Đakovački ugovor
Đakovački ugovor Bosne i Ugarske potpisali su bosanski kralj Dabiša i ugarski kralj Sigismund Luksemburški u julu 1393, u središtu bosanske biskupije u Đakovu.[1] Ima mišljenja da je ugovor potpisan 1394. god.[2][3]
Poslije smrti Tvrtka I, bosansko prijestolje preuzeo je njegov rođak Dabiša. Iz početka pomagale su ga vojvode njegova strica. Kad su u zimu 1391/2. god. provalili Osmanlije u Bosnu, Dabiša je uspeo da ih suzbije i razbije. Tom prilikom istakao se naročito vojvoda Hrvoje.[3]
Unutrašnji sukobi u Ugarskoj uredi
Istovremeno i Ladislav Napuljski se odvažio na snažnije isticanje svojih prava na ugarsku krunu. U ljeto 1391. imenovao je za svog namjesnika u Ugarskoj mačvanskog bana Ivaniša Horvata, a zbog vjernosti iskazane njegovom ocu Ladislav je poveljom od 17. jula 1391. braći Vukčićima, Hrvoju i Vuku, potvrdio banat Dalmacije i Hrvatske. Zbog sličnih zasluga obdaren je i treći brat, Dragiša Vukčić, a djelovanje Hrvatinića, kojima je napuljski pretendent namijenio "ulogu izvidnice i graditelja mosta za njegov prelazak u Ugarsku", davalo mu je za pravo da bosansku vlast u Dalmaciji smatra samo privremenim stanjem tokom kojeg su bosanski vladari i vlastela štitili prava i interese zakonitog ugarskog vladara.
Ugovor uredi
Posle uspjeha protiv Turaka ugarski kralj Sigismund je zatražio od Dabiše da obnovi dužne obaveze prema mađarskoj kruni, koje je Tvrtko bio prekinuo. U strahu od Turaka s jedne i od Sigismunda s druge strane, Dabiša je riješio da se prikloni Sigismundu.[3] Nije imao neposrednih naslednika da bi radio za njih.
Posredstvom svešteničkih krugova, kao mjesto za lične pregovore bilo je izabrano Đakovo, gde se nalazilo sedište bosanskog biskupa. Rezultat pregovora bio je:
- Dabiša je priznao Sigismunda kao vrhovnog kralja
- Dabiša je ostao na bosanskom prestolu dok je živ, ali da potom bosanska kruna pripada Sigismundu
- Dabiša se odrekao daljeg pomaganja kraljevih protivnika u Dalmaciji i Hrvatskoj.
- Sigismund je tražio da pored Dabiše sporazum prihvate i glavne bosanske vojvode, a od tih vojvoda zahtijevao je obavezu da neće pomagati svom kralju, ako bi se on odmetnuo od Mađara, a i oni sami da neće dizati svog oružja protiv mađarske krune.
Opozicija protiv Đakovačkog Ugovora bila je velika. Opoziciju je vodio, uglavnom, Ivaniš Horvat, koji se odmetnuo od kralja, i Sigismund lično dolazi u Bosnu, da kazni odmetnike i raščisti stvari. Zauzeo je tvrdi Dobor i dao ga razrušiti, a Horvate uhvatio i svirepo kaznio. I ban Vuk Hrvatinić pokušao je da se s vojskom odupre Mađarima, ali je bio potučen. Bosna je izgubila dijelove Hrvatske i Dalmacije.
Tako je tri godine poslije Tvrtkove smrti njegovo djelo bilo potpuno srušeno. Sam Dabiša, dugo bolešljiv, nije ostao dugo na vlasti. Umro je 7. septembra 1395. u Sutjesci. Naslijedila ga je supruga Jelena Gruba, što je odgovaralo Sigismundu. Spriječio je bosansku vlastelu da oni biraju kralja, a da ide ratovati u Bosni, nije mu odgovaralo zbog unutrašnjih problema u Ugarskoj.[4]
Literatura uredi
- V. Trpković - Tursko-ugarski sukobi do 1402. IG 1–2 (1959) 93–121;
- Đuro Tošić - Bosna i Turci od Kosovske do Angorske bitke, Zbornik za istoriju BiH 1 (1995) 85–97;
- B. Ferjančić - Vizantijski vasilevs i Turci od Kosova do Angore (1389 – 1402), Glas SANU 378/9 (1996) 109–129;
- M. Šuica - Srpske zemlje između Turske i Ugarske od KOsovske do Angorske Bitke, Beograd 2006.
Izvori uredi
- ↑ „Svetozar Ćorović: Istorija srpskog naroda - Bosna kao stožer nove srpskohrvatske države”. INTERNET IZDANJE IZVRŠNI PRODUCENT I POKROVITELJ Tehnologije, izdavaštvo i agencija Janus Beograd, novembar 2001. Pristupljeno 9. 2. 2023.
- ↑ „Sima Ćirković: O Đakovačkom ugovoru”. Beograd, 1964. Pristupljeno 9. 2. 2023.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Emir O. Filipović - Filozofski fakultet, Odsjek za historiju, Sarajevo: Bosna i Turci za vrijeme kralja Stjepana Dabiše – Neke nove spoznaje”. Istorijski institut, Beograd, 2016, 273-301.. Pristupljeno 9. 2. 2023.
- ↑ „Sima Ćirković: ISTORIJA SREDNJOVEKOVNE BOSANSKE DRŽAVE”. Beograd, 1964. Pristupljeno 9. 2. 2023.