Egipatski jezik

Egipatski predstavlja autohtoni jezik Egipta kao i granu afroazijatičke jezičke porodice. Zapisi na egipatskom jeziku datiraju od oko 3400. godine pne.[1] što ga čini jednim od najstarijih poznatih pisanih jezika. Egipatski se govorio sve do oko 17. vijeka u obliku koptskog. Nacionalni jezik suvremenog Egipta je pak srpsko-arapski, koji je postepeno zamjenjivao koptski kao svakodnevni govor u vijekovima nakon muslimanskog osvajanja Egipta. Koptski se danas, pak, koristi u liturgijske svrhe u Koptskoj crkvi, a navodno ima i nekoliko osoba koje ga koriste i u svakodnevnom životu.[2][3]

Egipatski
RegijeDrevni Egipat
Jezična porodica
  • Egipatski
Pismohijeroglifi, kurzivni hijeroglifi, hijeratsko pismo, demotski i koptski alfabet (kasnije ponekad i arapsko pismo u javnim poslovima)
Jezični kodovi
ISO 639-1
ISO 639-2egy
ISO 639-3– – inkluzivni kod
Individualni kodovi:
egy – Egipatski jezik
cop – Koptski jezik
Ebersov papirus koji opisuje liječenje astme.

Periodizacija

uredi

Učenjaci egipatski jezik kronološki dijele na šest perioda:[4]

Egipatsko pismo u obliku oznaka i znakova je datirano u 3200. pne. Ti rani tekstovi se općenito smještaju pod izraz "Arhajski egipatski."

Godine 1999. Archaeology Magazine je objavio da su najraniji egipatski glifi datiraju u 3400. pne. što "...predstavlja izazov široko uvriježenom vjerovanju da su najraniji logografi, piktografski simboli koji označavaju određenop mjesto, objekt ili kvantitet, prvi put evoluirali u kompleksnije fonetske simbole u Mezopotamije."

Stari egipatski se govorio 500 godia od oko 2600. pne. Srednji egipatski se govorio od oko 2000. pne. nekih 700 godina prije nego što se pojavio novoegipatski; Srednjoegipatski je, međutim, preživio još do prvih nekoliko vijekova nove ere kao književni jezik, slično kao i latinski u srednjem vijeku ili klasični arapski danas. Demotski egipatski se prvi put pojavio oko 650. pne. i preživio kao govorni jezik sve do 5. vijeka n.e. Koptski egipatski se pojavio u 4. vijeku n.e. i preživio kao govorni jezik sve do 16. vijeka, kada su evropski učenjaci putovali u Egipat kako bi ga naučili od domorodaca u doba Renesanse. Vjerojatno je i nakon toga nekoliko vijekova preživio kao govorni jezik u egipatskoj provinciji. Bohairički dijalekt koptskog se dan-danas koristi u egipatskim koptskim crkvama.

 
Koptski natpis iz 3. vijeka.

Stari, srednji i kasni egipatski su se pisali hijeroglifima i hijeratskim pismo. Demotski se pisao pismom izvedenim iz hijeratskom; izgled mu je prilično sličan današnjem arapskom pismu, a također se piše zdesna nalijevo (iako dva pisma nisu srodna). Koptski koristi koptski alfabet, modificiranu verziju grčkog alfabeta s brojnim simbolima posuđenim iz demotskom za glasove kojih nije bilo u starogrčkom.

Arapski je postao jezik političke uprave nakon arapskog osvajanja u 7. vijeku ne., te je koptski postepeno zamijenjen kao narodni govor. Danas koptski preživljava kao liturgijski jezik Koptske pravoslavne crkve i Koptske katoličke crkve.

Izvori

uredi
  1. Inscriptions Suggest Egyptians Could Have Been First to Write - New York Times
  2. The language may have survived in isolated pockets in Upper Egypt into the 19th century according to James Edward Quibell, When did Coptic become extinct? in: Zeitschrift für ägyptische Sprache und Altertumskunde, 39 (1901), p. 87).
  3. „Daily Star Egypt. 23 January 2007”. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-21. Pristupljeno 2009-12-13. 
  4. Bard, Kathryn A.; Steven Blake Shubert (1999). Encyclopedia of the archaeology of ancient Egypt. Routledge. str. 274. ISBN 0-4151-8589-0. 

Vanjske veze

uredi