Egipatski jezik
Egipatski predstavlja autohtoni jezik Egipta kao i granu afroazijatičke jezičke porodice. Zapisi na egipatskom jeziku datiraju od oko 3400. godine pne.[1] što ga čini jednim od najstarijih poznatih pisanih jezika. Egipatski se govorio sve do oko 17. vijeka u obliku koptskog. Nacionalni jezik suvremenog Egipta je pak srpsko-arapski, koji je postepeno zamjenjivao koptski kao svakodnevni govor u vijekovima nakon muslimanskog osvajanja Egipta. Koptski se danas, pak, koristi u liturgijske svrhe u Koptskoj crkvi, a navodno ima i nekoliko osoba koje ga koriste i u svakodnevnom životu.[2][3]
| Egipatski | ||
|---|---|---|
| Govori se u | Drevni Egipat | |
| Ukupno govornici | — | |
| Jezička porodica |
| |
| Jezički kodovi | ||
| ISO 639-1 | Nema | |
| ISO 639-2 | egy | |
| ISO 639-3 | either:egy – Egipatski jezikcop – Koptski jezik
| |
 Ebersov papirus koji opisuje liječenje astme. | ||
| Napomena: Ova stranica može sadržavati IPA fonetske simbole u Unicodeu. | ||
PeriodizacijaUredi
Učenjaci egipatski jezik kronološki dijele na šest perioda:[4]
- Arhajski egipatski (prije 2600. pne., jezik Ranog dinastičkog perioda)
- Staroegipatski (2600. pne. – 2000. pne., jezik Starog kraljevstva)
- Srednjoegipatski (2000. pne. – 1300. pne., Srednje kraljevstvo do perioda Amarne; nastavljao se upotrebljavati kao književni jezik do 4. vijeka n.e.)
- Kasnoegipatski (1300. pne. – 700. pne., Period Amarna do Trećeg prijelaznog perioda)
- Demotski (7. vijek pne. – 5. vijek n.e., Kasni period do rimskih vremena)
- Koptski (1. vijek n.e. – 17. vijek, rana Rimsko doba do ranih modernih vremena)
Egipatsko pismo u obliku oznaka i znakova je datirano u 3200. pne. Ti rani tekstovi se općenito smještaju pod izraz "Arhajski egipatski."
Godine 1999. Archaeology Magazine je objavio da su najraniji egipatski glifi datiraju u 3400. pne. što "...predstavlja izazov široko uvriježenom vjerovanju da su najraniji logografi, piktografski simboli koji označavaju određenop mjesto, objekt ili kvantitet, prvi put evoluirali u kompleksnije fonetske simbole u Mezopotamije."
Stari egipatski se govorio 500 godia od oko 2600. pne. Srednji egipatski se govorio od oko 2000. pne. nekih 700 godina prije nego što se pojavio novoegipatski; Srednjoegipatski je, međutim, preživio još do prvih nekoliko vijekova nove ere kao književni jezik, slično kao i latinski u srednjem vijeku ili klasični arapski danas. Demotski egipatski se prvi put pojavio oko 650. pne. i preživio kao govorni jezik sve do 5. vijeka n.e. Koptski egipatski se pojavio u 4. vijeku n.e. i preživio kao govorni jezik sve do 16. vijeka, kada su evropski učenjaci putovali u Egipat kako bi ga naučili od domorodaca u doba Renesanse. Vjerojatno je i nakon toga nekoliko vijekova preživio kao govorni jezik u egipatskoj provinciji. Bohairički dijalekt koptskog se dan-danas koristi u egipatskim koptskim crkvama.
Stari, srednji i kasni egipatski su se pisali hijeroglifima i hijeratskim pismo. Demotski se pisao pismom izvedenim iz hijeratskom; izgled mu je prilično sličan današnjem arapskom pismu, a također se piše zdesna nalijevo (iako dva pisma nisu srodna). Koptski koristi koptski alfabet, modificiranu verziju grčkog alfabeta s brojnim simbolima posuđenim iz demotskom za glasove kojih nije bilo u starogrčkom.
Arapski je postao jezik političke uprave nakon arapskog osvajanja u 7. vijeku ne., te je koptski postepeno zamijenjen kao narodni govor. Danas koptski preživljava kao liturgijski jezik Koptske pravoslavne crkve i Koptske katoličke crkve.
IzvoriUredi
- ↑ Inscriptions Suggest Egyptians Could Have Been First to Write - New York Times
- ↑ The language may have survived in isolated pockets in Upper Egypt into the 19th century according to James Edward Quibell, When did Coptic become extinct? in: Zeitschrift für ägyptische Sprache und Altertumskunde, 39 (1901), p. 87).
- ↑ Daily Star Egypt. 23 January 2007
- ↑ Bard, Kathryn A.; Steven Blake Shubert (1999). Encyclopedia of the archaeology of ancient Egypt. Routledge. str. 274. ISBN 0-4151-8589-0.
