podeljeno. Prema popisu iz 1930. godine u Laništu je živelo 1.704 stanovnika. U naselju Novo Lanište ima 608 stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 44,3 godina (43,0 kod muškaraca i 45,5 kod žena). U naselju ima 250 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,78.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2011. godine), a od popisa 1961. godine, primećen je pad u broju stanovnika, kako zbog migracija tako i zbog niske stope nataliteta.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija
Godina Stanovnika
1948. 991 [1]
1953. 1048
1961. 1055
1971. 940
1981. 826
1991. 752 748
2002. 727 694
Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi
  
689 99.27%
Makedonci
  
2 0.28%
nepoznato
  
3 0.43%
Lanište u popisima Jagodinske nahije — od 1818. do 1829.[2]
Godina popisa 1818. 1819. 1820. 1821. 1822. 1823. 1824/25. 1825. 1826. 1827. 1828. 1829.
Kuće 80 82 86 83 81 86 85 87 91 90 92 91
Poreske glave* - 111 90 83 90 92 97 94 92 93 91 86
Aračke glave** 130 178 182 182 187 201 209 227 231 238 245 241
*Poreske glave = Oženjeni muškarci | ** Aračke glave = Muškarci od 7 do 70 godina


Rezultati popisa u drugoj polovini 19. veka

1831. 1839. 1859. 1866. 1892.
Broj kuća 98 97 135 136 180
Broj poreskih glava - - 179 182 225

Da bi izračunali koliki je broj stanovnika, potrebno je broj poreskih glava pomnožiti sa koeficijentom 4,75 (koji važi za Jagodinu i okolinu).


Galerija

uredi

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
  2. Popović, Ljubodrag. Zoran Marković. ur (srpskom). Jagodinska nahija, knjiga prva 1815 —1823. Jagodina: Istorijski arhiv Jagodina. 86-902609-5-1. Pristupljeno 12.07.2012. 
  3. Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi


Naseljena mesta opštine Jagodina

Bagrdan • Belica • Bresje • Bukovče • Bunar • Vinorača • Voljavče • Vranovac • Vrba • Glavinci • Glogovac • Gornje Štiplje • Gornji Račnik • Deonica • Dobra Voda • Donje Štiplje • Donji Račnik • Dragocvet • Dragoševac • Dražmirovac • Duboka • Ivkovački Prnjavor • Jagodina • Jošanički Prnjavor • Kalenovac • Kovačevac • Kolare • Končarevo • Kočino Selo • Lovci • Lozovik • Lukar • Majur • Mali Popović • Medojevac • Međureč • Miloševo • Mišević • Novo Lanište • Rajkinac • Rakitovo • Ribare • Ribnik • Siokovac • Slatina • Staro Lanište • Staro Selo • Strižilo • Topola • Trnava • Crnče • Šantarovac • Šuljkovac