Esvatini

Esvatini (svazi i engleski eSwatini; službeno Kraljevina Esvatini, svazi Umbuso weSwatini, engl. Kingdom of Eswatini; do 2018. Svazi), mala država na jugu Afrike koja se nalazi između Južne Afrike na zapadu i Mozambika na istoku. Mbabane je administrativni centar a u Lomambi se nalazi zakonodavno i kraljevo sedište.

Kraljevina Esvatini Umbuso weSwatini
Zastava Grb
Geslo: "Siyinqaba"  (Swati) "Mi smo tvrđave" "Mi smo misterija/zagonetka" "Mi se krijemo"
Himna: "Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati"
Glavni grad	Lobamba (kralj i zakonodavno tijelo) Mbabane (uprava; koordinate dolje) 26°19′0″S, 31°8′0″E
Najveći grad	Mbabane
Službeni jezici	engleski, SiSwati
Demonim(i)	Swazi
Government
• Kralj	Mswati III
• Indlovukazi	Kraljica Ntombi
• Premijer	Russell Dlamini
•	Themba N. Masuku
Nezavisnost
• od Ujedinjenog Kraljevstva	6. septembar 1968.
Površina
• Ukupno	17,364 km2 (157..)
Stanovništvo
• Procjena za 2007	1,141.0001 (154..)
• Popis iz 2004	1,1 miliona
• Gustoća	59 /km2 (135th.)
BDP (PPP)	procjena za 2008
• Ukupno	5.761 mrld. $
• Per capita	5.635 $
BDP (nominalni)	procjena za 2008
• Ukupno	2.843 mrld. $
• Per capita	2.781 $
Gini (1994)	60,9
HDI	▲ 0,547
Valuta	Lilangeni (SZL)
Vremenska zona	UTC+2
Pozivni broj	268
Veb-domena	.sz
Procjene za ovu zemlju izričito u obzir uzimaju veću smrtnost uslijed AIDS-a; to se odnosi na kraći životni vijek, višu smrtnost djece, manji rast stanovništva, te promjene u sastavu stanovništva u odnosu na spol i starost.

Istorija

Danas je utvrđeno da je sadašnja teritorija Svazilenda nastanjena još od vremena kamenog doba. Arheološkim iskopavanjem pronađeni su ostaci ljudske naseobine od pre 110.000 godina. Takođe su nađeni i ostaci drevnih nomadskih afričkih naroda, poput Sotho i Ntungwa-Nguni klanova. Vekovima pre konstituisanja moderne države, dogodila se velika centralno-afrička migracija sa obala ka centru kontinenta, kada se jedan od klanova Nguni naroda (današnji Zulu i Xhosa plemena) naselio oko današnjeg Maputa u Mozambiku.

Najzad, Dlamini familija ovde osniva svoju dinastiju. Prvi korak ka konstituisanju Svazi nacije se dogodio oko 1750. godine kada je kralj Dlamini dinastije, Ngwane III, pod pritiskom drugih klanova bio prinuđen da povede svoj narod na teritoriju tzv. Unutrašnje zemlje, oko reke Pangola (današnji južni Svazilend). U toku takve migracije, njegovom narodu su se priključivala i ostala plemena koja su sretali na putu od istočne obale. Danas se smatra da je Ngwane III prvi Svazi kralj.

Njegov naslednik, Sobhuza I je u toku svoje vladavine imao znatne probleme sa Zulu plemenom, koje je uporno napadalo jug teritorije, tako da je ponovo podigao glavni grad, ovog puta dalje od Zulua, neposredno pored današnjeg grada Lobamba, koji je do dan danas ostao srce kraljevine.

Mswati II, nadareni ratnik i diplomata, je od Sobhuze I nasledio presto i Svazilend, duplo veće teritorije od današnje. Naravno, ni njega nisu pštedela Zulu plemena, pa je i on, kao i njegovi pr ethodnici, pomerio svoju prestonicu, u tadašnji Hhohho, u planinama severa, nastavljajući osvajanja ka severu, definitivno ostvarujući san o Svazi naciji. Tadašnja Svazi nacija je bila poznata širom afričkog kontinenta pod nazivom Mswati-Mswazi.

Tokom četrdesteih godina devetnaestog veka počinje sve veći priliv belaca u region – lovci, nedosledni trgovci, vatreni misionari... Primani su miroljubivo od strane Svazi naroda, ali tokom vladavine Mbandzenija, bilo je očigledno da je većina tih došljaka samo hrpa najobičnijih lovaca na sreću koje je u Svazilend vukla samo pohlepa za zemljištem i trgovinskim dobitkom. Krajem devetnaestog veka, britanci ostvaruju administrativnu dominaciju nad celokupnom teritorijom južne Afrike i počinje jedan veoma konfuzan period u životima južno-afričkih naroda. Skoro da ništa nije urađeno po pitanju intereždžija iz Evrope, koji su nadirali preko granica Svazilenda, koje su uređene od strane Brianaca, da se Svazi narod nije čak ni pitao o tome!

Tokom anglo-burskog rata, 1889. godine, rođen je kralj Sobhuza II i nakon smrti njegovog oca, Bhunua, njegova baba, Labotsibeni preuzima vlast, dok mladi Sobhuza nije dovoljno stasao da stupi na presto. A nakon Anglo-burskog rata, britanci su još šezdeset i šest godina vladali Svazilendom, kao svojom kolonijom.

Nakon stupanja na presto, Sobhuza II je nastavio borbu koju je započela Kraljica Majka, a cilj te borbe je bio da se Svazi narodu vrati njegova zemlja, koja je navodno, već pripadala Svazijima, ali sa dvojnom kontrolom – na jednoj strani Kralj, Nacionalni i Unutrašnji savet Svazilenda, a na drugoj strani Britanski Komesar i Oblasni oficiri, kao lokalni zapovednici od strane kolonizatora. Ustavne promene, koje je Sobhuza predložio, povele su ka borbi za nezavisnost, koja je zasluženo i usledila, Septembra, 1968. godine. Kada je kraljevini vraćeno oko dve trećine teritorije. Nakon sticanja nezavisnosti, bilo je očigledno da ustav, koji su krojili Britanci, uopšte ne priliči Svazi narodu, niti njihovim tradicionalnim potrebama, pa je odmah po sticanju nezavisnosti donešen novi ustav, koji je i danas važeći.

Kralj Sobhuza II je vladao od 1921. pa sve do svoje smrti, 1982. godine što je, na svetu, najduža vladavina nekog kralja. Njegova vladavina je pamćena po mudrosti, po poštovanju tradicionalnih plemenskih vrednosti i održanju balansa između iste tradicije i novog vremena.

Godine 1986. na presto dolazi kralj Mswati III koji po uzoru na svog prethodnika zastupa održavanje tradicije. Državom je upravljao uz Veće Ministara i nekoliko savetnika. Bilo je malo onih koji su se protivili vlasti, narod je uglavnom bio okrenut tradiciji, uprkos spoljnim pritiscima modernizacije. Opozione partije su bile nezakonite, što je 1995. dovelo do studentskih protesta u kojima je spaljena Narodna Skupština i domovi zamenika premijera i podkancelara Univerziteta. Protesti su nastavljeni, pa su 1997. usledili razgovori predsednika Mozambika i Južnoafričke Republike sa kraljem o daljoj demokratizaciji Svazilenda.

Od tada, kralj Mswati i prodemokratski orijentisane snage ušli su u borbu za prevlast; sve više neustrašivi savezi organizovali su štrajkove i zabranu uvoza i izvoza proizvoda, iz čega je proizašlo to da je vlada zabranila sastajanje trgovinskih sindikata i uvela kaznu od 60 dana pritvora; pripadnici prodemokratskih grupa odbili su da priznaju Odluku o javnom redu koja zabranjuje političke partije u kraljevini i zahteva policijsku dozvolu za okupljanja, a karljev kabinet je, za uzvrat, odbio da da komentar na izveštaj UN o uređenju zemlje.

Politika

Svazilend je nezavisna monarhija Svazi naroda koji govore jezik iz grupe Bantu jezika, izvorno poreklom iz istočnog dela centralne Afrike. Nezavisni je član Komonvelta. Glavni administrativni grad je Mbabane gde se nalaze sva ministarstva, dok je Lobamba kraljevska i zakonodavna prestonica. Zemlja je podeljena na četiri administrativna distrikta: Hhohho, Lubombo, Manzini, Shiselweni.

Kralj, koji je nominovan po Svazi tradiciji, je vrhovni poglavar države. Ako je odsutan ili sprečen u obavljanju svojih dužnosti iz bilo kog razloga, Kraljica Majka sve obavlja u njegovo ime. Parlament se sastoji od Senata, što je u Svazilendu Gornji Dom i od Skupštine.

U Senatu je dvadeset aktivnih članova – deset je birano od strane skupštine a deset je imenovao Kralj, kao eksperte u određenim oblastima koje inače ne bi bile zastupljenje u parlamentu.

Skupština je sastavljena od osamdeset članova, od kojih su neki odabrani od strane naroda, demokratskim procesom glasanja, a neki su odabrani kraljevskim dekretom.

Svim građanima Svazilenda je dozvoljeno glasanje, uz uslov punoletnosti i državljanstva. Izbori se odvijaju na dva nivoa – savezni i regionalni. Odabrani parlament ima mandat od pet godina pre novih izbora, ali Kralj može da sazove vanredne, kad god se ukaže potreba za tim. Kralj imenuje premijera koga bira među ministrima (Gornji Dom), kao i zamenika premijera.

