Meksička revolucija
Ovo je članak o političkim previranjima i građanskom ratu u Meksiku 1910-ih. Za meksičku borbu za nezavisnost početkom 19. vijeka, vidi Meksički rat za nezavisnost. Meksička revolucija (španski: Revolución mexicana) je izraz kojim se opisuju politička previranja, pučevi i serija građanskih ratova u Meksiku koji su okvirno trajali od 1910. do 1920. godine. Otpočeo je kao nastojanje meksičkih liberala na čelu sa Franciscom I. Maderom da se svrgne višedecenijski autokratski režim predsjednika Porfirija Diaza; godine 1911. je Diaz prisiljen odstupiti, te je novi predsjednik postao Madero. Njegovo oklijevanje da provede popularne socijalne i ekonomske reforme je izazvalo nove pobune od radikalnih revolucionara, a početkom 1913. puč u kome ga je svrgnuo i ubio general Victoriano Huerta. Njega je, pak, godine 1914. uz pomoć Pancha Ville i Emiliana Zapate svrgnuo Venustiano Carranza; odmah potom su se Villa i Zapata sukobili sa Carranzom, koji ih postepeno uspio vojnički poraziti i prikupiti dovoljno političke podrške da početkom 1917. ishodi donošenje novog ustava sa brojnim reformama koje su uključivale podjelu zemlje siromašnim seljacima i sekularizaciju države. Taj se događaj ponekad navodi kao kraj revolucije, iako su se oružani sukobi nastavili još tri godine, a sam Carranza 1920. bio svrgnut u puču koji je izveo njegov dotadašnji pristaša Alvaro Obregon. Novi režim je, međutim, tekovine Ustava ostavio netaknutim i, usprkos povremenih manjih ustanaka i pobuna do kraja 1920-ih, omogućio postepeno pretvaranje Meksika u jednu od politički najstabilnijih zemalja Latinske Amerike. Tekovine Meksičke revolucije su predstavljale političku platformu Nacionalne revolucionarne partije, danas poznate kao PRI, a koja je Meksikom formalno vladala od osnivanja 1929. do 2000. godine.
| Meksička revolucija (Revolución Mexicana) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Kontrarevolucionarne snage:Federalne trupe predsjednika Porfiria Diaza Snage Bernarda Reyesa Snage Felixa Diaza Vojska Victoriana Huerte |
 Revolucionarne snage:Maderistas Orozquistas Villistas Zapatistas Carrancistas Magonistas Seditionistas | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| 1910-1911: Porfirio Díaz 1911-1913: Pascual Orozco je vodio vlastitu revoluciju nako Diazovog svrgavanja, a kasnije se svrstao uz Huertu nakon njegovog preuzimanja vlasti Bernardo Reyes je vodio vlastitu revoluciju do smrti 1913 Félix Díaz, svrstao se uz Reyesa i kasnije Huertu nakon Reyesove smrti 1913 Emiliano Zapata, svrstan uz Orozca dok Huerta nije preuzeo vlast Victoriano Huerta, svrstan uz Reyesa do Reyesove smrti 1913. Nakon toga je Huerta podigao vlastiti ustanak i preuzeo vlast 1913-1914:Victoriano Huerta Pascual Orozco 1914-1919:Venustiano Carranza Álvaro Obregón 1920: Venustiano Carranza |
1910-1911: Francisco I. Madero Pascual Orozco, borio se protiv Diaza Bernardo Reyes, borio se protiv Diaza Francisco Villa Emiliano Zapata Venustiano Carranza 1911-1913: Francisco I. Madero Francisco Villa Venustiano Carranza 1913-1914: Francisco Villa Emiliano Zapata Venustiano Carranza Álvaro Obregón 1914-1919: Francisco Villa Emiliano Zapata 1920: Álvaro Obregón | ||||||
Kronološki prikaz
uredi
