Dragutin Deroko

Dragutin Deroko (Beograd, 7. april 1877 − Beograd, 1. novembar 1947) jedan od najznačajnijih kartografa i gimnazijski profesor.

Biografija

Rođen je u Beogradu, 7. aprila 1877. godine, od majke Katarine, rođene Vuković iz Beča i oca Jovana (1820−1887), rodom iz Dubrovnika, koji je bio kartograf i profesor crtanja na Beogradskom Liceju. Imao je braću Marka (1846−1892) koji je postao veterinar, Jevgenija (Evžena) (1860−1977) inženjer i stručnjak za železnicu, Valadislava (1871−1944), koji je postao kapetan i zamenik direktora Državnih železnica, Nikolu (1874−1944), koji je postao general i sestru Matildu, a bio je stric arhitekte Aleksandra Deroka.

Osnovnu i srednju školu je završio u Beogradu i diplomirao je na Istorijsko-geografskom odseku Velike škole u Beogradu.

Obišao je veće centre u Austriji, Nemačkoj i Švajcarskoj, radi usavršavanja u kartografiji i grafičkoj reprodukciji. Profesionalnu karejeru je započeo 1905. kao profesor suplent zemljopisa, istorije i matematike na Beogradskoj realki i taj posao je radio do penzionisanja 1921.

Među njegove najvažnije kartografske radove spadaju karte u Atlasu velikih makedonskih jezera, koje je objavio Jovan Cvijić, sa kojim je sarađivao, generalna karta Stere Srbije i Makedonije (1904−1913).

Izradio je kartu Kraljevine Srbije u razmeri 1:1.000.000 (1911), po tada najnovijoj švajcarskoj kartogarfskoj metodi, sa kosim osvetljenjem pod uglom od 45° i različitim bojama za različite nagibe, koja je posebno dobra za predstavljanje brdovitih i planinskih predela, sa ucrtanim saobraćajnim putevima i nazivima svih oblasti.

Izradio je preko 70 političko−geografskih karata koje je izradio za Konferenciju mira u Parizu (1919−1920), više privredno−geografskih i saobraćajno−geografskih karti Jugoslavije, koje su objavljene nakon Prvog svetskog rata.

Bavio se izradom reljefa, među koje su najvažniji Rila (1900), Solunsko vojište, makedonska jezera i Pirin.

Pisao je stručne i naučne radove iz oblasti kartografije. Bavio se i pitanjima o predstavljanju terena, izradom reljefa i transkripcijom geografskih imena. Ostavio je obimnu građu u rukopisu na četrdeset jezika. U časopisu „Pregled geografske literature o Balkanskom poluostrvu“ davao je svoje ocene ili vrednovanje objavljenih karata.

U leto 1937. godine Turističko društvo Fruška gora organizovalo je ekspediciju splavom radi proučavanja i opisivanja Drine. Kao rezultat tog putovanja, u Novom Sadu 1939. godine je objavio geografsko-turistička monografija „Drina“.

Aktivno je učestvovao u radu Srpskog geografskog društva, a jedno vreme bio njegov potpredsednik. Idejni je autor Medalje Jovana Cvijića, koja je ustanovljena na 25. godišnjicu društva (1935), dok je on bio potpresednik. Na licu medalje nalazi se plitki bireljef Jovana Cvijića iz njegovih zrelih godina, a na naličju globus i oko njega štampanim slovima na francuskom jeziku ispisano ime geografskog društvo.

Bio je sekretar Akademskog pevačkog društva, član Odbora i sekretar Kluba fotografskih amatera, od 1901. godine.

Sahranjen je na Novom groblju u Beogradu.

Porodica

Sa suprugom Danom je imao ćerku Leu (udatu Mihel).

Dela

• „Velika jezera Balkanskog poluostrvo, jezera Makedonije, Stare Srbije i Epira“, sa Jovanom Cvijićem, Beograd (1902)
• „Generalna karta Stare Srbije i Makedonije“, sa Jovanom Cvijićem, Berlin (1904)
• „Karta Kraljevine Srbije“, Beograd (1911)
• „Atlas Kraljevine Srbije i srpskih zemalja: za IV razred osnovnih škola“, Beograd (1911)
• „Najpotrebniji razgovori i rečnik za Srbe na francuskom jeziku sa tačnim izgovorom francuskih reči“, Rim (!916)
• „Najpotrebniji razgovori i rečnik za Srbe na italijanskom jeziku“, Rim (!916)
• „Istorijska karta Baranje“, Pariz (1919)
• „Rudarska karta jugoslovenskih zemalja“, Pariz (1919)
• „Železnička i brodarska karta Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca“, Beograd (1922)
• „Vođ (upitnik) za lekovita kupatila, klimatska mesta, mineralne vode kupališta i lečilišta (sanatorijume) u Kraljevini Srba Hrvata i Slovenaca“, Beograda (1925)
• „Karta lekovitih voda, kupališta i klimatskih mesta u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca“, Beograd (1929)
• „Železnička i brodarska mreža Kraljevine S.H.S.“, Beograd (1926)
• „Mala orientaciona automobilska karta Kraljevine Jugoslavije“, Beograd (1927)
• „Karta Kraljevine Jugoslavije, podela na banovine“, Beograd (!929)
• „Železnička mreža u Evropi“, Beograd (193?)
• „Aerofotografija i stereofotogrametrija“, Beograd (1933)
• „Drina geografsko-turistička monografija“, Novi Sad (1939)
• „Drina i Podrinje“, Beograd (1939)

Literatura

• Milojević, Borivoje Ž. (1947). „Geografska hronika”. Glasnik (Beograd: Srpsko geografsko društvo) 27-30. Pristupljeno 5. 10. 2018. 
• Martinov, Dobrila (2007). Popov, Čedomir. ur. Srpski biografski rečnik, knjiga 3, D-Z. Novi Sad: Matica srpska. ISBN 978-86-7946-001-1. 
• Kašiković, Nikola; Kočić, Petar, ur. (30. 11. 1911). „Ocjene i prikazi”. Bosanska vila (Sarajevo) 21-22. Arhivirano iz originala na datum 2020-11-01. Pristupljeno 5. 10. 2018. 
• Deroko, Aleksandar (1911). Atlas Kraljevine Srbije i srpskih zemalja. Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srbije. 
• Vemić, Mirčeta (2009). „Objektivne i namerne greške na savremenim kartama Srbije”. Glasnik (Beograd: Geografski institut „Jovan Cvijić“, SANU) 59. Pristupljeno 5. 10. 2018. 
• Lazić, Snežana (2017). Gačić, Dragan. ur. Razvoj turizma u Beogradu između dva svetska rata kroz dokumenta Istorijskog arhiva Beograda. Beograd: Istorijski arhiv Beograda. ISBN 978-86-80481-41-8. Pristupljeno 5. 10. 2018. 
• Vujević, Pavle (1924). Stanojević, Pavle. ur. Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka. Zagreb: Bibliografski zavod d.d..