Ako parlament ukaže nepoverenje jednom ministru ili celoj vladi, Kralj je dužan da izvrši smenu tog ministra ili cele vlade. Kraljev kabinet ima kolektivnu odgovornost da konsultuje i informiše Kralja o svim dešavanjima vezanim za državne poslove, a Kabinet formira sam kralj nakon završenih izbora.

Skupštinskim raspravama mogu da prisustvuju i građani. Oni će biti sprovedeni do galerije za javnost gde mogu da slušaju debate na oba zvanična jezika- Engleskom i Swati.

Pravni sistem u zemlji je zasnovan na južnoafričkom rimskom pravu u ustavnim sudovima i na tradicionalnom Svazi pravu i običajima u tradicionalnim sudovima.

Kraljevska porodica

Kralj ne može da imenuje svog naslednika. Običajni zakon nalaže sledeće: "inkhosi yinkhosi ngenina", što znači: ’’kralj je kralj preko majke’’. Kada aktuelni kralj umre, kraljevska familija se sastaje da odabere ’’Veliku ženu’’, tj. koja će od kraljevih žena biti kraljica majka, (indlovukazi), a njen sin novi kralj.

Indlovukazi mora da ispuni nekoliko uslova:

• Može da ima samo jednog sina (izuzetak je napravljen u slučaju Labotsibeni Mdluli, majke kralja Bhunu i babe Sobhuze II, koja je imala tri sina, ali je njena ličnost i karakter bila toliko jaka, da kraljevska porodica nije ni sumnjala da je ona kraljica majka).
• Mora da bude jakog karaktera, jedinstvene ličnosti, i da dolazi iz familije sa dobrim statusom
• Ne sme da pripada lozi Nkhosi-Dlamini. Za razliku od ostalih pripadnika Svazi naroda, samo je kraljevima dozvoljeno da uzimaju žene iz iste familije, na primer, Sobhuza je imao 11 žena koje su imale isto prezime – Dlamini.
• Ne sme da bude ritualna žena, što kod Svazija znači da ne sme da potencira najstarijeg sina kao prestolonaslednika.

Krunisani princ postje kralj tek kada njegova majka navrši dve godine žalosti za svojim suprugom, pokojnim kraljem. Prve dve supruge za kralja bira nacionalni savet. Ove dve supruge imaju posebno mesto, posebnu funkciju u kraljevskom kultu, a njihovi sinovi nikada ne smeju da pretenduju na presto. Prva žena mora da bude iz MATSEBULA klana a druga iz MOTSA klana. Na taj način, tradicionalno se učvršćuju veze između različitih Svazi plemena, što neminovno dovodi do mira unutar cele nacije. Ostale žene, kralj može da bira po svom nahođenju.

U turističkim vodičima često stoji da kralj svake godine bira novu ženu, u doba održavanja festivala pod nazivom ’’Igra svirala’’. To nije tačno, ne uvek, ali kralj, kao najvažniji gost, obično primeti neku devojku u masi, koje inače znaju čemu ta svetkovina služi, pa ih porodice čitave godine pripremaju za sustret sa kraljem. Ako se kralju dopadne neka, on će dogovoriti diskretan susret kako bi proverio da li je slobodna i onda ugovoriti venčanje. Kralj Mswati III trenutno ima sedam supruga, dvanaestoro dece i jednu verenicu, emaphovela, kako se to kaže na jeziku Svazija. Kralj je dužan da svaku ženu udomi u nekom od kraljevskih sela po Svazilendu. Sobhuza II i njegove žene- Turistička literatura navodi da je Sobhuza II imao od jedne do dve stotine žena, i oko šest stotina potomaka!!! Tačni podaci su sledeći: Od 1889. do 1982. kralj Sobhuza II se oženio tačno 70 puta, a od 1920. godine je dobio 210 dece, što je, prosečno, tri deteta po ženi. Oko 110 od tih 210 je umrlo, ali su 97 sinova i kćeri i dan danas živi (poslednji podatak iz Juna, 2000. godine). Podaci o unucima Sobhuze II još nisu svedeni na konačan broj, ali ih trenutno ima oko hiljadu!

U Aprilu, 1986. godine, Mswati III je krunisan kao vladar Kraljevine Svazilend. Mswati III potiče iz kraljevske loze Dlamini, iste one iz koje potiče i Ngwane III koji je osnovao Svazi naciju. Kralj može da ima nebrojeno puno žena i kada on umre, vodeća kraljica Majka momentalno gubi svoj status. O tome koja će Kraljica Majka preuzeti vlast, do novog krunisanja, odlučuje kraljevski savet – članovi Dlamini familije. Nova Kraljica Majka mora da ispunjava neke uslove, a najvažniji je da mora da bude jedna od starijih kraljevih žena (da je duže bila u braku sa Kraljem). Tada ona postaje Prva Dama kraljevstva i najuticajnija žena u Svazilendu. Naslednik ne mora da bude najstariji kraljev sin. Najveći uslov je da u trenutku odabira novog kralja, prestolonaslednik bude neoženjen, što u tom slučaju, svakako nije najstariji sin. U većini susednih država, prestolonaslednik je najstariji sin ili sin iz prvog braka pokojnog kralja. To nije slučaj u Svazilendu. Prestolonaslednik, naravno, mora biti član Dlamini familije. Takođe je običaj da se novi kralj odabere, po nekim svojim osobinama, pre smrti starog, ali uz obavezu saveta da se ne sazna ko je to, sve do kraljeve smrti.

Obrazovanje

U zemlji postoji jedan univerzitet, Univerzitet Svazilenda (UNISWA) sa preko 3.000 studenata. U okviru ovog univerziteta formiran je odsek za dopisno studiranje što omogućava obrazovanje mladim ljudima iz udaljenijih krajeva.

Provincije

Mbabane, Nebeska dolina i Manzini

Najprometniji granični prelaz u Svazilendu je Oshoek/Nqwenya i to zbog toga što se nalazi blizu glavnog grada, Mbabane, kao i zbog činjenice da leži na glavnom putnom pravcu koji ovu zemlju povezuje sa Južnoafričkom Republikom. Čim pređe državnu granicu, posetilac će uočiti slikovita sela smeštena u brdima i surove planinske vence ispresecane rečnim dolinama.

Na petom kilometru od graničnog prelaza, sa leve strane puta nalazi se Ngwenia Glass, jedina fabrika za pravljenje stakla ove vrste na Južnoj hemisferi. Duvači stakla oblikuju pojedinačne komade u komplikovane forme različitih životinja, posuđe, ornamente i suvenire. Svaki komad je vešto napravljen, originalan i unikatan. Sam proces izrade ovih predmeta od stakla je vrlo interesantan i posetioci mogu sa balkona da posmatraju sve faze kroz koje reciklirano staklo prolazi dok ne dobije konačan oblik, spreman za prodaju. To može biti ukrasna činija, poveći slon ili nešto jednostavno, na primer, pritiskač za papir. Staklo za reciklažu se prikuplja iz svih delova Svazilenda. To su uglavnom prazne flaše koje stanovništvo čuva specijalno za tu svrhu. U saradnji sa lokalnim školama, radi se na buđenju svesti o očuvanju okoline kod dece, tako da i oni imaju značajan udeo u prikupljanju starog stakla. Ngwenya Glass se angažuju za održavanje netaknute prirode i ugroženih vrsta, tako da procenat od svoje prodaje prilažu fondaciji ¨Spasimo nosoroge¨.

Prvobitna fabrika stakla je otvorena 1979. od strane švedskih zanatlija. Posle nekoliko godina lošeg poslovanja sadašnji vlasnici, porodica Prettejohn, otkupili su fabriku 1987. Proizvodnja je od tada postepeno, ali konstantno rasla. Vodeći zanatlija Ngwenya-e, Sibusiso Mhlanga, koji je temeljno naučio zanat od Šveđana, preneo je svoju veštinu na ostale duvače stakla koji zajedno prave najrazličitije posude ukrašene ornamentima. Te vrlo atraktivne posude, posebno čaše za vino, su u isto vreme funkcionalne i originalne- specijalizovani graver će ovaj unikatni suvenir ukrasiti raznim šarama ili pak ugravirati željeno ime ili tekst. Ngwenya Glass je osnovala još jednu fabriku stakla i to u Johannesburg-u pod imenom Cvikeri Ngwenya-e koja proizvodi naočare, vazne, činije za salatu... Ngwenya Glass izvozi svoje proizvode širom sveta. Mnogi ugledni klubovi i hoteli, kao što je npr. Sun International, opremljeni su njihovim činijama za voće, vaznama, pepeljarama... Obe radionice imaju prostrane izložbene prostorije, kao i prekrasnu kafeteriju koje su smeštene u tradicionalno uređenim vrtovima.

Nastavljajući dalje put ka glavnom gradu, na kilometar od Ngwenya Glass, nalazi se Endlotane Studio gde se prave Phumalanga tapiserije. Izradu svazilendskih tapiserija započela je 1974. porodica Reck. Umetnik i osnivač Albert Christoph Reck dizajnira modele za izuzetne tapiserije koje opisuju istoriju Afrike kroz crteže starosedelaca i modernu umetnost. Posetioci mogu posmatrati ceo proces izrade od češljanja Merino vune, do ispedanja niti, bojenja, a zatim tkanja. Sa doživotnom garancijom, istkani artikli Endlotane Studija internacionalno su poznati pod Phumalanga Swaziland robnom markom. Ograničen broj tapiserija se pravi po unapred odabranom dizajnu i uz svaku se dobija potvrda o vlasništvu i kratak opis porekla.

