Joanikije Nešković

Joanikije (svetovno ime Ivan Nešković, poznat i kao vladika Janićije ili vladika Janja; Milandža, Opaljenik, 14. januar 1804 — Kraljevo, 20. februar 1873) je bio episkop šabački, a potom i užički episkop.

Joanikije Nešković
Datum rođenja	14. januar 1804.
Mesto rođenja	Opaljenik (Osmansko carstvo)
Datum smrti	20. februar 1873.
Mesto smrti	Kraljevo (Kneževina Srbija)

Biografija

Rođen je 14. januara 1804. godine u selu Milandži, ispod Crvene gore, više Ivanjice, u Moravičkom srezu Užičkog okruga. Milandža je zaseok današnjeg sela Opaljenik. Otac mu se zvao Neško Nedović, a majka Anđelija. Otac mu je bio pismen čovek pa je služio 19 godina kao pisar kod kneza Koste Raškovića i Še-age Aci Muratovića do 1804. a posle kod Karađorđa, kneza Maksima Starovlaha i drugih. Na krštenju je budući vladika dobio ime Ivan, a osnovno obrazovanje dobio je u školi u Zablaću a kasnije u Kaleniću gde je od 1825. do 1831. i sam učio „sirotne i monastirske đake“.

Beogradski mitropolit Ćirilo (Grk) 26. jula 1826. rukopoložio ga je u Kragujevcu za đakona. U vreme od 1831. do 1833. služio je kao đakon kod beogradskog mitropolita Melentija Pavlovića a kada je ovaj umro vratio se u Kalenić. Uskoro, 24. septembra iste godine, užički episkop Nikifor Maksimović proizveo ga je u Kragujevcu za jeromonaha, a knez Miloš ga je odredio da sa novoizabranim beogradskim mitropolitom Petrom Jovanovićem ide u Carigrad da bi prisustvovao hirotoniji ovog. Pri povratku iz Carigrada Joanikije je ostao kod mitropolita kao pridvorni jeromonah sve do 16. februara 1836. kada se vratio u Kalenić gde je radio kao rednik u manastiru i na parohiji. Kao pridvorni kaluđer kod mitropolita bio je svedok kada se knez Miloš izmirio sa pobunjenicima koji su bili nezadovljni njegovim načinom uprave. U proleće 1839. kao pismen čovek, upućen je „za nadziratelja“ pri obnovi Studenice, a iste godine je postavljen za člana Apelatorijske konzistorije i bio je dve godine namesnik ekonomije u Kaleniću. 1842. odredio ga je mitropolit za člana beogradske konzistorije i na molbu šabačkog episkopa za člana Šabačke konzistorije i nadziratelja podizanja episkopskog Konaka u Šapcu. Otuda se 1844. vratio u Kalenić i postao njegov nastojatelj kao i član Apelatorijske konzistorije. Iduće godine, 25. avgusta, mitropolit ga je postavio za igumana Kalenića a 6. maja 1847. proizveo ga je za arhimandrita. On je 1841. godine priložio Kaleniću dve zlato-tkane odežde, a 1846. načinio je ogradu od kamena oko Kalenića, dve vodenice i jedan Konak - kuću u Preradovcu. Za vreme njegove uprave u Kaleniću utvrđene su granice manastirske zemlje od strane državne komisije i na njih dobijena tapija, koju je 26. novembra 1849. potvrdio i knez Aleksandar Karađorđević.

Dana 19. oktobra 1849. godine izabran je za episkopa šabačkog, a posvećen 23. oktobra u Sabornoj crkvi u Beogradu. Posvećenje su izvršili mitropolit beogradski Petar Jovanović i episkopi užički Nikifor Maksimović i timočki Dositej Novaković. U toj eparhiji je ostao do 1854. godine kada je, zbog smrti episkopa Nikifora, izabran za episkopa užičke eparhije.

Njegov prethodnik je stolovao u Čačku, a on je sedište užičke eparhije premestio u Kraljevo. Obnovio je manastir Žiču 1855-1856. godine. Sazidao je dve crkve, jednu 1853. u Milandži, za dušu svojim roditeljima, i drugu u Preradovcu na imanju manastira Kalenić. Njegovim izborom za užičkog episkopa, kruševački okrug je odvojen od beogradske i pripao je užičkoj eparhiji. Zato se potpisivao kao episkop užičko-kruševački. Otkrio je lekovite osobine Vrnjačke Banje i počeo se lečiti u njoj. Za počasnog člana Društva srpske slovesnosti izabran je 12. januara 1858. godine, a za počasnog člana Srpskog učenog društva 29. jula 1864. godine.

Zaslužan je za podizanje prve škole u Ivanjičkom kraju 1833. godine u Milandži. Škola je radila do 1953. godine kada je zatvorena zbog nedostatka đaka. Napisao je knjigu „Besede“, objavljenu 1868. u Beogradu, kao i „Beleške iz naroda“. U kalendaru „Takovac“ iz 1867. godine objavljena je njegova autobiografija i drugi prilozi vezani za njegov život i rad.

Umro je 20. februara 1873. godine u Kraljevu i sahranjen 22. februara u manastiru Žiča.

Izvori

• Iz „Pomenika“ Milana Đ. Milićevića, XXVII knjiga Čupićeve zadužbine, Beograd, 1888.
• iz „Episkop Joanikije Nešković i obnova 1856. manastira Žiče“, Dr Ljubomir Durković-Jakšić, Kraljevo 1987. Izdanje Eparhijski upravni odbor Pravoslavne Eparhije Žičke

Spoljašnje veze

• Biografija na sajtu SANU
• Manastir Kalenić - vladika Joanikije Nešković
• Ljubomir Marković: Ivanjičke škole
• Znameniti ličnosti Ivanjice
• Anegdote sveštenika sa Zlatibora Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u

Prethodnik: Melentije Marković

episkop šabački 1849 — 1854.

Nasljednik: Mihailo Jovanović