William Cavendish-Bentinck, 3. vojvoda od Portlanda
William Henry Cavendish Cavendish-Bentinck, 3. vojvoda od Portlanda, KG PC FRS (14. april 1738 – 30. oktobar 1809) bio je britanski političar koji je u dva navrata služio kao premijer - godine 1783. kao premijer Velike Britanije i od 1807. do 1809. godine kao premijer Ujedinjenog Kraljevstva.
Rođen je u plemićkoj porodici, te je kao mladić naslijedio brojne zemljoposjede od majke i njene porodice. Političku karijeru je započeo godine 1761. izborom u Doma komuna gdje se priključio vigovcima bliskim Lord Rockinghamu. Nakon očeve smrti je postao članom Doma lordova. Služio je u Rockinghamovoj prvoj vladi od 1765. do 1766. godine, te u drugoj vladi, koja je na vlast došla nakon britanskih poraza u Američkom ratu za nezavisnost. Nakon Rockinghamove smrti je ostao u vladi njegovog nasljednika Earla od Shelburnea, da bi premijerom postao nakon što je Shelburne, uslijed nezadovoljstva ishodom mirovnih pregovora, prisiljen na ostavku. Iza njegovog izbora je stajala neprincipijelna koalicija bivšeg konzervativnog premijera Lorda Northa i vođe radikalnih republikanaca Charlesa Jamesa Foxa. Pod njenim vodstvom su potpisani mirovni sporazumi kojim se tadašnji Britanski Imperij morao odreći brojnih teritorija u Sjevernoj Americi u korist svojih francuskih i španskih suparnika. Nova je vlada, pak, pokušala provesti reformu Britanske istočnoindijske kompanije, ali se tome suprotstavio kralj George III, čiji su pristaše u Domu lordova odbacile prijedlog zakona, prisilivši vojvodu od Portlanda na ostavku.
Portland, koji se nakon toga uglavnom bavio filantropskim radom, je u javnu politiku ponovno ušao nakon izbijanja Francuske revolucije, odnosno ulaska Britanije u Rat u Prve koalicije protiv republikanske Francuske. Portland je bio blizak idejama konzervativnog ideologa Edmunda Burkea te je, usprkos ranijih simpatija za američke revolucionare, prema novom francuskom režimu iskazivao neprijateljstvo. Zbog toga je godine 1794. postao ministar unutrašnjih poslova u vladi svoga nasljednika Williama Pitta Mlađeg, kasnije služivši kao Lord predsjednik Savjeta sve do Pittove smrti 1806. godine.
Kada je godinu dana kasnije pala vlada nacionalnog jedinstva Lorda Grenvillea, Portland je ponovno imenovan za premijera u martu 1807. godine. Kao i njegov prethodnik, nastojao je okupiti različite frakcije u kritičnom trenutku za Britaniju, kada je Napoleonova Francuska nizala ratne uspjehe. Za vrijeme njegovog mandata je Tilsitski mir ostavio Britaniju praktički bez saveznika na kontinentu, gdje je Napoleon uveo režim Kontinentalne blokade. Tek je Napoleonova invazija Španije, na koju je britanska vlada reagirala slanjem ekspedicijskih snaga koje će započeti tzv. Poluotočki rat, predstavljala svojevrsnu prekretnicu, prije svega na moralnom planu, ali su njeni efekti došli prekasno da spase Portlandov premijerski mandat. On je prisiljen na ostavku nakon što je dvoboj dvojice njegovih vodećih ministara - Georgea Canninga i Lorda Castlereagha izazvao skandal.
Ubrzo nakon toga je umro od posljedica operacije vađenja bubrežnog kamenca. Bio je prvi premijer koji je umro za mandata njegovog nasljednika.
Bio je oženjen za Dorothy Cavendish, kćer bivšeg premijera vojvoda od Devonshirea, sa kojom je imao šestoro djece. Preko sina Charlesa predstavlja neposrednog pretka današnje kraljice Elizabete II.
Vanjske veze
uredi
- William Bentinck, Duke of Portland profile on the 10 Downing Street website
- Biography of the 3rd Duke, with links to online catalogues, from Manuscripts and Special Collections, The University of Nottingham