Endlotane Studio nije samo radionica za izradu tapiserija, već je specijalizovana i za ručnu izradu savremenog nameštaja. Pažljivo bojeno drvo, u kombinaciji sa odgovarajućom tkaninom, postaje neobična stolica, divan ili garnitura za sedenje. Za pojedinačne želje uzimaju se porudžbine, a gotovi proizvodi se izvoze širom sveta. Umetnost Albert Reck-a se upotpunjuje tapiserijama koje prave žene širom Svazilenda. Oblici se iscrtavaju na ogromnoj šemi, a spretni prsti prateći ih, daju im boju i ulivaju život u delo.

Mbabane

Mbabane, prestonica Svazilenda, osnovan je 1902. od strane britanskih kolonijalnih vlasti. Ima oko 80.000 stanovnika, ali se taj broj poslednjh godina rapidno uvećava. Legenda kaže da je grad dobio ime po lokalnom načelniku, a u prevodu glasi nešto oštro i gorko što možda oslikava prirodu načelnika, ali ne i grada. Drugo mišljenje je da se Mbabane razvio u blizini pašnjaka na kojem raste slatka trava po imenu lulubane, pa je ta reč vremenom preinačena u Mbabane gde se poslednji samoglasnik izgovara meko. Leži na severnoj ivici doline Ezulwini, u zelenom pobrđu Dlangeni. Okružen brdima, Mbabane nije izgubio atmosferu malog mesta, uprkos visokim poslovnim zgradama koje su ovde nikle poslednjih godina. Glavne privlačnosti u gradu su tržni centar, novi tržni centar i Ulica Alistera Milera, glavna ulica koja je dobila ime po prvom, ovde rođenom, Evropljaninu. Idući ovom ulicom ka severu, sa leve strane se nalazi Park Krunisanja, a sa desne Golf Klub, Mbabane Klub i u nastavku teren za golf. U Mbabane Klubu postoje mogućnosti za kuglanje, skvoš i tenis. U blizini su Teatar Klub i Cinelux bioskop. Iza terena za golf, kroz Dolinu Borova, teče Mbuluzi reka koja na svom toku ima nekoliko manjih vodopada.

Južno od centra grada je Swazi Plaza, veliki, moderan trgovinski kompleks, pešačka zona, gde se nalaze kancelarije turističkih agencija, veliki broj prodavnica, butika, gift shop-ova, knjižara, kafea i banaka. U blizini je Mbabane Market gde se, uz obavezno cenjkanje, mogu kupiti predmeti od rezbarenog kamena ili drveta, etno skulpture, šeširi, asure, majice. Pijacu, na južnom kraju Ulice Alistera Milera, vredi posetiti zbog svojih autentičnih rukotvorina i cena koje su niže od onih u Južnoafričkoj Republici. Uz ovu pijacu rukotvorina se nalazi i zelena pijaca gde se u sezoni može kupiti sveže voće i povrće- ogromni ananasi, banane, citrusi, guava i mango. U blizini je gradska biblioteka sa velikim izborom literature koja se tiče istorije, geografije i kulture Svazilenda. Nasuprot biblioteci se nalazi Centralna Banka, a pored je kineska ambasada- zgrada orijentalne arhitekture, crveno-zelene boje, koja doprinosi utisku o miroljibivosti i otvorenosti Svazi nacije. Internet centri ovde niču kao pečurke. Mogu se naći u Omni centru, u poštama, u tržnom centru.

U gradu se mogu naći apoteke, veoma dobro snabdevene uljima i kremama za sunčanje, raznim losionima i kupkama, kao i tabletama protiv malarije i ostalim medikamentima. Osim toga, ovde se mogu dobiti korisni zdravstveni saveti.

Mbabane nudi više mogućnosti za smeštaj, od karavan parka 10 km dalje u dolini Ezulwini, preko smeštaja u crkvenim hostelima, do gostionica rasutih oko grada i hotela: Tavern Hotel, City Inn, Mountain Inn, Swazi Inn... Nekoliko dobrih restorana služi portugalsku hranu, a ima i odličnih italijanskih i indijskih restorana u centru. U Nacionalnim restoranima mogu se probati dobra i relativno jeftina jela afričke kuhinje.

Nebeska dolina

Od glavnog grada, pored brda Malagwane, put vodi, kroz prelepe planinske pejsaže, ka dolini Ezulwini- Nebeskoj Dolini. Nalazi se u geografskoj oblasti Middleveld sa neznatno višim temperaturama vazduha i više tropske vegetacije. Ovo je oblast gde se nalaze najveće turističke atraktivnosti u zemlji. U dolini je skoncentrisan veliki broj spomenika, muzeja, zanatskih i umetničkih radionica, centri zdravlja i lepote, kao i mnogi restorani, hoteli, kazina i kuće za smeštaj turista. Najotmeniji hoteli su smešteni ovde: Royal Swazi Sun Hotel, Casino Hotel, Lugogo Sun Hotel, Ezulwini Sun Hotel, Yen Saan Hotel, Mantenga Falls Hotel, Happy Valley Motel...

Put koji prolazi kroz Malagwane pobrđe je 1995. unapređen u glavnu saobraćajnicu sa četiri kolovozne trake, tako da je sada daleko bezbedniji nego ranije, a turističkim znamenitostima i hotelima se mnogo brže i lakše prilazi.

Banjsko lečilište i studio lepote- nalazi se na putu kroz dolinu i može da ponudi kompletan relaksacioni program. Raspolaže izvorom mineralne vode kojom se pune bazeni, teretanom, fitnes centrom, saunama i đakuzijem.

Utočište Mlilwane

Mlilwane je prvo osnovano prirodno utočište za divlje životinje u Svazilendu i u rukama je privatnika. Zauzima površinu od 4.500 hektara, a smešten je u Dolini Ezulwini, u podnožju Mdzimba planine na kojoj su sahranjivani članovi kraljevske porodice. Leži na granici visokih i srednje visokih travnatih polja i važna je prelazna zona za floru i faunu. Na samo 4 km od Casino Hotela mogu se videti različite vrste sisara, ptica, drveća i biljaka. Među životinjskim vrstama su zebra, žirafa, gnu, crvenkasta antilopa, beli nosorog, bradavičasta svinja, nilski konj i krokodil, kao jedini predator. Ovde živi i više od 200 različitih vrsta ptica.

Priča o tome kako je nastalo Mlilwane utočište je u isto vreme deprimirajuća i inspirativna. Naime, Nebeska Dolina je 40-ih godina prošlog veka bila carstvo životinja, ptica i visokih trava. Do polovine 50-ih, nestao je skoro kompletan divlji svet, delom zbog lova, delom zbog premeštanja usled formiranja modernih farmi. Mnogi napori da se izmoli finansijska podrška od vlade bili su neuspešni. Konačno, čuveni konzervacionista Ted Reilly sa svojom porodicom donosi odluku da formira utočište za životinje na svojoj privatnoj farmi, sopstvenim sredstvima. Stvaranje pogodnog staništa, u kojem će životinje opstati i napredovati, uopšte nije bio lak zadatak, ali malo po malo, Mlilwane je prepun različitim ugroženim životinjskim vrstama. Ranih 60-ih napravljen je kamp koji je otvoren za posetioce i koji je danas veoma popularan. U početku, ovo je bilo utočište za po jedan primerak vrsta, a danas životinja ima dovoljno čak i za donacije drugim rezervatima: Hlane, Mkhaya, Malolotja i Mlawula. Međutim, borba protiv krivolova se nastavlja, čemu svedoči velika kolekcija zamki na samom ulazu u park.

Sastavni deo parka je veliko travnato prostranstvo na kojem lako uočiti razne vrste sisara i ptica u malom vremenskom roku. Predelom dominira zupčasti vrh Nyonyane, gde posetilac može upotpuniti svoj izlet okrepljujućom šetnjom. Postoji i mogućnost najma konja i bicikala. U samom kampu nalazi se bazen gde se sasvim sigurno mogu videti nilski konj, krokodil i plavi ždral, kao i druge ptice. Najbolje mesto za posmatranje je sa terase Hippo Haunt restorana koji se nalazi pored samog bazena. Prava je atrakcija posmatrati ove životinje u vreme kada se hrane, svakog dana u 15h, kada se nilski konji, ptice i bradavičaste svinje utrkuju za ptičiju hranu. Sve ovo se događa na samo 3 metra od posetioca, koji je zaštićen kamenim zidom visine 1m.

Možda zvuči neverovatno, ali čitavo ovo iskustvo divlje afričke prirode, koje nudi Mlilwane rezervat, nalazi na svega nekoliko kilometara od Mbabane i do njega se može doći taksijem ili autobusom.

Lobamba

U srcu doline Ezulwini, kraljevske doline Svazilenda, grad Lobamba je tradiocionalna prestonica Kraljevine i smatra se duhovnom prestonicom (umpakatsi) Svazi nacije. Kralj Mswati III se zalaže za opstanak kraljevskog Kraal-a• u Lobambi u kojem se svake godine u decembru ili januaru održava ceremonija Incwala- kraljevska ceremonija. Osim toga, svakog avgusta ili septembra ispred Kraal-a se izvodi Ples Trske u prisustvu Njegovog Veličanstva (Ingwenyama) i Kraljice Majke (Ndlovukazi). U određeno vreme, kralj se sastaje sa svojim narodom u Kraal-u kako bi im dao savete i poslušao njihove sugestije koje se tiču državnih poslova.

Sa leve strane Kraal-a nalazi se nacionalni stadion Somhlolo koji se koristi za najvažnije događaje i proslave u Kraljevini. Na Somhlolo stadionu u Lobambi proslavljene su važne prekretnice, kao što su proglašenje nezavisnosti 1968; dijamantski jubilej – 60 godina od krunisanja kralja Sobhuze II; krunisanje Mswati III za kralja, aprila 1986; u toku svoje posete Svazilendu 1988. Papa se sa ovog stadiona obratio narodu. Osim toga, Somhlolo satadion se koristi i za velike međunarodne fudbalske mečeve.

