Hacı Bektaş Veli

Hacı Bektâş Velî
حاجی بکتاش ولی
Hacı Bektâş Velî; حاجی بکتاش ولی
Srednji vijek
Islamska filozofija
Biografske informacije
Rođenje	oko 1209; Nišapur
Smrt	oko 1271; Hacıbektaş, Nevşehir
Filozofija
Škola/Tradicija	Sufijski misticizam
Glavni interesi	misticizam
Inspiracija
	Od Ahmad Yasawi, Alevizam, Eliyās al-Khorāsānī;
	Na Nasīmī, Yunus Emre, Pir Sultan Abdal, Sarı Saltık, Bektaši;

Hacı Bektâş Velî (Nišapur, oko 1209. – Nevşehir, 1271) bio je muslimanski mistik, svetac i filozof iz Horasana koji je živio i podučavao u Anadoliji u poznim godinama Rumskog Sultanata.

Život uredi

Zvao je se Muhamed Bektaş a ime po kojem je poznat doslovce znači «hodočasnik Bektaš mudri». Vrlo malo se zna o njegovom životu i većina toga leluja između legende i hagiografije. Glavni pisani izvor je Uzun Firdevsijeva hagiografija pod naslovom Vilâyet-nâme (1481/1501)^[1] mada je o njemu pisao također povijesnčar Âşıkpaşazâde i drugi.

Biografska tradicija tvrdi da je bio seyyid, odnosno potomak proroka Muhameda (Vilâyet-Nâme^[1]). Pretpostavlja se da je bio turkijskog ili perzijskog podrijetla i da je pripadao skupini horasanskih migranata u Anadoliji koji su napustili svoju domovinu tijekom mongolskih osvajanja. Rođen je u Nišapuru i neki navode da je bio sljedbenik sufijskog mistika Ahmad Yasawi, koji je tada imao veliki utjecaj na turkijske nomade u stepama, pogotovo zato što je propovijedao na svom materinjem turkijskom jeziku. Po šturim izvorima, iz Horasana je preko Nadžafa i Meke^[1] doselio u Sivas sa bratom Menteşom, gdje su se pridružili tarikatu Bābā Eliyāsa al-Khorāsānīja, čuvenog mistika iz istočne Perzije koji je mučen do smrti zbog svojih nedoslovnih uvjerenja o islamu, i potom postali jedni od njegovih vodećih sljedbenika^[1].
Iz Sivasa su braća odselila u Amasyu, pa u Kırşehir i u Kayseri^[1]. Iz Kayserija Menteş je se vratio u Sivas gdje je ubijen, dok je Hacı Bektaş Veli se nastanio u Karahöyük^[1]. Udaljen od anadolijskih borbi, tu je proveo ostatak svog života mirno, propovijedajući maloj skupini sljedbenika.
Umro je u 1270/1271. i prvi njegov grob je sagradio sultan Murat I^[1].
Iz njegovih pouka je nastao bektaški red, jedan od osnovnih vjerskih i filozofskih pravaca u turskoj književnosti i u kulturi Osmankog Carstva koje će upravo u tim godinama niknuti iz malog anadolskog begluka.