James V od Škotske
James V (Linlithgow, Zapadni Lothian, 10. april 1512. - Falkland, Fife, 14. decembar 1542.), bio je kralj Škotske, od 1513. - 1542.[1]
| James V | |
|---|---|
| |
| Portret Jamesa V | |
| Kralj Škotske | |
| Vladavina | 9. septembar 1513. - 14. decembar 1542. |
| Krunidba | 21. septembar 1513. |
| Prethodnik | James IV |
| Nasljednik | Mary |
| Supruga | Madeleine od Valoisa (1537) Mary od Guise (1538–1542) |
| Djeca | Robert Stewart James Stewart Mary, kraljica Škota |
| Dinastija | Stuart |
| Otac | James IV |
| Majka | Margaret Tudor |
| Rođenje | 10. april 1512. Linlithgow, Zapadni Lothian |
| Smrt | 14. decembar 1542. Falkland, Fife |
Biografija uredi
U svojoj mladosti, koja obuhvaća prvu polovicu njegove vladavine, James je bio pijun u borbi između pro-francuske i pro-engleske frakcije, ali nakon što je preuzeo vlast, svrstao se na prokatoličku stranu protiv protestantskog plemstva i postao francuski saveznik.[1]
James je imao samo 17 mjeseci, kad je formalno naslijedio svog oca Jamesa IV (vladao 1488. - 1513.) na prijestolju. U borbi za vlast koja se razbuktala nakon tog između pro - francuskog regenta Johna Stewarta, vojvode od Albanyja, i lidera pro - engleske frakcije Archibalda Douglasa, earla od Angusa, svaka strana nastojala je steći naklonost mladog vladara. Jamesovu poziciju dodatno je zakomplicirala njegova majka - Margaret Tudor, zaljubivši se u Johna Stewarta, na čiju se stranu priklonila, umjesto na stranu svog novog muža Archibalda Douglasa.[1]
Nakon tog zaokreta je John Stewart - 1524. izbjegao u Francusku, pa je vlast preuzeo Archibald Douglas koji je Jamesa držao u pritvoru od 1526. do 1528. Tad je mladi James uspio pobjeći i nakon borbi prisiliti Douglasa na bijeg u Englesku. Negdje oko 1530. James je uspio konsolidirati svoju vlast po Škotskoj. Nakon tog je 1534. potpisao mirovni ugovor sa svojim stricem engleskim kraljem Henryem VIII Ali je tu solidnu poziciju doveo u pitanje, kad se 1538. oženio sa francuskom plemkinjom Madeleine od Valoisa, i nakon toga ušao u savez s Francuskom protiv Kraljevine Engleske.[1]
Po prirodi osoran i nemilosrdan, posljednje godine svoje vladavine vladao je Škotskom poput tiranina, pa su ga njegovi visoki financijski prohtjevi, učinili su ga omraženim među podanicima.
Kad je Henry VIII - 1542. napao Škotsku, James se usprkos tome što je uspio okupiti male snage, jer mu se nisu pridružili nezadovoljni protestantski plemići krenuo u pohod na Englesku ali je teško poražen 24. novembra 1542. u Bitci kod Solway Mossa. Nakon te katastrofe doživio je živčani slom, pa je nedugo iza toga 14. januara 1542. umro. Točno tjedan dana nakon rođenja svoje jedine zakonite kćeri - Mary Stuart koja ga je naslijedila na tronu.[1]
Imao je nekoliko vanbračne djece, među njima i James earla od Moraya (umro 1570), koji je bio škotski regent kad je Mary Stuart morala abdicirati 1567.[1]
Izvori uredi
Vanjske veze uredi
| Prethodnik: | Kralj Škotske | Nasljednik: |
| James IV | Mary |