Pored stadiona se nalazi zgrada parlamenta i Nacionalni Muzej. U Nacionalnom Muzeju je dat prikaz Svazi običaja, tradicije, načina odevanja i života. Posebno mesto u muzeju zauzima spoj izloženih fotografija istorije Svazilenda i izlaganje kustosa, što posetiocu upotpunjuje znanje o ovoj neobičnoj zemlji. Pored muzeja je tradicionalno selo Svazija sa još autentičnijim prikazom kulture i kolibama u obliku košnica.

Preko puta je Memorijalni Muzej Kralja Sobhuze II, najcenjenijeg među Svazi kraljevima. U Lobambi se za svaki Veliki Petak okupljaju Svaziji hrišćanske veroispovesti, kako bi se pomolili za dobro nacije i njenih vladara.

Kako Svazi familija ima veliki broj članova (Kralj Sobhuza II je imao 200 dece), Svazi kraljevi sada žive u Lozitha palati, na oko 10 km od Lobambe. Posetioci mogu vide samo eksterijer palate, a fotografisanje je zabranjeno.

Mantega vodopade vredi videti, mada bi bilo poželjno prethodno se posavetovati sa meštanima jer su tamo zabeleženi slučajevi pljačke i drugi neprijatni incidenti. Izgradnjom brojnih hotela i kazina, turizam je počeo da dobija sve više na važnosti.

Lobamba se nalazi južno od prestonice, a udaljen je oko 16 km drumom za Manzini.

Na oko 8 km od Lobambe ka Manziniju, nalazi se vrlo interesantno selo Malkerns, nazvano po istoimenoj dolini. Selo je čuveno po umetničkim radionicama, plodnom zemljištu i uzgoju šećerne trske, ananasa, jagoda, ruža i povrća.

Tishweshwe, centar umetničkih rukotvorina, predstavljen je nizom koliba slamenih krovova i zidova od gline. Centar je počeo da radi i napreduje kada su njegovi vlasnici počeli da podstiču muškarce i žene na polju tkanja, obrade kamena i drveta, šivenja i grnčarije. Pružena im je podrška, kako u opremi, bojama i alatu, tako i u prenošenju znanja, pa je ovaj centar postao prodajni i izložbeni prostor za mnogobrojne umetnike. Veoma tražen proizvod su posude pravljene od pletene trave. Toliko su sitno i tesno pletene, da se u njima može čuvati čak i tečnost. Sama posuda absorbuje nešto tečnosti, pa na taj način zadržava sadržaj od isparenja. Od planinske trave se prave još korpe i asure. Ovde su izložene rukotvorine iz cele Afrike, od grnčarije do posteljine.

Manzini

Manzini je poslovni i industrijski centar Svazilenda, ujedno i najveći grad u zemlji. Status grada dobija 1992. Nalazi se u centralnom delu kraljevine. Odavde se putevi granaju ka severu, jugu, istoku i zapadu zemlje. Železnica odavde saobraća do Maputa, Durbana i Richard's Bay-a.

U jednom periodu istorije Svazilenda Manzini je bio prestonica. U vreme kada je Svazilend bio pod privremenom upravom britanske vlade grad se zvao Bremersdorp po ondašnjem biznismenu Alfred Bremeru. U Bremerovom Hotelu osnovan je glavni štab koji je u stvari bio sastajalište brojnih avanturista, lovaca i prevaranata i gde je, usled nedostatka kontrole sa strane, vrvelo od kriminala. Manzini je od 1890. do 1902. bio je zajednički administrativni centar Britanaca i Bura i predmet njihovih beskrajnih rasprava, a za vreme anglo-burskog rata, jedinica burskih odmetnika opustošila je grad. Prestonica je premeštena u Mbabane, a Bremersdorf dobija novo ime- Manzini, izvedeno od Sisvati reči emantini što znači u vodi, prikladno ime za predhodno problematično područje.

Moderan Manzini ima dobar teren za golf, kantri klub, bazen... Tržni centar u centru grada privlači velikim brojem novih prodavnica, a opremljen je i podzemnim parkingom. Vredi posetiti i pravu afričku pijacu koja je otvorena četvrtkom i petkom ujutro. Manzini je, u stvari, grad koji snabdeva industrijske zone i farmere u regionu poljoprivrednim zalihama, biljkama, vozilima i servisom.

Međunarodni Komercijalni Sajam Svazilenda se održava svake godine, poslednje sedmice avgusta i prve nedelje septembra i privlači veliki broj posetilaca i izlagača iz zemlje i inostranstva. Svoje proizvode redovno izlažu učesnici iz Kine i afričkih država. Svazilend ovaj sajam uglavnom koristi za promociju turizma i na njihovim štandovima se mogu kupiti rukotvorine i dobiti turističke informacije.

Međutim, Manzini je sačuvao i malo od svog duha ne tako mirnog i bezbednog grada i razlikuje se od ostalih delova Svazilenda. Naime, nemarni vozači su bez sumnje nezadovoljni zbunjujućim gradskim sistemom jednosmernih ulica jer ga ne poštuju, a zakonom dozvoljena količina alkohola u krvi vozača je 0,15%, pa nije ni čudno što ga broj krivičnih i prekršajnih radnji čini najgorim gradom u Svazilendu, pogotovu noću.

U blizini grada je internacionalni aerodrom i industrijska zona Matsapha u kojoj je skoncentrisan najveći deo industrije: pivara, fabrika Coca-Cola, brojna tehnološka, poljoprivredna i trgovinska preduzeća koja zapošljavaju hiljade ljudi i unapređuju razvoj ekonomije Svazilenda.

Manzini se nalazi 30 km jugoistočno od Mbabane.

Pigs Pik i Severna oblast

Glavna saobraćajnica kroz ovu oblast vodi od graničnog prelaza Matsamo ka glavnom gradu i jedan je od najlepših puteva u Svazilendu. Ovo je geografski region Highveld sa čistim vazduhom, planinama prekrivenim divljim rastinjem i šumama zelenih borova i mirisnog eukaliptusa. U ovom regionu su locirana tri najviša vrha Svazilenda, najstariji rudnik gvožđa u svetu, atraktivni vodopadi Phophonyane i brda koja se protežu u nedogled.

Piggs Peak, gradić smešten u šumi duž glavnog puta, dobio je ime po William Pigg-u ranijem francuskom istraživaču koji je ovde 1884. pronašao zlato. Rudnik zlata je bio otvoren dok ruda nije iscrpljena 1954. U blizini se nalazi rudnik azbesta i rudarski gradić Havelock, smešten u izgubljenoj dolini, u podnožju najviše planine Svazilenda- 1862m, Emlembe (u prevodu pauk). Jedna od zanimljivosti Havelock-a je žičara kojom se otprema ruda preko planina i dolina, sve do Barbertona u Južnoafričkoj Republici, 20 km dalje. Piggs Peak je nekada bio meta žitelja Johanesburga koji su ovde dolazili svakog vikenda da bi se kockali, međutim, danas postoje Johanesburgu bliža mesta za to.

Nešto severnije od Piggs Peak-a se nalazi Protea Piggs Peak Hotel & Casino, a zatim se nailazi na grad neverovatnog imena Hhohho. Opšte prihvaćeno mišljenje je da ime grada potiče od onomatopeje glasa pavijana koji do ovde dopire sa okolnih planina. Nešto dalje je granični prelaz Matsamo koji vodi do Nacionalnog parka Kruger u Južnoafričkoj Republici.

Seoski život, ovde, kao i u celom Svazilendu je tek na malo višem nivou od čiste borbe za preživljavanje, međutim ljudima to ne smeta, ništa ne rade u žurbi i veoma su druželjubivi.

Odmaralište i prirodni rezervat Phophonyane nalazi se na reci Mlumati i u privatnom je vlasništvu Rod de Vletter-a koji je zaslužan za održanje raznovrsne flore i ptičijeg sveta u rezervatu. Ovaj rajski vrt Svazilenda predstavlja stanište za oko 300 vrsta ptica. Brojne staze za šetnju vode kroz šumu i pored reke koja na teritoriji parka pravi serije vodopada i kaskada i nudi mogućnost osveženja u vrelim letnjim danima.

Malotoja prirodni rezervat

Nalazi se oko 20 km severozapadno od Mbabane, na brdovitom prelazu visokih i srednje visokih travnatih polja. Rezervat je dobio ime po najvišem vodopadu u zemlji koji se ovde nalazi uz još 26 drugih.

Parkom je zaštićeno 18.000 hektara prastare divljine, uključujući dve najviše planine Svazilenda, Ngwenya i Silotwana i najviši vodopad Malolotja, visok 95m. Nadmorska visina parka se kreće od 650m do 1900m. Stanište je ogromnog broja vrsta biljaka, reptila i više od 280 vrsta ptica od kojih su neke izuzetno retke. Ovde se nalaze brojni složeni oblici reljefa: slomljeni planinski vrhovi, bujne doline, duboke kanjonske doline reka. Uređeno je 200 km staza za pešačenje od kojih su neke vrlo strme.

Za ljubitelje ptica, Malolotja je raj. Najznačajniji predstavnici ptičijeg sveta su plava lastavica, ćelavi ibis, plavi ždral... Pojavljuju se i retka vrsta jastreba, ptica sekretar, kao i redak sveti ibis. U maglovitim oblastima parka živi nekoliko šumskih vrsta ptica: narina trogon, orao krunaš, siva kukavica... Izbrojano je 26 vrsta reptila. Od sisara, utočište ovde nalaze pavijan, vervet majmun, bradavičasta svinja, leopard, ris, šakal i brojne vrste antilopa. Zebra i gnu ponovo naseljavaju park.

