Nekropola Žugića Bare
Nekropola Žugića Bare nalazi se u opštini Žabljak, Crna Gora. Nekropola je na listi 28 srednjovjekovnih nekropola stećaka koje su 2016. godine proglašene Svjetskom baštinom UNESCO-a. Na listi su 22 nekropole u Bosni i Hercegovini, po 3 u Srbiji i Crnoj Gori[1], a 2 u Hrvatskoj.[2][3] Iz UNESKA su prepoznali vrijednost stećaka kao jedinstvenog, za to vrijeme novog, kulturnog fenomena koji nije vezan za naše granice, već za 4 države sa ovih prostora.
| Nekropola Žugića Bare | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
Durmitor, Žabljak,  Crna Gora | |
| Registriran: | 2016 |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | iii, vi |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Ovi monolitni kameni nadgrobni spomenici (stećci) nastali su u periodu od druge polovine 12. do 16. vijeka, iako su se najintenzivnije izrađivali tokom 14. i 15. stoljeća.[4] Stećci su izuzetno svjedočanstvo o duhovnim, umjetničkim i historijskim aspektima srednjovjekovnih kultura jugoistočne Evrope, područja u kojem su se tradicije i uticaji evropskog zapada, istoka i juga ispreplitali sa ranijim tradicijama. Ističu se po svojoj međukonfesionalnosti, a ispod njih su sahranjivani pripadnici sve tri srednjovjekovne kršćanske zajednice, uključujući pravoslavnu crkvu, katoličku crkvu i bosansku
Lokacija uredi
Nekropola se nalazi unutar područja Nacionalnog parka Durmitor (1952), sliva rijeke Tare kao Svjetskog rezervata biosfere (UNESCO, 1977). Nalazi se u zaseoku Novakovići, oko 2.230 metara sjeveroistočno od nekropole Grčko groblje. Sa južne strane je lokalni put Novakovići – Njegovođa, a preko puta je crkva sa mjesnim grobljem. Nekropola je formirana na blago uzdignutom terenu. Ovo područje su u prošlosti nastanjivali pripadnici plemena Drobnjaka. S obzirom da se ove dvije nekropole nalaze na istom području planine Durmitor, njihov kulturno-istorijski razvoj bio je identičan.[5]
Opis uredi
Nekropola stećaka Žugića Bare predstavlja lokalitet - arheološko nalazište i jedinstven primjer srednjovjekovne umjetnosti i stvaralaštva Durmitorskog prostora od sredine XIV i tokom XV vijeka. Formirana je na neravnini blagog uzvišenja.[6]
Sadrži 300 stećaka od kojih je 240 ploča, 50 sanduka i 10 sljemenjaka. Finije obrađeni stećci se nalaze u sjevernom i središnjem dijelu nekropole, dok se većina tanjih ploča nalazi u južnom i jugoistočnom dijelu nekropole. Stećci su uglavnom postavljeni u nizovima, pravcem istok-zapad. Nejednake su veličine, nivoa obrade, ukrašenosti i stanja očuvanosti. Ukrašen je mali broj stećaka (23) od ukupnog broja na nekropoli.[7]
Najčešći motivi na stećcima su vrpce, okviri ili bordure, obične i tordirane vrpce, obični i stilizovani krstovi i lukovi sa strijelama. U manjem broju su zastupljene arkade, povijene lozice sa trolistovima, vrpcom spojena tri koncentrična kruga, rozete, polumjeseci, mač i štit. Javljaju se i horizontalni ukrasi sa cik-cak linijama, biljna stilizacija, jabuka i dr.
Nekropola Žugića Bare ima vidna oštećenja zbog pozicije i uticaja faktora i slijeganja terena. Stećci su pomjereni sa svog prvobitnog ležišta (prevrnuti). Pojedini su izvaljeni na stranu zbog svoje težine i proporcija, a istovremeno su i utonuli u tlo. Na svim stećcima ima većih ili manjih pukotina, koje će u daljem procesu lomiti stećak na manje djelove. Površine svih stećaka prekrivene su lišajevima raznih vrsta kao i mahovinama u manjem obimu.
Reference uredi
- ↑ Stećci - Jedini zaštićeni crnogorski kamen - www.caffemontenegro.me, 15.3.2022
- ↑ „Stećci srednjovjekovni nadgrobni spomenici - 1504”. UNESCO: Svjetska baština - whc.unesco.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.(en)
- ↑ „Državna komisija”. Arhivirano iz originala na datum 2020-01-17. Pristupljeno 2022-03-22.
- ↑ „Šefik Bešlagić: STEĆCI – KULTURA I UMJETNOST”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ - MINISTRY OF CULTURE - Mr. Prof Branislav Micunovic, Minister: Stećci medieval tombstones - Menadžment plan- www.stecciwh.org, 15.3.2022(en)
- ↑ Nepokretna baština Crne Gore - STEĆCI - www.portalanalitika.me
- ↑ „PREDRAG MALBAŠA I TIJANA SAMARDŽIĆ: STEĆCI U CRNOJ GORI”. MONTENEGRINA - DIGITALNA BIBLIOTEKA CRNOGORSKE KULTURE. Pristupljeno 9. 2. 2022.
