Kaznena ekspedicija

Kaznena ekspedicija je naziv za vojnu ili policijsku akciju koja za cilj nema uspostavljanje neposredne kontrole nad nekim područjem, odnosno sprovođenje zakona nad pojedincima, nego odmazdu nad širom zajednicom čiji su članovi počinili nedopustive radnje, odnosno odvraćanje članova te iste zajednice od činjenja tih nedopustivih radnji u budućnosti.

Kaznene ekspedicije mogu imati razne oblike - od najblažih, koji se uglavnom svode na demonstraciju vojne moći, preko pljenidbe ili uništavanja imovine, stoke, poljoprivrednih usjeva, nastambi te zarobljavanja ili nasumičnog ubijanja članova neke teritorijalne ili plemenske zajednice, a što u najtežim oblicima može eskalirati u genocid.

Kaznene ekspedicije su kroz najveći dio historije predstavljale jedini način na koji su pojedine države mogle održavati vlast nad dijelovima svoje teritorije, pogotovo ako su te teritorije zbog raznih geografskih okolnosti bile nepristupačne. Klasični primjer su pohodi koje su drevna azijska carstva poduzimala protiv nomadskih naroda kako bi zaustavile pljačkaške pohode preko svojih granica. U 19. vijeku kaznene ekspedicije postaju jedno od sredstava međunarodne politike, odnosno njima velike sile uspostavljaju uticaj i vlast nad manjim državama koristeći razne incidente čija su žrtva vlastiti građani kao povod za vojne akcije. Najspektakularniji primjer predstavlja sarajevski atentat koji je Austro-Ugarskoj trebao poslužiti kao povod za "kaznenu ekspediciju" protiv Kraljevine Srbije 1914. godine.

Kaznene ekspedicije, odnosno akcije kojima bi se takvima mogle okarakterizirati, pojavljuju se i u suvremeno doba. Tako je američki predsjednik Bill Clinton godine 1993. naredio bombardiranje Iraka zbog navodnog atentata koji su pripadnici iračke obavještajne službe pripremali na njegovog prethodnika Georga H. W. Busha.

Kaznene ekspedicije unutar vlastitih granica su, pak, danas rijetkost, jer se u pravilu protive pozitivnim propisima neke države, ali se primjenjuju neformalno. Kao primjer se navode akcije brazilske policije protiv narko-bandi u favelama.

V. također

• Vojna ekspedicija

Literatura

• Gordon, Leonard (1965). „Japan's Abortive Colonial Venture in Taiwan, 1874"”. The Journal of Modern History Vol. 37 (No. 2): pp. 171–185. DOI:10.1086/239635. 
• Stowell, Ellery Cory (1921). „Intervention in International Law”. Washington, D. C.: J. Bryne & Co.. str. 41–42.