Geologija rezervata je posebno interesantna jer se ovde nalaze najstarije sedimentalne stene na svetu koje sadrže fosile plavo-zelene alge, procenjene na 3,5 biliona godina starosti. U južnom delu Malolotje se nalazi područje bogato rudom gvožđa i najstariji rudnik na svetu Lavlja pećina, eksploatisan još pre 45.000 godina, u kamenom dobu zbog crvenog pigmenta, a kasnije i zbog rude metala.

Veličanstvena raznovrsnost divljeg cveća je možda jedna od najvećih atraktivnosti parka. Najlepši predstavnici su barbeton i kaapschehoop cycad i raznobojno cveće koje privlači brojne ptice pevačice, cvećarke i sunčice. Brojne izvore izuzetne lepote okružuju šume. Ovo mesto je idealno za izlete i šetnju, sa brojnim označenim stazama, spektakularnim vrhovima i pogodnim položajem kampova sa opremom.

Nhlangano i Južna oblast

Granični prelaz Mahamba je jedan od glavnih u zemlji preko kojeg se odvija najveći deo uvoza i izvoza sirovina i proizvoda. Odličan, asfaltirani, put odavde vodi ka Nhlanganu, glavnom poljoprivrednom centru Shiselweni distrikta.

Godine 1947. dok je zemlja još bila pod britanskim protektoratom, kralj Sobhuza II se sastao sa britanskim kraljem Džordžom VI, koji je u ovaj gradić došao u pratnji supruge Elizabete i njihove dve ćerke od kojih je starija kasnije postala kraljica Elizabeta II. Grad se tada zvao Geodgegun, međutim, u znak sećanja na istorijski susret kraljeva, dato mu je ime Nhlangano- u prevodu mesto susreta.

Grand Valley- Predeli kojima put vodi dalje, ka Hlatikulu i Manzini, su verovatno najslikovitiji u kraljevstvu, jer put vodi preko strmih brda i niskih dolina middlevelda. Deo puta prolazi uz samu Mkhondo reku, kroz šume i poljoprivredne oblasti prelepog Shiselweni distrikta. Nije ni čudno što su prvi Svazi klanovi izabrali da se nastane baš u ovoj obalsti, između današnjih gradova Dwaleni, Nhlangano i Hlatikulu, koja pretstavlja granicu lowvelda i middlevelda, gde je vegetacija raznovrsna i količina padavina idealna. Priroda je ovde savršena za piknik i roštiljanje, a pogled sa Hlatikulua na dolinu prosto oduzima dah.

Još jedna atraktivnost ove oblasti je jedna od najvećih površina na svetu pošumljenih od strane čoveka. To je prostrana Usutu šuma koja pokriva 65.000 hektara zemlje i krije u sebi brojne izvore, reke, pećine i klance, netaknute vekovima.

Istočni Svazilend

Ova turistička regija obuhvata geografske regione Lowvelda i Lubombo planina. I pored povoljnih prirodnih uslova, turizam ovde nije razvijen u velikoj meri. Najvažnije privredne grane su stočarstvo i proizvodnja šećera.

Ovde se nalaze tri prirodna rezervata: Hlane, na samom putu Tshaneni- Siteki; do njega je Mlawula, na granici sa Mozambikom; i Mkhaya u blizini mesta Siphofaneni.

U količini vode, reke ovde dostižu svoj maksimum, jer spuštajući se sa zapada primaju brojne rečice i potoke. Mlumati, Komati, Mbuluzi, Usushwana, Nqwempisi, Mkhondo, Ngwavuma i najveća, Usutu reka, presecaju ovu regiju na svom putovanju ka Mozambiku i Indijskom okeanu.

Mkhaya Rezervat

Mkhaya je privatni rezervat, vlasništvo čuvenog konzervacioniste Ted Reilly-a, koji ga je osmislio kao utočište za ugrožene vrste. On i njegov tim ljudi upravljaju i rezervatom Mlilwane sa istim energičnim pristupom očuvanju divljine. Mkhaya pokriva područje od 6.250 hektara. Ponos rezervata je divlji crni nosorog koji je zastupljen u velikom broju, ali i slon, beli nosorog i riđa i crna antilopa koja je jedna od najugroženijih vrsta i prava je retkost videti je u drugim rezervatima u zemlji i van nje. U velikom broju ima žirafa, nilskih konja, zebri, gnuova i vervet majmuna. Mkhaya vrvi od raznih vrsta gmizavaca, insekata i ptrica.

Razvoju i očuvanju ovog prirodnog rezervata pomogle su donacije norveškog princa Bernhard-a, porodice Prettejohn iz Ngwenya Glass-a, Evropske Unije i britanskog fonda za očuvanje nosoroga.

U Mkhayu se može ući samo unapred organizovano, u grupi, ili individualno, uz prethodan dogovor, ali ne u sopstvenom vozilu, već sa rendžerima, njihovim landroverima.

Mkhaya u svojoj ponudi ima i luksuzno opremljen kamp, predviđen za smeštaj onih koji žele da osete pravo iskustvo življenja u skladu sa prirodom. Kamp je smešten u blizini reke, pa su žubor vode, cvrkut ptica, meka trava i stogodišnja stabla ono što posetilac prvo doživi kada se ujutru probudi.

Mkhaya rezervat se nalazi gotovo na putu Manzini-Big Bend, oko 65 km jugoistočno od prestonice.

Mlavula prirodni rezervat

Ovaj rezervat površine 18.000 hektara nalazi se na granici sa Mozambikom, na krajnjem istoku Svazilenda u podnožju Lebombo planina, tako da pokriva i planinske i ravničarske terene. Lebombo planine su po svom postanku vulkanske. Koliko je poznato, baš u ovoj oblasti je zabeležena prva ljudska naseobina. Naime, duž korita Mbuluzi reke otkriveno je oruđe, staro više od milion godina. Ozbiljnija arheološka istraživanja ove oblasti su još u planu. Rezervat je nedovoljno razvijen i malo posećen, pa je prirodna lepota, koju ovaj kraj poseduje, netaknuta. Retke vrste puzavica i biljaka sa sočnim i srcastim listovima- cycad rastu u šumama jakih stabala. Od životinja ovde boravi hijena i leopard, nilski konj, beli nosorog, samango majmun, krokodil, antilopa, zebra i više od 350 različitih vrsta ptica. U vodama rezervata živi i opasan izazivač bolesti, parazit bilharzia. Ovde su našle dom i tri vrste zmija smrtosnog otrova. Rezervat se može obići u okviru organizovanih šetnji ili landover tura, a moguće je i korišćenje kanua i malih čamaca na Mbuluzi reci, ali uz prethodno odobrenje nadzornika. Pešačke staze u rezervatu su još u fazi izgradnje; staza Mathewu se nalazi u blizini Mbuluzi i dugačka je samo 3 km. Ovde vodič nije neophodan, jer je staza bezbedna, a postoje i pisani vodiči koji obuhvataju objašnjenja o biljkama, geologiji i životinjskom svetu. Ipak, postoji i upozorenje čuvajte se krokodila.

U Mlawuli postoje dva kampa: Siphiso- na obali istoimene reke, predviđen za šatore i prikolice; i Mbuluzi- sa kompletnom opremom za kampovanje, namenjeno onima koji ne poseduju sopstvenu opremu. Kraljevski Nacionalni Park Hlane

Hlane, u prevodu divljina je najveće zaštićeno područje u Svazilendu. Prostire se na oko 30.000 hektara suve, ali plodne, zemlje. Najveći ponos parka su lavovi, koji su posle tridesetogodišnjeg odsustva ponovo nastanjeni 9.2.1994. Slično je i sa ostalim životinjama čiji je broj šezdesetih godina bio alarmantno smanjen. Kralj Sobhuza II, uvidevši potrebu za preduzimanjem mera zaštite, angažovao je Ted Relly-a koji je već pokazao dobre rezultate u konzervaciji rezervata Mlilwane, pa je fond životinja značajno uvećan. Parkom se slobodno kreću velika krda zebri, crvenkastih antilopa, gnuova. Slonovi se mogu sve češće videti, čak i u blizini kampova. Ima šakala, leoparda i hijena koji imaju važnu ulogu u ekologiji parka.

Često se događa da grupa nojeva zaluta u sam kamp i ne obazirući se na ljude igraju i čiste svoje perje. Marabou rode svake godine prave svoja gnezda na drveću u blizini Bhubesi kampa što ujedno predstavlja i najužnije gnezdiliše Afrike. Procenat prirodne smrtnosti u rezervatu privukla je i neke lešinare.

Postoje dva kampa- Bhubesi i Nhlovu sa restoranom pod vedrim nebom i udobnim smeštajem.

Siteki

Siteki je grad koji se nalazi na putu koji ne vodi nikuda, ali može da ponudi predah u prohladnim Lebombo planinama koje se uzdižu iz ravnice. Ovo je i jedini grad na ovoj planini, a nalazi se na 600m nadmorske visine. Po lepom vremenu, sa vidikovca se može videti Indijski okean. Ranije stecište vojnih i carinskih jedinica, grad je dobio ime Siteki, što znači mesto venčanja. Naime, Mbandzeni, pradeda sadašnjeg kralja, dao je svojim trupama dozvolu da se ovde venčavaju. U novije vreme, Siteki je poznat po svojoj Inyanga i Sangoma školi, vladinoj školi za obuku iscelitelja i proroka. Radi se o fascinantnoj kombinaciji botanike, spiritualizma i prirodnih nauka. Postoji i mogućnost posete ovoj školi, ukoliko se ona unapred ugovori preko Turističke Organizacije Svazilenda.

