Wikipedija

Historija alpinizma u Bosni i Hercegovini

Historija alpinizma u Bosni i Hercegovini počela je 1929. god. Tada je izvršen prvi penjački uspon s izrazitim i svjesnim alpinističkim (planinarskim) ciljevima na planini Romaniji.

Stijene Romanije, na kojima je počeo razvoj alpinizma u Bosni i Hercegovini

Romanija

uredi

Najmarkantniji romanijski masiv je lanac Djevojačke - Velike - Bogovićke stijene koji se na južnom dijelu planine, pruža od zapada prema istoku i jugoistoku. Nekoliko km. sjevernije su Crvene stijene, a privlačni su i stjenoviti masivi: Crne, Hotičke i Rakitske stijene.

U novembru 1929. god. Drago Šefer i Vojo Ilić su ispenjali I stijenu drugog tornja na Djevojačkim stijenama.To je bio prvi smjer u planinama Bosne i Hercegovine. Godine 1932. alpinisti prvi put dobivaju malo kvalitetniju penjačku opreme: cepin, 30-metarsko uže od 10 mm, tri karabinera, čekić i penjačice. Do kraja 1938. god. nekoliko smjerova na Romaniji koji i danas predstavlja izazov za penjače, ispenjali su i: Predrag Šaraba, Jakov Gaon, Josip Sigmund i Nikola Sedlar, Drago Entraut, Muhamed Buturović i Faruk Zahirović.[1][2]

 
Vrh Lupoglava (2.102 m/nv)

Ostale planine

uredi

Uz Romaniju, kojoj pripada počasno mjesto u razvoju bosanskohercegovačkog alpinizma, značajno mjesto zauzimaju i planine Prenj, Čvrsnica, Velež, Treskavica...[3]

Godine 1936. na sjevero-istočnu stijenu Lupoglava u Prenju ispenjao se Drago Šefer.[4] U Čvrsnici na sjevernu stijenu Klapavice ispenjao se Josip Sigmund, a 1939. god. još dva penjačka uspona u Čvrsnici: u Pešti brdu i u Velikom kuku. Josip Sigmund 1937. g. ispenjao se kaminom u Čabenskim stijenama u Treskavici. Šefer i Predrag Šaraba ostvarili su uspon u sjevernoj stijeni Otiša (2097 m), a 1938. g. penju se u zapadnoj stijeni Osobca u Prenju. Lujo Dic sa skupinom planinara iz društva »Prijatelji prirode« penjali su grebenom Vjetrenih brda od Zelene glave do Lupoglava.

Organizovanje

uredi

U Planinarskom Savezu Bosne i Hercegovine 1949. godine formiran je alpinistička sekcija, koja je bila začetnik osnivanja alpinističkih sekcija i odsjeka u planinarskim društvima.[5] Na saveznom alpinističkom tečaju (prvom alpinističkom tečaju u BiH), za učesnike iz svih republika tadašnje Jugoslavije, koji je održan polovinom oktobra 1949. godine na Prenju, na Boračkom jezeru, sudjelovalo je osam pretstavnika Bosne i Hercegovine. Na republičkom alpinističkom tečaju, održanom u septembru 1950. godine na Čvrsnici, sudjelovalo je 30 polaznika. Značajno je da su već 1951. i dvije žene pohađale alpinistički tečaj.

Bosanskohercegovački alpinisti sudjelovali su u alpinističkom skupu na Magliću i Trnovačko jezero|Trnovačkom jezeru 1956.god. U zajednici sa slovenskim i hrvatskim alpinistima izveli su nekoliko prvenstvenih uspona u stijenama Maglića, Trnovačkog Durmitora i Volujka.

Sarajevska škole alpinizma

uredi

Prvi i eksperimentalnom tečaj (ljetni početnički) Sarajevske škole alpinizma (SŠA) održan je tokom sedam vikenda, od 7. oktobra do 19. novembra 1972. na Romaniji, u planinarskom domu “Slaviša Vajner-Čiča”. SŠA prvobitno nije djelovala u okviru PSBiH, već u okviru Gradskog planinarskog saveza Sarajeva. Zvanično je startovala u proljeće 1973. kada je na Romaniji održan ljetni početnički tečaj, od kada se vode dnevnici Škole. Kroz školu su prošli brojni alpinisti iz cijele Bosne i Hercegovine. Instruktori (praktične i teoretske nastave) koji su se najviše angažovali u radu SŠA, posebno u njenoj prvoj, “klasičnoj” fazi, od 1972. do 1991. g. bili su: Muhamed Šišić, Slobodan Žalica (idejni osnivači i direktni pokretači Škole), Peter Hilčišin, Muhamed Gafić (jedno vrijeme rukovodilac škole), Faruk Zahirović, Rašid Mulahusić (kasnije dugogodišnji rukovodilac škole) i Miodrag Rakić (utemeljivači Škole).[6]

 
Elbrus, najviši je vrh Kavkaza i Evrope s visinom od 5642 m. Muhamed Gafić i Muhamed Šišić au prvi bosanskohercegovački alpinisti sa usponom na ovaj vrh
 
Vrh Korženjevske (70105 m)- Prvi uspon ostvarili su Branimir Maltarić i Mujo Mulaosmanović

