Generalni providur Dalmacije i Albanije
Generalni providur Dalmacije i Albanije (od venecijanskog: Provedadore generale di Dalmazia e Albania) je bila titula visokog funkcionera Mletačke Republike sa sjedištem u Zadru, koji je bio nešto poput namjesnika zadužen za te krajeve od 1597. sve do pada Mletačke Republike 1797. godine.[1]
| Generalni providur Dalmacije i Albanije Provedadore generale di Dalmazia e Albania | |
|---|---|
 | |
Historija uredi
Nakon pada dalmatinske i crnogorske obale pod Veneciju, čitava regija je organizirana po pukovnijama, bez nekog centralnog ureda, koji navjerojatnije nije oformljen prije 1430. Venecijanci su u prve dvije dekade (razdoblje od 1409. / 20) ostavili upravu nad dotadašnjim obalnim komunama onakvu kakvu su zatekli, osim što su sebi dali privilegiju da potvrđuju izbor kneza.[1] Venecija vjerojatno nije bila u stanju da odmah organizira svoju vlast i sudstvo, po uzoru na sebe, osim privremeno i zbog iznimnih razloga. Nakon tog datuma, Venecijanci su počeli u te krajeve češće slati svoje visoke činovnike, da upravljaju tim krajevima ali bez nekog centra u nekom od gradova. To su bili privremeni gradonačelnici ili kapetani, izvanredni ili opći providuri, ukratko privremeni upravitelji tj. namjesnici.[2] Krajem 16. vijeka slanje tih venecijanskih povjerenika postalo je toliko učestalo, da je to konačno stabilizirano - 1597. osnivanjem funkcije Generalnog providura Dalmacije i Albanije. Njegovo sjedište bilo je u Zadru u dvorcu grofova Lantana na otoku Svete Eufemije. On je postao vrhovni autoritet mletačke Dalmacije i Albanije, sa širokim političkim, ekonomskim, vojnim, pa čak i sudskim ovlastima (potonje su mu dodijeljene 1610. i bile su drugostupanjske).[2] Providura je imenovalo mletačko Veliko vijeće među članovima venecijanske aristokracije najprije na razdoblje od dvije godine, a od 18. vijeka na tri godine.[1]
I oni su poput duždeva nosili crvene toge - kao znak svog visokog položaja, imali vlastitu stražu, brojne sekretare i pisare, vlastiti zatvor i primali stranke u prijestolnoj dvorani. [2]
Lista uredi
Lista generalnih providura Dalmacije i Albanije:[3]
- Giustin Antonio Belegno (1617. - 1622.)
- Francesco Molin (1623. - 1625.)
- Fernando Venier (1625. - 1626.)
- Antonio Pisani (1626. - 1628.)
- Alvise Zorzi (1628. - 1630.)
- Antonio Civran (1630. - 1632.)
- Francesco Zen (1633. - 1635.)
- Alvise Mocenigo (1636. - 1638.)
- Alvise Priuli (1639. - 1641.)
- Giambattista Grimani (1641. - 1643.)
- Andrea Vendramin (1643. do novembra 1645.)
- Leonardo Foscolo (od decembra 1645. do 1650.)
- Girolamo Foscarini (1650. - 1652.)
- Lorenzo Dolfin (1652. - 1654.)
- Giovan Antonio Zen (1655. - 1656.)
- Antonio Bernardo (1656. - 1660.)
- Andrea Corner (1660. - 1662.)
- Girolamo Contarini (1662. - 1664.)
- Catarino Corner (1665. - 1667.)
- Antonio Priuli (1667. - 1669.)
- Antonio Barbaro (1669. - 1671.)
- Zorzi Morosini (1671. - 1673.)
- Pietro Civran (1673. - 1675.)
- Marino Zorzi (1675.)
- Girolamo Grimani (1675. - 1677.)
- Pietro Valier (1678. - 1680.)
- Girolamo Cornaro (1680. - 1682.)
- Lorenzo Dona (1682. do maja 1684.)
- Domenico Mocenigo (od maja 1684. do oktobra 1684.)
- Pietro Valier (od oktobra 1684. do maja 1686.)
- Girolamo Cornaro (od maja 1686. do maja 1689.)
- Alessandro Molin (1689. do februara 1692.)
- Daniel Dolfin (1692. do decembra 1696.)
- Alvise Mocenigo (od decembra 1696. - 1702.)
- Marin Zane (1702. - 1705.)
- Giustin da Riva (1705. - 1708.)
- Vincenzo Vendramin (1708. - 1711.)
- Carlo Pisani (1711. - 1714.)
- Angelo Emo (od jula 1714. do aprila 1717.)
- Alvise Sebastiano Mocenigo (od aprila 1717. - 1720.)
- Marcantonio Diedo (1721. - 1723.)
- Nicolo Erizzo (1723. - 1726.)
- Pietro Vendramin (1726. - 1729.)
- Sebastiano Vendramin (1729. - 1732.)
- Zorzi Grimani (od oktobra 1732. - 1735.)
- Daniel Dolfin (od oktobra 1735. - 1738.)
- Marin Antonio Cavalli (1738. - 1741.)
- Girolamo Querini (1741. - 1744.)
- Giacomo Boldu (1744. - 1747.)
- Girolamo Maria Balbi (1751. - 1753.)
- Francesco Grimani (1754. - 1756.)
- Alvise Contarini (1757. - 1759.)
- Francesco Diedo q. Girolamo (1760. - 1762.)
- Pietro Michiel (od 27. septembra 1762.)
- Antonio Renier (od 25. septembra 1765.)
- Domenico Condulmer (od 25. oktobra 1768.)
- Giacomo da Riva (od 20. septembra 1771.)
- Giacomo Grandenigo (od 16. septembra 1774.)
- Alvise Foscari (od 26. septembra 1777.)
- Paolo Boldu (od 10. septembra 1780.)
- Francesco Falier (od 20. septembra 1783.)
- Angelo Memo (od 7. septembra 1786.)
- Angelo Diedo (od 5. septembra 1789.)
- Alvise Marin (od 14. juna 1792.)
- Andrea Querini (od 2. septembra 1795.)
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Generalni providuri za Dalmaciju i Albaniju (Zadar)” (hrvatski). Arhinet. Pristupljeno 03. 12. 2013.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Inquadramento storico geografico amministrativo” (talijanski). Fida-Sida. Arhivirano iz originala na datum 2014-12-10. Pristupljeno 03. 12. 2013.
- ↑ „1597-1797 - Provveditori generali in Dalmazia e Albania” (talijanski). Fida-Sida. Pristupljeno 03. 12. 2013.[mrtav link]