Periferija (od starogrčke sintagme περιφέρειν - peripherein, peri = okolo + pherein = voditi, što je značilo obilazak[1]) pojednostavljeno rečeno znači dio izvan centra, ili vanjski rubni dio udaljen od centra.

Periferija
περιφέρειν
Pogled na poslovni kvart La Défense na periferiji Pariza
Pogled na poslovni kvart La Défense na periferiji Pariza
Pogled na poslovni kvart La Défense na periferiji Pariza

Najčešće značenje te riječi odnosi se na rubne dijelove grada ili predgrađe[2] (što je istoznačenica), ali periferija može biti i cijeli kraj u odnosu na metropolu (kao što su to Grčke periferije), pa čak i čitavi kontinenti, poput Afrike i Amerike u odnosu na svoje kolonijalne metropole.[3]

Značenje i karakteristike

uredi

Riječ periferija se najčešće upotrebljava kao urbanistički pojam, u širu upotrebu ušla je počevši od druge polovice 19. vijeka, nakon naglog porasta stanovništva i bujanja gradova, kad su se oni počeli širiti iz svoje historijske jezgre, koja se shvaćala kao centar prema neizgrađenim rubovima. Kako su rubna područja sve donedavno općenito bila u nepovoljnom položaju u odnosu na centar grada, periferija je bila i pojam za nešto što je manje vrijedno - drugorazredno.

Često se upotrebljava kao geografsko - administrativni pojam, a značenje joj je u suštini isto - periferija je sve ono što nije u centru, ovisno od onog što se centrom smatra, tako periferija može biti čitava regija, ali i dijelovi kontinenta, pa čak i čitavi dijelovi svijeta, ovisno o kutu promatranja.[3]

Pridjev periferan - periferijski ima nešto drugačije značenje, on prvenstveno znači drugorazredni - manje važan, sporedan, nevažan, nebitan[4] - opet u odnosu na glavni centralni pojam. On se upotrebljava u ekonomiji, medicini, matematici[2], fizici, računalstvu, umjetnosti i u gomili drugih ljudskih aktivnosti.

Etimologija

uredi

Ta riječ je u južnoslavenske prostore došla iz dva izvora, kao orginalno grčka i preko latinske peripheria[2], koja je imala isto značenje. Zapadnom Evropom se proširila preko starofrancuske peripherie[1] istog značenja.

Povezano

uredi

Izvori

uredi
  1. 1,0 1,1 periphery (engleski). Merriam-Webster. Pristupljeno 10. 09. 2014. 
  2. 2,0 2,1 2,2 Periferija (hrvatski). Hrvatska enciklopedija (Leksikografski zavod M.K.). Pristupljeno 10. 09. 2014. 
  3. 3,0 3,1 Urban cultures since the capitalist world system (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 10. 09. 2014. 
  4. Značenje reči Periferija (srpski). Štaznači. Pristupljeno 10. 09. 2014. 

Vanjske veze

uredi