Iskrvavljenost

Iskrvavljenost, (lat. effusio sanguinis), smrt izazvana krvarenjem, je stanje u organizmu, koje nastaje nakon povreda krvnih sudova, i praćeno je isticanjem krvi iz njih sve do potpunog gubitka krvi. Krvarenje se može okončati iskrvavljenjem (do potpunog gubitka krvi) ili može da traje sve dok to ne bude spontano sprečeno bilo vazokonstrikcijom (stezanjem krvnih sudova), bilo koagulacijom krvi u predelu ozlede zida krvnog suda ili nakon nadvladavanja pritiska od izlivene krvi u okolini nad pritiskom koji vlada u krvnom sudu.

Iskrvavljenost
Klasifikacija i eksterni resursi
ICD-10	T14.0-T14.1
ICD-9	872-893

Vrste iskrvavljenosti

Na osnovu količine izgubljene krvi u toku krvarenja razlikujemo sledeće vrste iskrvavljenosti;

• Kompletna iskrvavljenost-potpuni gubitak krvi (lat. Exsanguinatio), završava smrtnim ishodom.
• Veliki gubitak krvi (lat. Desanguinatio), koji prati hipovolemija i pojava šoka. Može okončati smrtnim ishodom ako se pravovremeno ne započene sa nadoknadom izgubljene krvi (transfuzijom krvi ili zamenama za transfuziju (infuzijom rastvora), ako krv nije trenutno dostupna).

Količina izgubljene krvi

Krv kod čoveka u proseku čini trinaestinu njegove ukupne telesne masa.

Iskustveno je utvrđeno da zdrava osoba može da izgubi 10-15% krvi bez ozbiljnih posledica. Zato kod dobrovoljnog davanja krvi maksimalna količina uzete krvi ne sme biti veća od 8-10%. Kod krvarenja, iz zida oštećenog većeg krvnog suda, važniju ulogu u spontanom zaustavljanju krvarenja ima obrazovanje krvnog ugruška (koaguluma). Kod krvarenja iz većeg broja manjih krvnih sudova (venule i kapilari) važniju ulogu u spontanom zaustavljanju krvarenja ima vazokonstrikcija (stezanje krvnih sudova).

Količina izgubljene krvi koja može dovesti do smrtnog ishoda, je individualna, ali se smatra, da je kod prosečne osobe, dobrog zdravstvenog stanja, gubitak krvi preko 40% celokupne krvi, opasan po život. Kod bolesnih, starih osoba, dece i bolesnika nakon operativnog zahvata gubitak i manje količine krvi može rezultovati smrtnim ishodom. Organizam mnogo teže podnosi hronični gubitak krvi čak i ako se radi o manjim količinama.

Etiologija

Prema uzroku i načinu nastanka iskrvavljenja mogu biti;

• samoubilačka i ubilačka rezanja arterija (vratnih, podlakatnih i nadlakatnih, butnih)
• povrede krvnih sudova, izazvana mehaničkom ili fizičkom silom,(najčešće kod povredom izazvane amputacije udova, rascepa slezine....),
• akutne i hronične bolesti praćene promenama na krvnim sudovima (rascep aneurizme aorte, čira na želucu i dvanaestopalačnom crevu, kod tuberkulozne kaverne, varikoznog sindroma u jednjaku, tumora debelog creva itd)
• hematološke bolesti,(hemofilija, trombocitopenija)
• bolesti krvi, (poremećaj faktora koagulacije izazvan bolešću ili nekontrolisanom upotrebom antikoagulantnih lekova)
• nakon hiruški zahvata i invazivnih dijagnostičkih procedura, porođaja, kiretaže itd., kao njihova komplikacija ili zbog propusta u radu. (nakon operativnog zahvata na krvnim sudovima i srcu zbog popuštanja šavova, nakon eksplorativne i nasilne kiretaže, zbog nepotpunog otstranjenja posteljice nakon porođaja itd)

Klinička slika

Promene kod iskrvaljenosti karakterišu sledeće manifestacije;

• bledilo kože,
• suvoća u ustima i izražena žeđ
• sumaglica i vrtoglavica
• malokrvnost i suvoća tkiva i unutrašnjih organa,
• nesvestica koja prelazi u gubitak svesti,
• poremećaj srčanog ritma (u početku ubrzan (>120 otkucaja) a kasnije usporen zbog smanjenog ili potpunog prestanka priliva krvi u srčane šupljine-„srce radi na prazno“),
• jako oslabljen puls
• pad krvnog pritiska sve do nemerljivog.
• smrtni ishod.

Vidi još

• Rana
• Krvarenje
• Krvarenje u lobanjskoj duplji
• Kraniocerebralne povrede
• Krv
• Hipovolemijski šok

Literatura

• Kratofil B, Maldini B. Kardiopulmonalna reanimacija. U: Jukić M, Majerić Kogler V, Husedžinović I, Sekulić A, Žunić J. Klinička anesteziologija., Zagreb: Medicinska naklada, 2005:341-360.
• Ćeremilac A. Patologija mehaničkih povreda (sudsko medicinski značaj) Medicinska knjiga Beograd-Zagreb 1973.