Nedaleko od grada, južnije, se nalazi Prirodni Rezervat Muti-Muti koji stručnjaci škole Inyanga i Sangoma u velikoj meri koriste zbog raznovrsnosti biljaka koje su im potrebne za rad (muti otprilike znači 'magija' i 'narodna medicina'). Zabeleženo je prisustvo oko 250 vrsta ptica i retkih Samango majmuna. Sa najviše tačke u parku, po lepom vremenu, može se videti celo prostranstvo Svazilenda na zapadu i Mozambika na istoku.

Do Siteki se može stići dobrim kaldrmisanim putem oko 60 km istočno od Manzini.

Geografija

Teritorija Svazilenda je podeljena na četiri geografske oblasti, sa različitim nadmorskim visinama, od 400 do 1800 metara, usled čega svaka oblast ima drugačije karakteristike klime koja varira od tropske do umerene.

Geomorfologija

U dalekoj praistoriji, snažni potresi pogodili su zemlju koju danas znamo kao Afrika. Usled jakih tektonskih potresa, istočna ivica kontinenta se odvojila od unutrašnje visoravni i formirala ogroman rased. Svazilend se nalazi nasuprot ovom rasedu koji se proteže od Drakenskih planina ka severu, kroz istočne visoravni Zimbabvea, zatim formira u Keniji veliku dolinu u rasedu i najzad nestaje na teritoriji današnje Turske.

Ova zemlja, koja se ponekad naziva Švajcarskom Afrike, ima veličanstvene planinske pejsaže sa jedinstvenim, prastarim oblicima reljefa koji pretstavljaju predmet divljenja geologa. Najpoznatije geološko čudo Svazilenda je Sibebe stena, veliki granitni monolit koji se strmo uzdiže iz Doline Borova i predstavlja izazov mnogim posetiocima koji žele da osvoje njegov vrh.

Najniža tačka u zemlji se nalazi na 21m nadmorske visine kod Usutu reke, a najviša kod Emlembe na 1.862m. Osnovu građe zemljišta čine kristalasti škriljci, granit i mramor.

Teritorija Svazilenda, iako veličine Velsa ili američke države New Jersey, geografski je podeljena na četiri regiona sa nadmorskom visinom od 400 do 1800 metara. Svaka regija ima drugačije klimatske karakteristike.

Planine Highvelda, regije koja se prostire duž zapadne granice zemlje, prosečne su nadmorske visine 1200m, a ceo region leži na ivici raseda. Brze planinske reke koje u svom toku prolaze kroz klisure i kanjone i prave brojne vodopade pretstavljaju izuzetan dekor regije. Ima umerenu klimu sa toplim, vlažnim letima i suvom zimom. U ovom regionu smešten je i glavni grad, Mbabane.

Susedni pojas, Middleveld je najgušće naseljena regija, a leži na prosečnoj nadmorskoj visini od 700m. Sa bujnim, plodnim dolinama i toplom klimom sa manje kiše, ova regija je idealna za gajenje raznih useva. Ovde se i ostvaruje najviše poljoprivredne proizvodnje. Glavni trgovinski i industrijski centar, Manzini je smešten u ovom regionu.

Istočni Lowveld sa nadmorskom visinom 250m je manje naseljen od ostalih delova i pretstavlja tipično afričko žbunovito tle sa bodljikavim drvećem i nepreglednim savanama. Ovde uspevaju kulture koje doprinose značajnom izvozu šećera i agruma. Prirodni uslovi pogoduju i bavljenju stočarstvom, a bagatstvo flore i faune stavljeno je pod zaštitu. Iako suptropska klima koja ovde vlada pogoduje pomenutim biljnim kulturama, s druge strane je jedan od glavnih činioca širenja malarije zbog koje je brži razvoj ovog regiona u velikoj meri ometen.

Najmanja regija je Lubombo na granici sa Mozambikom. Prosečna nadmorska visina Lubombo planina je 600m. Planine su ispresecane kanjonskim dolinama tri reke, Ngwavuma, Usutu i Mbuluzi. Ovaj suptropski region odlikuju planinski pejsaži i bogatstvo biljnog i životinjskog sveta. Glavna aktivnost stanovništva su gajenje šećerne trske i stočarstvo.

Klima

U Svazilendu, kao i na celoj južnoj poulopti, godišnja doba su suprotna od onih na severnoj hemisferi, tako da je tamo u decembru leto, a u junu zima. U Svazilendu je klima umerena i u zavisnosti od nadmorske visine, varira od subtropske do umerene. Period od juna do septembra je svež i suv, dok je od oktobra do maja toplo i vlažno.

U zapadnom regionu, na većim nadmorskim visinama, leta su topla i kišovita sa temperaturama do 33 °C, dok su zime suve, sa temperaturom koja u toku noći može da se spusti i na –4.5 °C. Tokom cele godine česta je oblačnost i magla i za oko 10 °C je hladnije nego u ostalim delovima zemlje. Prosečna količina padavina je od 1.016 do 2.286mm godišnje.

Niži predeli centralnog i zapadnog Svazilenda imaju klimu sa višim temperaturama i manje padavina, idealnu za useve. U toku letnjih meseci živa u termometru prelazi 40 °C, dok je tokom suvih zimskih meseci oko 3 °C. Oktobar je najtopliji mesec, a kišni period počinje početkom decembra i traje do aprila. Količina padavina je između 762 i 1.143mm godišnje. Sličnu klimu ima i region Lubombo.

U nizijama na istoku vlada suptropska klima sa vrelim letima i uglavnom toplim zimskim mesecima, mada temperatura zimi može da se spusti i do -2 °C. Godišnje se izluči od 508 do 590mm padavina.

Uopšteno govoreći, padavine su zastupljene uglavnom u toku letnjih meseci, često u obliku oluja praćenih grmljavinom. Zime su suve. Godišnja količina padavina je najveća u Highveld-u, na zapadu, između 1000 i 2000 mm. Što se više odmičemo ka istoku, to je manje padavina. U Lowveld-u je izmereno 500-900mm godišnje.

Hidrografija

Vodene površine u Svazilendu zauzimaju svega 1% teritorije, ili 160km2. To su uglavnom reke i nekoliko manjih veštačkih jezera: Hawane, Sand River, Luphohlo, Van Eck i najveće, Mnjoli na Mbuluzi reci. Reke pripadaju slivu Indijskog okeana i teku od planinskog zapada ka nižem istoku gde nastavljaju mirnijim tokom, meandrirajući. Veće reke su Mlumati, Nkomati, Usutu i Ngwavuma.

Mlumati reka izvire u Južnoafričkoj Republici južno od Barbertona i protiče krajnjim severom Svazilenda gde ima karakter izrazito planinske reke i u svom toku pravi brojne kaskade, vodopade i slapove.

Jedna od najvećih reka u Svazilendu, Nkomati reka, ima možda najinteresantniji tok. Najpre vijuga kroz pobrđe na severu zemlje, a zatim nestaje u stenovitoj provaliji, rasedu, veoma uskom i dubokom više od 15m da bi ponovo izbila iz provalije.

Usutu reka je zbog svog karakterističnog toka veoma pogodna za splavarenje, koje je od kako je prvi put izvedeno 1991. godine, postalo veoma popularna aktivnost, kako za strane turiste, tako i za lokalno stanovništvo.

Flora i fauna

Velika raznovrsnost flore u Svazilendu je uslovljena razlikama u nadmorskoj visini i klimi. Na istoku dominiraju savane, močvare i suptropske šume, dok su na severozapadu zastupljene kišne šume, sa po kojim finbosom, finim grmom, uobičajenim za južnu Afriku. Planinska granica sa Mozambikom ima neprijatnu i suvu klimu. Zakonom su zaštićene retke biljke, kao što je kikad, biljka nazvana živim fosilom jer je, potpuno neizmenjena, preživela 50 miliona godina. Iako je raznovrsni biljni svet rasprostranjen po teritoriji cele zemlje, u fokusu zaljubljenika flore su definitivno prirodni rezervati. Mlilwane rezervat se ponosi impresivnim alejama zrelih stabala, koja su tu rukom zasađena u toku poslednjih 30 godina. Ovde se takođe nalazi i šuma kikada, a u planu je da se na ovom prostoru napravi botanička bašta sa svim raspoloživim vrstama biljaka.

U pogledu raznovrsnosti cveća i nekih endemičnih vrsta, Malolotja ne može da se poredi ni sa jednim drugim lokalitetom ove vrste u zemlji. Osim kikada, ovde ima ljiljana, aloje i paprati. U rezervatima Hlane i Mkhaya zaštićene su jedine preživele vrste listopadnog drveća. Mogu se videti i ogomna stabla smokve i marele.

U zemlji ima na stotine vrsta ptica što ovu zemlju čini rajem za njihove ljubitelje. Na relativno maloj teritoriji, od visokih planina na zapadu, preko umerenog središnjeg pojasa, do tropskih savana na istoku zemlje, primećeno je oko 1000 različitih vrsta ptica. Najinteresantnije vrste se mogu videti u prirodnom rezervatu Malolotja. Ovde svoje stanište ima izuzetno retka južnoafrička vrsta- plava lastavica, kao i voskokljuna zeba crvenih krila, ćelavi ibis- vrsta čaplje, Stenlijeva droplja, crnorepa prepelica i dugorepi slavuj. Primećene su i detlić, drozd, plavi ždral. U Malolotji žive i neke šumske vrste ptica, kao što su crvendać visokoletač i siva kukavica.

