Novo Lanište
Novo Lanište je naseljeno mesto grada Jagodine u Pomoravskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 618 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 694 stanovnika), udaljeno je 7 kilometara od Jagodine. Kroz Novo Lanište prolazi železnička pruga Beograd - Niš, dok Auto-put Beograd - Niš, prolazi pored sela.
Novo Lanište | |
---|---|
Osnovni podaci | |
Država | Srbija |
Upravni okrug | Pomoravski |
Grad | Jagodina |
Stanovništvo | |
Stanovništvo (2022) | 618 |
Geografija | |
Koordinate | 44°01′30″N 21°14′11″E / 44.025°N 21.236333°E |
Nadmorska visina | 107 m |
Ostali podaci | |
Poštanski kod | 35271 |
Pozivni broj | 035 |
Registarska oznaka | JA |
Koordinate: 44° 01′ 30" SGŠ, 21° 14′ 11" IGD
Između Novog i Starog Laništa protiče reka Belica koja se nedaleko od sela uliva u Veliku Moravu.
Istorija
urediU Laništu, na obodu sela u potesu „Gradac“, pronađeni su dokazi o postojanju ljudskih naselja iz vremena Tribala, na prelazu iz gvozdenog u bronzano doba.
Današnje stanovništvo Laništa se uglavnom naselilo u vremenu Prvog srpskog ustanka, mada je selo postojalo i mnogo ranije, jer se pominje u više turskih popisa naseljenih mesta iz XVI veka, kao i austrijskom popisu iz 1718. godine.. Pored Crkve Velikomučenice Marine, pronađeni su ostaci temelja iz XIII veka, iz vremena dinastije Nemanjića, kao i novac iz tog perioda.
Prvo stanovništvo Laništa se naselilo u samoj blizini Velike Morave u potesu „Krive bare“, ali se zbog čestih poplava pomeralo dalje od reke, dok se jedan deo stanovništva naseljava na levoj obali reke Belice ispod brda. Tako da su se vremenom u Laništu formirale tri fizički odvojena dela sela, na desnoj obali reke Belice, Donja mala i na levoj obali Gornja mala i Obreška mala (nazvana po doseljenicima iz sela Obrež kod Varvarina).
Nakon Drugog svetskog rata, opština Svetozarevo donosi odluku da se Lanište podeli na dva sela i to Novo Lanište (nastaje od Gornje Male i Obreške male) i Staro Lanište (nastaje od Donje male).
Na popisu iz 1948. godine selo Lanište popisano je po prvi put odvojeno, kao Novo Lanište i Staro Lanište. Ova odluka SO Svetozarevo je ozvaničena u službenom glasniku NR Srbije, 1955. godine.
Geografija
urediSamo selo se nalazi većim delom ispod brda koje se pruža kao ogranak Lipara tj. Crnog Vrha, a manjim delom u beličkoj dolini. Novo Lanište leži na 44° 01' 50' ' SGŠ i na 21° 14' 18' ' istočne geografske dužine, na prosečnoj nadmorskoj visini od 107 metara, najviše do 160 m. Sa Jagodinom je povezano regionalnim putem kao i železničkom prugom.
Kroz Novo Lanište prolazi elektrificirana železnička pruga duplog koloseka kojom se srednja i centralna Evropa povezuju sa južnom Evropom i Azijom, a u neposrednoj blizini je i međunarodni auto-put E-75.
Selo je timočkog tipa i spada u sela srednje zbijenosti. U okviru sela postoje delovi sa svojim nazivima kao što su: „Crna bara“, „Potok“, „Simina Đula“, a atar sela se završava Lukinom kosom gde se i nalazi crkva Svete velikomučenice Marine.
Atar sela se graniči sa istoka Starim Laništem, s juga Bukovčem i Ribnikom, sa zapada Liparom a na severu Velikom Moravom (sa druge strane reke su sela Rajkinac i Duboka), na severu sa Bagrdanskim atarom.
Ostalo
urediOd javnih objekata u selu postoje dve prodavnice mešovite robe koje zadovoljavaju osnovne potrebe stanovnika, odeljenje pošte je radilo do 2005. godine, železnička stanica Lanište, dva autobuska stajališta, četvorogodišnja osnovna škola, tri crkve, fudbalski klub i Mesna kancelarija.
U Novom Laništu je rođen veliki srpski general i vojskovođa Vukoman Aračić (1850—1915). Takođe je i aktivan fudbalski klub „Mladi radnik“ . Aktivno je i kulturno-umetničko društvo koje nosi ime „Živadin Janković - Kum“ kao i Osnovna Organizacija Crvenog Krsta.
Značajni datumi
uredi1884. g | Izgradnja železničke pruge Beograd-Niš i njen prolazak kroz Lanište |
1955. g | Elektrifikacija sela |
1990. g | Telefonska centrala |
2010. g | Vodovodna i Gasovodna mreža |
Demografija
urediStanovnici Novog Laništa su srpske nacionalnosti i pravoslavne su vere.
