Operacija Snežna oluja

Operacija Snježna oluja (njem. Schneesturm, izgovor: Šnešturm) je bila strategijska operacija Vermahta protiv partizana u Bosni. Vođena je zimskim uslovima, od 21. do 29. decembra 1943. godine.

U jugoslovenskoj historiografiji prva etapa operacije je poznata kao krivajska operacija, jer je vođena u dolini rijeke Krivaje.^[1] Cilj joj je bio okružiti i uništiti 3. udarni korpus NOVJ. Dio je šeste neprijateljske ofanzive.

Nakon prve etape operacije "Snešturm" u istočnoj Bosni, druga etapa operacije je nastavljena u zapadnoj Bosni. Cilj druge etape bio je prilično ambiciozan, uništiti vrhovno rukovodstvo narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije, koje se tada nalazilo u rejonu Jajca, i vođu pokreta, Josipa Broza Tita.^[2] U okviru druge etape operacije Snježna oluja, januara 1944. godine, izvedene su dve korpusne operacije: Operacija Waldrausch ("Huk šume") i Operacija Napfkuchen ("Pogača").^[2]

Pozadina uredi

Glavni članak: Zimske antipartizanske operacije u Jugoslaviji 1943/1944

Poslije neuspjele operacije »Kugelblic«, čijim izvođenjem nije ostvarena zamisao o uništenju jedinica Narodnooslobodilačke vojske u istočnoj Bosni, štab 5. njemačkog armijskog brdskog korpusa preduzeo je novu operaciju »Šnešturm« da opkoli i uništi snage u sastavu Trećeg korpusa narodnooslobodilačke vojske: Petu krajišku udarnu, Sedamnaestu udarnu i Dvadesetsedmu udarnu diviziju.^[3]

Njemački plan opkoljavanja i uništenja zamišljen je ovako: da 7. njemačka SS divizija »Princ Eugen«, 1. rezervni puk i dijelovi 369. njemačke legionarske divizije preduzmu žestok napad s juga, od Vareša, planine Zvijezde i gradića Olova, a 1. njemačka brdska divizija sa jugoistoka, od Han-Pijeska, preko Kladnja i planine Konjuha, zatim od Vlasenice preko Šekovića i dolinom Spreče. Nijemci su smatrali da će istovremenim kordiniranim napadom, uz podršku aviona, tenkova i artiljerije, primorati jedinice Trećeg korpusa, da se nađu na dosta uskom prostoru u rejonu rijeke Krivaje da tu budu izložene odlučnom napadu i uništenju.^[3]

Snežna oluja I uredi

Tok operacije uredi

Nastupajući s linije Sarajevo — Vlasenica i Tuzla — Doboj, nemačka 1. brdska divizija, 7. SS divizija "Princ Eugen", delovi 369. legionarske divizije i 1. rezervni lovački puk otpočeli krivajsku operaciju ("Šnešturm").

20.12. 1943. krenula je Borbena grupa »Brauner«, sastava: 187. napadna grupa, 901. okl. gren. nast. puk, 92. gren. puk (mot.), 2 (mot.) diviz. 51. art. puka i 3. bat. 5. SS-policijskog puka, iz rejona Zvornika na čišćenje rejona između Drine — Save — Bosne i Spreče i tom prilikom pre svega razbila partizanske snage koje su se nalazile na planini Majevici i odbacila ih prema zapadu.^[4]

Operacija je završena 28. decembra probijanjem jedinica NOVJ iz okruženja.

Gubici uredi

Po nemačkom izveštaju, sopstveni gubici grupe Brauner, bili su: 3 poginula, 5 ranjenih, dok su o gubicima protivnika, tj NOVJ, izvestili: 212 poginulih izbrojano, veći broj poginulih prema proceni, 129 ranjenih, 86 zarobljenih, 16 prebeglih.^[5]

Ishod uredi

Nemačke snage do 29. decembra 1943. nisu postigle operativni cilj - razbijanje snaga 3. korpusa NOVJ i njegovog odbacivanja dalje od granice sa Srbijom, odnosno od doline Drine.^[2] Pošto istovremene operacije na zapadu Bosne (Operacija Panther) nisu bile uspešne, 5. korpus NOVJ je u cilju rasterećenja pritiska na 3. udarni korpus izveo napad na Banja Luku (Prva banjalučka operacija). Kada je 2. oklopna armija prenela težište operacije na područje 1. i 5. korpusa, 3. udarni korpus je 16. januara 1944. pokrenuo opsežnu operaciju na Tuzlansku oblast (Druga tuzlanska operacija).

Snježna oluja II uredi

Glavni članci: Operacija Waldrausch i Operacija Napfkuchen

Njemački komandant Jugoistoka, feldmaršal Maximilian von Weichs, 29. decembra 1943. obavijestio je Vrhovnu komandu Vermahta da se druga etapa operacije "Šnešturm" nastavlja u zapadnoj Bosni, južno od Banjaluke, do linije Travnik - Livno - Glamoč.

Operacija „Šnešturm" je nastavljena u zapadnoj Bosni pod nazivom „Valdrauš" a trajala je od 4. do 20. januara 1944. Cilj je bio razbijanje partizanskih grupacija u rejonu južno od Banjaluke — zapadno od linije Travnik — Livno — Glamoč.^[6]

Angažovane snage uredi

U drugoj etapi operacije “Snežna oluja“ u Bosanskoj krajini angažovane su znatne nemačke i kvislinške snage, ukupne jačine oko 116.000 vojnika.^[2] Glavne snage pod komandom 5. SS brdskog armijskog korpusa sačinjavale su:^[2]

1. brdska divizija iz doline Bosne, od Doboja i Tešnja, preko planine Borja i Skender-Vakufa, prodire sa istoka u rejon Jajca;
7. SS divizija "Princ Eugen" iz rejona Zenice, preko Travnika, prodire u rejon Bugojna, Donjeg Vakufa i Kupresa;
369. legionarska divizija prodire iz šireg rejona Sarajeva, preko planine Bitovnje, ka Prozoru u Duvnu;
istovremeno kada krenu glavne snage kreću i 114. lovačka divizija, 105. SS izviđački bataljon, 5. SS korpus i 4. puk "Brandenburg", preko Kupresa i planine Vitorog, prema rejonu Jajca.

Operacija glavnih snaga u zapadnoj Bosni šifrovano je nazvana "Valdrauš" (huk šume).

Pomoćne snage pod komandom 69. njemačkog rezervnog armijskog korpusa činile su:

borbena grupa 187. rezervne njemačke divizije 69. armijskog korpusa,
2. kozačka brigada 1. kozačke divizije,
901. i 92. motorizovani puk i
1. lovački ustaško-domobranski zdrug
četnici Srednjobosanskog četničkog korpusa.

Operacija pomoćnih snaga šifrovano je nazvana "Napfkuchen" (Pogača).

Izvori uredi

Vidi još uredi

Vanjske veze uredi

[1] ttps://www.znaci.org/00001/53_36_2.htm

[znaci.org-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 https://www.znaci.org/00001/158_6.htm

[ReferenceA-3] 3,0 ^3,1 Milorad Gončin: DRUGA KRAJIŠKA UDARNA BRIGADA

[4] ttps://www.znaci.org/00001/4_12_4_13.htm

[5] Izveštaj komandanta 42. lovačke divizije od 14. januara 1944, arhivska oznaka T315, roll 1556, frames 454-459, prevod u Zbornik NOR-a XII/4, dokument 13

[6] ttps://www.znaci.org/00001/4_12_3_183.htm

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]