Usponi

uredi

1972 - Matterhorn

uredi

Uspon na Matterhorn Muhameda Šišića i Muhameda Gafića izveden je u julu 1971. god. Bio je izveden u vlastitoj organizaciji, sa dosta avanturizma, ali je ostao zapisan kao prvi bosanskohercegovački uspon na ovaj vrh i ulazak u svjetski krug alpinizma.[7]

1974 - Elbrus, najviši vrh Evrope

uredi

Kao članovi Prve jugoslavenska kadrovska alpinistička ekspedicija "Kavkaz '74" (PS Jugoslavije), Muhamed Gafić i Muhamed Šišić ostvarili su 1974. god. uspon na Elbrus (5642m). Prepenjali su i sjevernu stijenu Ulu Tau Čana (4207 m).[8]

1976

uredi

Prva bosanskohercegovačka alpinistička ekspedicija u organizaciji Planinarskog saveza Bosne i Hercegovine bila je "Pamir '76". Branimir Maltarić i Alija Vatrenjak dosegli su 7.050 m prilikom uspona na Vrh Korženjevskaa (7105 m.). Ostali članovi ekspedicije bili su: Erol Čolaković, Muhamed Šišić, Miodrag Rakić.[8]

1979 - Prvi vrh preko 7.000 metara

uredi

1984

uredi

Godine 1984. alpinisti iz Bosne i Hercegovine učestvovali su u Drugoj vojvođanskoj alpinističkoj ekspediciji “Damavand ‘84“, Elburs (PSS Vojvodine). Na vrhove Damavand (5.671 m) i Ararat (5.165 m) ispenjali su se: Milorad Čarapić, Zijo Deljo, Miloš Droca, Murat Gušo, Selver Hadžić, Ozrenka Jakovljević, Ljerka Kušec, Naim Logić, Srećko Mirić, Slobodan Simić, Mehmed Šišić, Halil Udžvarlić, Raza Voloder.[8]

U ekspediciji na Alam Kuhu (4.850 m) 1984. god Nail Dervišević, Naim Logić, Mukri Šišić i Alija Vatrenjak ispenjali su nekoliko smjerova.

1991

uredi
Khan Tengri (7.010 m): Edin Durmo, Muhamed Gafić, Naim Logić i Dragan Zlatanović – pristup na vrh. Ostali članovi ekspedicije: Muhamed Šišić (dosegao 6.900 m) i Mirza Todorović.[8]
  • Ekspedicija na Pamir, PD “Klekovača” Prijedor:
Vrh Moskva (6.635 m): Slobodan Bokan, Sulejman Ćuskić, Silvije Sarić, Duško Vujičić – pristup na vrh

2006 - Prvi vrh preko 8.000 metara

uredi

Kao učesnik Alpinistička ekspedicija “Čo Oju” Himalaja, (“Extreme Summit Team” Beograd), Petar Pećanac ostvario pristup na vrh. Ovo je prvi uspon jednog alpiniste iz Bosne i Hercegovine na vrh iznad 8.000 m.[10]

2007 - Prvi uspon na Mount Everest

uredi

Petar Pećanac, nakon uspona na Cho Oyu, slijedeće 2007.godine ostvario je uspon i na Mount Everest. Bio je učesnik deseteročlane međunarodne ekspedicije koju je organizovao klub Extreme Summit Team iz Beograda.

2015 - Sedam vrhova

uredi

Naim Logić uspio je 2015. godine usponom na najviši vrh Antarktika ispenjati najviše vrhove sedam kontinenata.

Reference

uredi
  1. ↑ „Edin Durmo - Slobodan Žalica: Romanija - Alpinistički vodič”. Arhivirano iz originala na datum 2018-09-09. Pristupljeno 2020-10-05. 
  2. ↑ „Gafa, džemtlmen na vrhu”. Osservatorio - balcanicaucaso. Pristupljeno 13. 9. 2018. 
  3. ↑ „Planinarstvo i alpinizam”. Planinarski savez Hrvatske, Zagreb 1989. Pristupljeno 15. 2. 2020. 
  4. ↑ „Muhamed Gafić i Šemsudin Džeko - Prenj - Lupoglav, s.94”. Turistička zajednica Kantona Sarajevo. Pristupljeno 13. 9. 2020. [mrtav link]
  5. ↑ „Iz istorije planinarstva Bosne i Hercegovine - Planinarenje.ba”. Arhivirano iz originala na datum 2020-10-11. Pristupljeno 2020-10-05. 
  6. ↑ „Historija razvoja alpinizma u Sarajevu”. Pristupljeno 13. 9. 2018. 
  7. ↑ Prvo bosanskohercegovačko osvajanje Matterhorna - DANI
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 „Hronologija uspona”. Planinarski savez BiH. Arhivirano iz originala na datum 2019-07-08. Pristupljeno 13. 9. 2018. 
  9. ↑ Mujo Mulaosmanović, prvi Bosanac koji je osvojio vrh preko 7.000 metara
  10. ↑ Cho-Oya - na više od 8000 metara... - Radio Slobodna Evropa
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Historija_alpinizma_u_Bosni_i_Hercegovini&oldid=41587788