Egipatski jezik

Egipatski
Egipatski
Regije	Drevni Egipat
Jezična porodica	Egipatski;
Pismo	hijeroglifi, kurzivni hijeroglifi, hijeratsko pismo, demotski i koptski alfabet (kasnije ponekad i arapsko pismo u javnim poslovima)
Jezični kodovi
ISO 639-1	–
ISO 639-2	egy
ISO 639-3	– – inkluzivni kod; Individualni kodovi:; egy – Egipatski jezik; cop – Koptski jezik
	Ebersov papirus koji opisuje liječenje astme.

Egipatski predstavlja autohtoni jezik Egipta kao i granu afroazijatičke jezičke porodice. Zapisi na egipatskom jeziku datiraju od oko 3400. godine pne.^[1] što ga čini jednim od najstarijih poznatih pisanih jezika. Egipatski se govorio sve do oko 17. vijeka u obliku koptskog. Nacionalni jezik suvremenog Egipta je pak srpsko-arapski, koji je postepeno zamjenjivao koptski kao svakodnevni govor u vijekovima nakon muslimanskog osvajanja Egipta. Koptski se danas, pak, koristi u liturgijske svrhe u Koptskoj crkvi, a navodno ima i nekoliko osoba koje ga koriste i u svakodnevnom životu.^[2]^[3]

Periodizacija uredi

Učenjaci egipatski jezik kronološki dijele na šest perioda:^[4]

Arhajski egipatski (prije 2600. pne., jezik Ranog dinastičkog perioda)
Staroegipatski (2600. pne. – 2000. pne., jezik Starog kraljevstva)
Srednjoegipatski (2000. pne. – 1300. pne., Srednje kraljevstvo do perioda Amarne; nastavljao se upotrebljavati kao književni jezik do 4. vijeka n.e.)
Kasnoegipatski (1300. pne. – 700. pne., Period Amarna do Trećeg prijelaznog perioda)
Demotski (7. vijek pne. – 5. vijek n.e., Kasni period do rimskih vremena)
Koptski (1. vijek n.e. – 17. vijek, rana Rimsko doba do ranih modernih vremena)

Egipatsko pismo u obliku oznaka i znakova je datirano u 3200. pne. Ti rani tekstovi se općenito smještaju pod izraz "Arhajski egipatski."

Godine 1999. Archaeology Magazine je objavio da su najraniji egipatski glifi datiraju u 3400. pne. što "...predstavlja izazov široko uvriježenom vjerovanju da su najraniji logografi, piktografski simboli koji označavaju određenop mjesto, objekt ili kvantitet, prvi put evoluirali u kompleksnije fonetske simbole u Mezopotamije."

Stari egipatski se govorio 500 godia od oko 2600. pne. Srednji egipatski se govorio od oko 2000. pne. nekih 700 godina prije nego što se pojavio novoegipatski; Srednjoegipatski je, međutim, preživio još do prvih nekoliko vijekova nove ere kao književni jezik, slično kao i latinski u srednjem vijeku ili klasični arapski danas. Demotski egipatski se prvi put pojavio oko 650. pne. i preživio kao govorni jezik sve do 5. vijeka n.e. Koptski egipatski se pojavio u 4. vijeku n.e. i preživio kao govorni jezik sve do 16. vijeka, kada su evropski učenjaci putovali u Egipat kako bi ga naučili od domorodaca u doba Renesanse. Vjerojatno je i nakon toga nekoliko vijekova preživio kao govorni jezik u egipatskoj provinciji. Bohairički dijalekt koptskog se dan-danas koristi u egipatskim koptskim crkvama.

Koptski natpis iz 3. vijeka.

Stari, srednji i kasni egipatski su se pisali hijeroglifima i hijeratskim pismo. Demotski se pisao pismom izvedenim iz hijeratskom; izgled mu je prilično sličan današnjem arapskom pismu, a također se piše zdesna nalijevo (iako dva pisma nisu srodna). Koptski koristi koptski alfabet, modificiranu verziju grčkog alfabeta s brojnim simbolima posuđenim iz demotskom za glasove kojih nije bilo u starogrčkom.

Arapski je postao jezik političke uprave nakon arapskog osvajanja u 7. vijeku ne., te je koptski postepeno zamijenjen kao narodni govor. Danas koptski preživljava kao liturgijski jezik Koptske pravoslavne crkve i Koptske katoličke crkve.

Izvori uredi

↑ Inscriptions Suggest Egyptians Could Have Been First to Write - New York Times
↑ The language may have survived in isolated pockets in Upper Egypt into the 19th century according to James Edward Quibell, When did Coptic become extinct? in: Zeitschrift für ägyptische Sprache und Altertumskunde, 39 (1901), p. 87).
↑ „Daily Star Egypt. 23 January 2007”. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-21. Pristupljeno 2009-12-13.
↑ Bard, Kathryn A.; Steven Blake Shubert (1999). Encyclopedia of the archaeology of ancient Egypt. Routledge. str. 274. ISBN 0-4151-8589-0.

Vanjske veze uredi

[1] Inscriptions Suggest Egyptians Could Have Been First to Write - New York Times

[2] The language may have survived in isolated pockets in Upper Egypt into the 19th century according to James Edward Quibell, When did Coptic become extinct? in: Zeitschrift für ägyptische Sprache und Altertumskunde, 39 (1901), p. 87).

[Daily_Star_Egypt-3] „Daily Star Egypt. 23 January 2007”. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-21. Pristupljeno 2009-12-13.

[Bard-4] Bard, Kathryn A.; Steven Blake Shubert (1999). Encyclopedia of the archaeology of ancient Egypt. Routledge. str. 274. ISBN 0-4151-8589-0.

[1]

[2]

[3]

[4]