Ustav Francuske (1791)

Ustav Francuske iz 1791. godine donesen je 3. rujna 1791. godine kao prvi pisani ustav u historiji Francuske. Ustav je donesen u jeku propasti apsolutne monarhije u sklopu Ancien Régimea te je otvorio prijelazni period između monarhije i Prve Republike. Donesen dvije godine nakon Deklaracije o pravima čovjeka i građanina i Članaka ustava i to kao prvi dokument u Francuskoj historiji koji je suverenitet s Kralja prenio na Narod.

Izvorni tekst Ustava iz 1791. godine čuva se u Archives nationales.

Ustav iz 1791. godine bio je temeljen na načelima narodnog suvereniteta i trodiobe vlasti (ili, preziznije, balana vlasti) te je tako Francusku uveo u kratkotrajni period ustavne monarhije.

Egzekutivna vlast

Na vrhu egzekutive nalazio se Kralj, koji je imao ovlast imenovanja i otpuštanja svojih ministara, koji su bili zaduženi za nadzor nad službenicima iz 83 departmana i općina. Departmanski i općinski službenici birani su na izborima od strane onih građana koji su imali aktivno biračko pravo. Zajedno sa Zakonodavnom skupštinom, Kralj je imao kontrolu nad oružanim snagama, s tim da je u vrijeme rata on bio jedini vrhovni zapovjednik. Uz ova, Kralj je imao i pravo suspenzivnog veta na zakonske prijedloge Zakonodavne skupštine, što je u praksi značilo da ima pravo uložiti veto na bilo koji zakonski prijedlog čije bi usvajanje tako bilo odgođeno za dva mandatna razdoblja, odnosno četiri godine.

Legislativna vlast

Nositelj legislativne vlasti bila je Zakonodavna skupština, čije su zastupnike svako dvije godine birali elektori. Oko 45,000 elektora birano je svake dvije godine među cca. 4,300,000 građana s aktivnim biračkim pravom po principu 1 elektor na 100 birača. Aktivno biračko pravo u Francuskoj 1791. godine bilo je regulirano spolnim, dobnim i imovinskim cenzusom, što je u praksi značilo da su birati mogli samo muškarci stariji od 25 godina koji plaćaju točno određen iznos poreza. Osim klasičnih zakonodavnih ovlaštenja, Zakonodavna skupština imala je, s Kraljem, kontrolu nad oružanim snagama te je vršila nadzor nad ministrima i sudovima.

Sudbena vlast

Sudbena vlast bila je podijeljena između tri instance. Najviša instanca bio je Visoki sud, kojega je Zakonodavna skupština mogla sazvati kada je trebalo odlučivati o odgovornosti državnih službenika. Drugi sud bio je Kasacijski sud, koji je odlučivao po žalbama, dok su treće mjesto zauzimali redovni sudovi, čije su suce i porotnike svako dvije godine birali građani s aktivnim biračkim pravom.

Vanjske poveznice

• „Constitution de 1791” (French). Conseil constitutionnel. Pristupljeno 14 May 2012. 
• Constitution of 1791 Arhivirano 2014-02-27 na Wayback Machine-u, University of California - Santa Cruz (en)