U blizini Malolotje se nalazi veštačko jezero Hawane koje pretstavlja privremeno stanište za mnoge vrste i stalno stanište za neke vrste barskih ptica- guske, žutokljune patke, kormorane.

Šume centralne regije Svazilenda, budući da se nalaze na prelazu dve različite visinske i klimatske zone, stanište su najrazličitujih vrsta. U blizini Piggs Peak-a primećene su neke tropske vrste, na samoj ivici svog domašaja- drongo, ljubičasti turako, zelenoglava sunčica... Uobičajene vrste za Mlilwane su sveti ibis i crnoglava čaplja.

U prirodnim rezervatima na istoku zemlje žive čvorak, smeđoglavi papagaj... Hlane je poznat po retkim vrstama grabljivica i orlova, kao i po najjužnijoj koloniji marabou roda. Jezero Van Eck kod Big Benda privuklo je beloglave plovke, čaplje, rode i orlove kojima je riba glavna hrana.

Region Lubombo sa prirodnim rezervatom Mlawula, na granici sa Mozambikom, stanište je još ređih vrsta- plava muholovka...

Većina ptica u Svazilendu su selice, tako da je leto najbolje vreme za obilazak.

Svazlend je stanište i za brojne vrste gmizavaca. Od zmija ima pitona, poljskih i kućnih zmija, kao i otrovnice- kobra, mamba... Nasuprot široko rasprostranjenim verovanjima, zmije su stidljiva stvorenja sa kojima je mala verovatnoća da će se posetilac susresti. Ima kameleona i najvećih primeraka guštera koji mogu da porastu i do dva metra dužine. Krokodili nastanjuju reke na istoku zemlje.

Ima mnogo vrsta insekata- stonoga, škorpion, razne vrste pauka, moljaca i leptira. Za entomologe, ovo je svakako interesantna destinacija. Reke i jezera su bogata ribom- žuta riba, riba tigar, som, deverika, jegulja, a planinske reke su bogate pastrmkom.

Prirodni potencijali Svazilenda su vrlo dobro iskorišćeni i uprkos veličini, ova zemlja raspolaže najboljim prirodnim rezervatima i nacionalnim parkovima u južnoj Africi. Slonovi, lavovi i nosorozi su ponovo nastanjeni, nakon što su bili potpuno istrebljeni (nosoroga na ovoj teritoriji nije bilo 70 godina). Posle par krvavih bitki između lovočuvara i lovokradica, populacija crnih i belih nosoroga nije više ozbiljno ugrožena. Rezervate nastanjuje i gnu, antilopa, gazela, bradavičasta svinja, žirafa, pegava hijena. Rezervat Mlilwane u dolini Ezulwini, nedaleko od glavnog grada, je najbolje uređen za obilaske i ovde se lako mogu videti nilski konj i krokodil.

Vekovima ranije, današnji Svazilend je bio jedan od delova drevnog afričkog kontinenta na čijoj su se teritoriji slobodno kretale najrazličitije vrste divljih životinja. Razlike u nadmorskoj visini, padavinama i vegetaciji uslovile su postojanje različitih staništa na maloj teritoriji i privukle najraznovrsniju afričku faunu.

Ovde su takođe živeli i ljudi. Arheološke iskopine potvrđuju da je ovo jedna od najstarijih ljudskih naseobina. U davnoj prošlosti, pre nadiranja Nguni klana sa severa, stanovnici ove oblasti bili su Bušmani, mali, nomadski narod koji se bavio lovom i sakupljanjem plodova, iz potrebe da se prehrani. Bušmani su, za razliku od ljudi koji su se kasnije tu nastanili, živeli u harmoniji sa prirodom i nisu doprinosili uznemiravanju i uništavanju svoje okoline. Međutim, kada su došli ljudi sa drugačijim navikama i upustili se u borbu za životni prostor sa divljim životinjama, životinje su izgubile. Prvi su došli klanovi sa severa i sa sobom doneli domaće životinje i oruđe za obrađivanje zemlje.

Čak ni ovakav uticaj čoveka na divlje životinje i njihovo stanište nije bio dramatičan jer je njihov broj i dalje bio ograničen prirodnom smtnošću. Ali, onda se sredinom 1800. dogodila invazija Evropljana koji su došli sa, opet, drugačijim navikama, donevši svoje pištolje, moderne načine obrade zemljišta i medicinske veštine. Smrtnost je smanjena, ljudska populacija cveta, a čovek se sa životinjama bori za teritoriju. Divlji svet biva osuđen na propast. Na severoistoku Afrike se pojavila stočna kuga, preneta iz Evrope, koja se raširila i zahvatila i Svazilend 1896. Masovni pomor je zahvatio domaće životinje, a isto tako i divlje antilope, čak i lešinare koji su halapljivo jeli te lešine, a zatim i sami pomrli od gladi kada je kuga prestala i nestalo hrane.

Do ranih godina XIX veka broj divljači je obnovljen, ali samo da bi ih ljudi lovili zbog hrane. Neuspeh kolonijalne vlade da kontroliše krijumčarenje divljači mogao se porediti sa isto tako neuspešnim prethodno proglašenim zakonom o rezervatima koji se ticao izgradnje farmi posle prvog svetskog rata. Tokom 1930-ih, takozvana kazna divljih zveri dovela je do najšokantnijeg poglavlja u istoriji konzervacije. Na teritoriji Svazilenda pojavila se u ogromnom broju divlja zver gnu, prateći svoje migracijske instinkte koje je imala i vekovima pre. Zbog njihove invazije na farme i rančeve, proglašeni su štetočinama i povela sa akcija njihovog istrebljenja, kako god je to bilo moguće. Postoje podaci o tome kako su čitava stada bivala napadnuta puškama, a voda za piće otrovana, što je kasnije dovelo da smrti drugih životinja i ptica.

Između 1930. i 1960. nezaštićene divlje životinje bile su desetkovane nekontrolisanim lovom, lovokrađom i ubrzanim trgovinskim i poljoprivrednim razvojem.

Šezdesetih godina, Ted Reilly, prvi konzervacionista Svazilenda, pokušao je, ali nije uspeo da ubedi kolonijalnu vladu da naprave u Svazilendu barem jedan rezervat gde bi zivotinje bile stavljene pod zaštitu. Obrazloženje koje je dobio bilo je to da Svazilendu rezervati nisu potrebni jer već postoje parkovi do kojih se lako može stići, jedan na severu, Nacionalni park Kruger, i na jugu, rezervat Hluhluwe, oba na teritoriji Južnoafričke Republike. Ovakav odgovor vlade doveo je do toga da Ted Reilly na teritoriji svog privatnog ranča osnuje prvi rezervat Svazilenda, Mlilwane. Podignuta je zaštitna ograda i životinje svakakvih vrsta, velike i male, dovođene su i smeštane u ovo utočište.

Kada je kralj Sobhuza II video ovo preporođeno prirodno blago Svazilenda, preuzeo je mere da ga sačuva i još više unapredi i time postao zaštitnik rezervata Mlilwane i otac konzervacije prirode u svojoj kraljevini.

Za prvih sedam godina (od 1960. do1967.) u Mlilwane-u je nastanjen najveći broj do tada istrebljenih vrsta, uprkos konstantnim napadima neprijateljski nastrojenih i pokvarenih neistomišljenika.

Podstaknut idejom o konzervaciji i uvidevši uspeh Mlilwane-a, kojem je i sam doprineo, kralj Sobhuza 1967. odlučuje da ustanovi još jednu zaštićenu oblast, rezervat Hlane.

Samo osam godina kasnije, 1975. saradnja dva rezervata u konzervaciji se ispostavila toliko uspešnom da se pojavio čak i suviše veliki broj nekad desetkovanih životinja.

Ekonomija

Nacionalni dohodak iznosi US$3.8 biliona, po glavi stanovnika on iznosi US$4200. Ekonomija je zasnovana na naturalnoj poljoprivredi, kojom se bavi više od 60% populacije i koja doprinosi sa skoro 25% u društvenom proizvodu. Najvažnije sirovine su: šećerna trska, pamuk, kukuruz, duvan, pirinač, citrusi, ananas, žito, sorgum, kikiriki. Još 25% u društvenom proizvodu ostvaruje se proizvodnjom različitih predmeta narodne radinosti. Proteklih godina, značaj rudarstva se smanjio jer su se 1978. iscrpele naslage rude visoko kvalitetnog gvožđa, a tražnja za azbestom se smanjila usled brige za očuvanjem zdrave životne sredine. Od prirodnih resursa eksploatišu se još i ugalj, glina, vodeni tokovi, šume, kamenolomi. Ima i malih rezervi zlata i dijamanata. Inflacija iznosi 8% godišnje. Najvažniji činilac čvrste valute je izvoz šećera i proizvoda od drveta. Najvažniji partner u trgovini je Južnoafrička Republika sa kojom se otvaruje 83% ukupnog uvoza i oko 74% izvoza. Otale zemlje sa kojima trguje su Japan, Velika Britanija, SAD. Nacionalna valuta je Lilangeni (u množini-Emalangeni), a 1 Lilangeni čine 100 centi.

Stanovništvo

U Svazilendu živi oko 1.100.000 ljudi, a stanovništvo čine narodi: Swazi, Zulu, Shangaan-Tsonga i Evropljani. Šezdeset sedam procenata populacije starijih od 15 godina ume da čita i piše. Službeni jezici su Engleski i Siswati, a službeno pismo Englesko. Veroispovest je hrišćanska (60%) i animizam (40%).

