Gradine kod Posušja

Gradine kod Posušja su skupina građevinskih objekata ilirskog plemena Dalmati, na području opštine Posušja, Bosna i Hercegovina.

Arheologija

Gradine kod Posušja grade se od ranobronzanog, preko željeznog doba i u doba rimske okupacije, na položajima s kojega se ima širi pregled terena.

Javljaju se jednostavne gradine s jednim prstenastim suhozidom, gradine s bastionom i bočnim zidovima, kao i gradine s dva ili tri koncentrična suhozida, ili s drugim složenijim tvrđavskim oblicima.

Spisak gradina

Gradine nastale u bronzanom dobu

Barzonja, Blidinje - Bristovica, Gradac - Dočić, Gradac - Glavica, Gradac - Golovrana, Batin - Gornji Jukići - Gozdenice, Broćanac - Gradina (Grad), Gradac - Ilčinova lazina, Batin - Kadim,Vir - Kramljak, Batin - Kubanovac, Osoje - Latice, Gradac - Miloševac, Batin - Muslića klanac, Vučipolje - Muša, Broćanac - Plišivac, Batin - Plišivica, Batin - Pod Grmin, Gradac - Pogledača, Batin - Ponori, Gradac - Pratarska ograda, Gradac - Rasodnici, Gradac - Slime, Batin – Sobač - Sopa, Vinjani - Staro polje, Tribistovo - Triskovac, Tribistovo - Trogomile, Gradac - Velika torina, Gradac - Veliki Markov brig, Gradac - Vodice, Gradac.

Gradine nastale u željeznom dobu

Bašića gradina, Broćanac - Brina, Vinjani - Bukovac 1 i 2, Čitluk - Crnešnica, Broćanac - Radovan, Posušje - Gornji Konjovac, Broćanac - Gradina, Petrovići - Gradina, Sutina, Tabušića gomila u Broćancu (ilirska gradina) - Gradina, Tribistovo-Staro polje - Gradina, Vir-Glavica - Gradina, Zagorje - Gradina, Zavelim - Grizeljova gradina, Osoje - Izvanjska gradina, Batin - Krstina, Gradac - Kulina, Gradac - Mala gradina, Batin - Mukinje, Vrpolje - Nečajno, Osoje - Oluja, Tribistovo - Orlov kuk, Čitluk - Petričušići, Zagorje - Plišivac, Batin - Plišivica, Vinjani, - Podjelinak, Blidinje - Privija, Gradac - Radatova gradina, Gradac - Samar, Broćanac - Stolac, Posušje - Velika gradina, Batin - Vučija gradina, Rastovača.

Gradina Nečajno, Osoje, je arheološki lokalitet čiji nalazi vežu se za fenomen Posuške kulture. Smještena je na brdovitom pojasu između Posuškog i Imotskog polja. Uski plato gradine branjen je dvostrukim suhozidnim bedemima. Gradinu su sondirali arheolozi sedamdesetih godina prošloga stoljeća. Pronađeni su keramički predmeti iz ranog bronzanog doba.

Trostruka gradina u Sovićima smještena je na masivu koji razdvaja Posuško od Imotsko-Bekijskog polja. Sa šire strane bila su podignuta dva paralelna suhozida. Na užoj strani nalazio se gornji dio naselja - akropola (oko 1.600 m2), branjena prirodnom stijenom i suhozidom izgrađenim pomoću pet odvojeno slaganih zidova koji se oslanjaju jedan na drugi. Donji dio gradine, između akropole i prvog suhozida bio je površine 15.000 m2 i bio je naseljen.

Gradina Privala je treći značajno ispitivani lokalitet. Bila je veliko naselje sa akropolpm od 2.200 m2 i donjim naseljem od 8.200 m2.

Gradinu Kulina prvi je ispitivao Franjo Fiala prije više od 120 godina, konstatujući kako se na ovom lokalitetu nalazi praistorijska gradina, rimsko utvrđenje i ranoslavensko naselje.

Gradina je suhozidna megalitna konstrukcija bez upotrebe maltera, smještena na teško pristupačnom brijegu. Na samom vrhu su ostaci centralne kružne akropoljske građevine sa nekoloko poluklesanih krečnjačkih megalita. Istočno je strmina visine do 30-ak metara, ispod koje nalazi se nekoliko polupećina, sa kompleksom kamenih obzidanih struktura, okruženih kiklopskim ili megalitskim zidovima od dobro klesanih vrlo velikih kvadera krečnjaka.

Posuška kultura

U Posušju je zabilježena najveća koncentracija staništa posuške kulture sa više od dvadeset gradina i izvangradinskih (otvorenih) naselja. Sistematizovani podaci o arheološkoj građi sa područja Posušja, a kasnije i sa područja istočne Hercegovine, srednje i južne Dalmacije, ostrva Brač, Hvar i Korčula, doveli su u novije vrijeme do uvođenja posebne kulturne grupe, poznate kao Posuška kultura. Obično se u arheologiji novopronađena kultura imenuje po naselju ili lokalitetu gdje je prvi put pronadena. Za njezino otkriće zaslužni su Petar Oreč i Borivoj Čović.

Literatura

• Borivoj Čović, GZM, 1989, Sarajevo –POSUŠKA KULTURA
• Blagoje Govedarica, ANUBiH, Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja, k. 18, str. 111-188 - Prilozi kulturnoj stratigrafiji praistorijskih gradinskih naselja u jugozapadnoj Bosni.

Vanjski linkovi

• Cetinska i Posuška kultura
• Službena stranica općine