Selo Lanište, je odlukom SO Svetozarevo, na popisu 1948. godine, podeljeno na Novo Lanište i Staro Lanište, a 1955. godine godine selo je i zvanično administrativno podeljeno. Prema popisu iz 1930. godine u Laništu je živelo 1.704 stanovnika. U naselju Novo Lanište ima 608 stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 44,3 godina (43,0 kod muškaraca i 45,5 kod žena). U naselju ima 250 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,78.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2011. godine), a od popisa 1961. godine, primećen je pad u broju stanovnika, kako zbog migracija tako i zbog niske stope nataliteta.
|
|
Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
---|---|---|---|---|
Srbi | 689 | 99.27% | ||
Makedonci | 2 | 0.28% | ||
nepoznato | 3 | 0.43% |
Lanište u popisima Jagodinske nahije — od 1818. do 1829.[2] | |||||||||||||
Godina popisa | 1818. | 1819. | 1820. | 1821. | 1822. | 1823. | 1824/25. | 1825. | 1826. | 1827. | 1828. | 1829. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kuće | 80 | 82 | 86 | 83 | 81 | 86 | 85 | 87 | 91 | 90 | 92 | 91 | |
Poreske glave* | - | 111 | 90 | 83 | 90 | 92 | 97 | 94 | 92 | 93 | 91 | 86 | |
Aračke glave** | 130 | 178 | 182 | 182 | 187 | 201 | 209 | 227 | 231 | 238 | 245 | 241 | |
*Poreske glave = Oženjeni muškarci | ** Aračke glave = Muškarci od 7 do 70 godina |
Rezultati popisa u drugoj polovini 19. veka
1831. | 1839. | 1859. | 1866. | 1892. | |
---|---|---|---|---|---|
Broj kuća | 98 | 97 | 135 | 136 | 180 |
Broj poreskih glava | - | - | 179 | 182 | 225 |
Da bi izračunali koliki je broj stanovnika, potrebno je broj poreskih glava pomnožiti sa koeficijentom 4,75 (koji važi za Jagodinu i okolinu).
m | ž | |||
? | 4 | 7 | ||
80+ | 6 | 9 | ||
75-79 | 13 | 25 | ||
70-74 | 24 | 35 | ||
65-69 | 28 | 35 | ||
60-64 | 20 | 24 | ||
55-59 | 17 | 18 | ||
50-54 | 25 | 13 | ||
45-49 | 31 | 27 | ||
40-44 | 24 | 21 | ||
35-39 | 19 | 29 | ||
30-34 | 21 | 13 | ||
25-29 | 18 | 16 | ||
20-24 | 23 | 12 | ||
15-19 | 24 | 19 | ||
10-14 | 15 | 13 | ||
5-9 | 16 | 24 | ||
0-4 | 9 | 17 | ||
prosek | 43.0 | 45.5 |
|
|
|
|
Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Muški | 147 | 17 | - | - | 71 | 1 | 8 | 12 | 1 | 11 |
Ženski | 59 | 10 | - | - | 24 | - | 1 | 8 | 4 | 1 |
Oba | 206 | 27 | - | - | 95 | 1 | 9 | 20 | 5 | 12 |
Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
Muški | - | 1 | 4 | 2 | 9 | 4 | - | - | 6 | |
Ženski | - | 2 | - | 4 | 3 | - | - | - | 2 | |
Oba | - | 3 | 4 | 6 | 12 | 4 | - | - | 8 |
Galerija
uredi-
Vila generala Vukomana Aračića i njegove porodice u Novom Laništu, sagrađena oko 1910. g. Snimak iz 2012. godine
Vidi još
urediReference
uredi- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Popović, Ljubodrag. Zoran Marković. ur (srpskom). Jagodinska nahija, knjiga prva 1815 —1823. Jagodina: Istorijski arhiv Jagodina. 86-902609-5-1. Pristupljeno 12.07.2012.
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Literatura
urediSpoljašnje veze
uredi- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Satelitska mapa (Wikimapia)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
- Zvanična prezentacija Arhivirano 2021-05-09 na Wayback Machine-u (sh)
- Zvanična prezentacija FK Mladi radnik Arhivirano 2010-05-23 na Wayback Machine-u (sh)
- Belica Mijatović, Stanoje M. - autor Srpska kraljevska akademija, Beograd, 1941 Arhivirano 2013-12-13 na Wayback Machine-u
- Kneževina Srbija, M. Đ. Milićević, Beograd, 1876.
Naseljena mesta opštine Jagodina |
---|
Bagrdan • Belica • Bresje • Bukovče • Bunar • Vinorača • Voljavče • Vranovac • Vrba • Glavinci • Glogovac • Gornje Štiplje • Gornji Račnik • Deonica • Dobra Voda • Donje Štiplje • Donji Račnik • Dragocvet • Dragoševac • Dražmirovac • Duboka • Ivkovački Prnjavor • Jagodina • Jošanički Prnjavor • Kalenovac • Kovačevac • Kolare • Končarevo • Kočino Selo • Lovci • Lozovik • Lukar • Majur • Mali Popović • Medojevac • Međureč • Miloševo • Mišević • Novo Lanište • Rajkinac • Rakitovo • Ribare • Ribnik • Siokovac • Slatina • Staro Lanište • Staro Selo • Strižilo • Topola • Trnava • Crnče • Šantarovac • Šuljkovac |