Struktura stanovništva po starosti i polu po podacima iz 2000.godine:

0-14	   15-6        65 i više

Muškarci	245.626	  270.308	11.357
Žene	        247.825	  291.884	16.289
Ukupno	           46%	   52%	         2%

Prosečna dužina života je 40,44 godine.

Gradovi

Popis gradova u Svazilendu

Kultura

Osnovno obeležje najvažnijih kulturnih ceremonija u Svazilendu su pesma i igra koju izvode muškarci i žene obučeni u spektakularnu tradicionalnu nošnju. Iako je monarhija bila kritikovana kao neliberalna, glavni kulturni festivali se okreću oko svetih ceremonija zbližavanja ljudi i potseća ih na njihovu vezu sa kraljem. Narodna nošnja je upadljiva i često se nosi, pogotovu na ceremonijama gde muškarci nose štitove po kojima se razlikuje i njihova pripadnost određenom puku. Mlađi muškarci, do 25 godina starosti, nose braonkasto crvene štitove sa kožom pavijana obmotanom oko držača. Zreliji muškarci koriste crnu i belu kožu kojom prekrivaju štitove, a ukrašavaju ga kožom majmuna. Stariji se mogu prepoznati po većim, sivim štitovima čiji su držači obmotani kožom šakala. Tradicionalna odeća podrazumeva suknju koja se nosi ispod većeg ili manjeg komada lavlje kože ili krzna. Žene takođe nose kožnu suknju sa ogrtačem. I muškarci i žene se ukrašavaju perlama, ogrlicama i narukvicama.

Siswati i Engleski su službeni jezici, a pismo je Englesko. Iako religija domorodaca nije široko rasprostranjena, tradicionalna Svazi kultura ostaje čvrsto ukorenjena u životima ovog naroda. Važne ceremonije, kao što su Incwala i Umhlanga, imaju religiozni karakter. Jedan od najvažnijih elemenata Incwala običaja pretstavlja hodočašće do njihove rodne zemlje, na obalama Mozambika, gde sakupljaju penu sa talasa Indijskog okeana. Prezime Dlamini je najčešće i rasprostranjeno je u svim delovima zemlje. Većina njih tvrdi da su po poreklu pripadnici kraljevske loze, tako da se nedavne 1998. dogodio nesporazum kada su se dva čoveka istog imena, Peter Dlamini, pojavili da daju zakletvu za jedno ministarsko mesto. Većina populacije pripada Svazi narodu, ali postoji i mali broj Zulua, Tsonga-Shangaan i Evropljana. Izbeglice iz Mozambika, kako afričkog tako i evropskog porekla, čine značajnu manjinu.

Kukuruz je osnovna žitarica i uglavnom se konzumira kao kaša sa dodatkom masti, što možda zvuči neprivlačno, ali ne treba zaboraviti da je ovo siromašna zemlja koja hronično boluje od nedostatka zaliha hrane u regionima sklonim suši. U prošlosti, Svazi su jeli dosta mesa, ali je danas ishrana ograničena na kukuruz, mleko i povrće. Afričko domaće pivo se pravi uglavnom od sorguma ili kukuruza i vredi ga probati, mada, njegov kvalitet varira od mesta do mesta.

Pevanje i igranje su najvažniji u Svazi svakodnevnici. Pevanje uključuje i pojanje ( pesme hvale, tzv. Mantre). Grnčarija i rezbarenje su sledeći po važnosti u Svazi kulturi.

Religija - U biti, Svaziji su monoteisti, bez akcenta na vrhovno biće, superiornog Boga. Iako ga priznaju kao vrhovnog Gospodara, Svaziji su ipak okrenuti drvenom običaju poštovanja duhova predaka. Još uvek postoji i tradicija prinošenja žrtava precima, kako u vidu ritualnog klanja životinja, tako i prinošenjem raznih poklona, voća, rukotvorina, da bi se umilostivili preci i zatražila pomoć. Postoje i određeni običaji koji se sprovode s vremena na vreme, a kojima se, po verovanju, uspostavlja veza sa precima, na primer, ulazak novog člana u domaćinstvo, a to se posebno odnosi na prihvatanje mlade u kuću, budući da je njen duh za domaćinstvo stran. Venčanju prethodi niz običajnih radnji. Posle udvaranja, mladić dovodi devojku u kuću. Rano ujutro, članovi porodice mladića bude devojku na grub način (ne potpuno neočekivano) i odvode je do pojila gde počinju da je vređaju kako bi je rasplakale. To je takozvana inicijacija duha nepoznate devojke, koji bi eventualno u budućnosti mogao da naruši mir čitavog domaćinstva.

Venčanje (lobola) - Porodica muškarca menja stoku i ostale korisne životinje (prosek je oko 15 grla ili komada), za devojku. Ponekad, ako nisu u mogućnosti da daju odjednom, oni plaćaju u ’’ratama’’.

Ceremonija tradicionalnog venčanja (umtsimba)- Obično se odvija vikendom, u toku ’’suve’’ sezone koja u Svazilendu traje od Juna do Avgusta. Petkom uveče, mlada i njeni rođaci idu do mladoženjine kuće. Subotom ujutru počinje zabava koja se odvija pored najbliže reke ili potoka, gde se devojka pretstavlja precima familije mladića. Služi se meso od goveda i koza, a posle podne počinje veliki ples u okviru mladoženjinog imanja. Nedeljom ujutru, mlada sa svojim rođakama nabada mladoženjinu zemlju kopljem koje služi za teranje stoke, a nakon toga joj boje kožu crvenom zemljanom bojom. To bojenje je najviši čin u samom ritualu venčanja i ni jedna žena u Svazilendu ne može biti bojena više od jedanput! Nakon toga, kao završnica venčanja, dolazi na red i otvaranje poklona, što radi mlada tako što ih prezentuje svom suprugu.

Kada jednom postane članom porodice, devojka više ne može da je napusti, osim u tri slučaja: neverstva, krađe ili veštičarenja. Pod ovim okolnostima porodica mladića može da je otera, ali se njena porodica može zauzeti za njenu odbranu i pregovarati sa familijom supruga.

Rođenje - Neposredno nakon rođenja deteta, roditelji i prisutni sunarodnici, skupljaju biljke i životinje koje su specifične za taj klan, prave mešavinu od njihovih delova, spaljuju i inhaliraju dete tim dimom, kako bi mu doneli sreću u životu.

Smrt - Pokojnici se sahranjuju blizu njihovog imanja, odmah pored domaćinstva, a samo kraljevi i članovi kraljevske familije se sahranjuju u planinskim pećinama. Sahrane su veoma bitne među Svazijima, i znače im i zbog češćeg međusobnog viđanja. Tradicionalno, nemaju pomene, kao recimo, pravoslavci, ali se posle 30 dana viđaju da isperu zatrovanost smrću.

Medicina - Još uvek su širom zastupljeni tradicionalni vračevi:

• Inyanga (doktor) koji leči alternativnim lekovima spravljanim u domaćinstvima, zasnovanim na travama
• Sangoma (prorok), obično ženske osobe koje komuniciraju sa duhovima predaka kao bi otkrile rešenje problema
• Umtsakatsi (veštac, čarobnjak) koji povređuje ili ubija ljude magijom

Molitve - Svaziji su eksperti u pisanju oda i pojanju. Postoji i zanimanje vezano za ovu kulturnu oblast, a pisci ovih oda pišu za svakog kralja, svakog poglavara, svaku viđeniju ličnost. To je toliko rasprostranjeno u Svazilendu da čak i vozači autobusa naračuju ode za svoje vozilo, i vozeći ih pojaju.

Prezimena - Ako koristite prezime neke osobe u obraćanju, to je mnogo veća čast nego korišćenje imena. Savko prezime ima svoju ekstenziju, čime se jasno stavlja do znanja o situaciji u kojoj se nalazite sa osobom – to može biti zahvaljivanje, pozdrav kao dobar dan ili pozdrav za do viđenja. Zvuči nejasno? Evo jednog primera: Nkhosi Dlamini wena wekunene wena weluhlanga mlangeni lomuhle Nkhosi, što u bukvalnom prevodu znači: Gospodine/Gospođo, Dlamini (prezime), Vi, koji ste u pravu, Vi,koji ste umilni, Vi koji ste tako lepi na suncu, Dobar dan!

Odeća - Dečaci i muškarci nose kožu određene divlje životinje do nivoa butina. Devojke nose suknje, pletene od posebnih tekstilnih trava. Žene sa decom nose suknje napravljene od kravlje kože, i dižu kose u punđe, tzv. Bee hive stil. Udate žene, koje još nemaju decu nose i ešarpu napravljenu od kozije kože, preko svog ramena.

Vojska i vojne formacije - Svaki muškarac pripada nekoj vojnoj formaciji, u ratu i miru. Te jedinice formira kralj svakih pet godina. Mladi muškarci se vode u jedinice koje su pod kraljevom komadom i služe kao njegova lična garda. Jedinice kojima vojnici pripadaju se lako prepoznju po bojama kravlje kože koju vojnici nose preko ramena – svaka boja ukazuje na posebnu jedinicu ili puk. Kralj ih poziva četiri puta godišnje pri sledećim prilikama: Incwala (nešto kao redovan vojni rok), zatim, za kraljevsko venčanje koje se održava samo u Januaru, za žetvu u Maju i setvu u Julu.

Dva najvažnija tradicionalna plesa su:

Umhlanga ili Ples Trske je osmodnevna ceremonija gde devojke seku trsku i donose Kraljici Majci. Završnica ovog rituala je ples koji nema takmičarski duh. Ova ceremonija se odvija krajem avgusta ili početkom septembra, u zavisnosi od toga kada je Kraljica Majka sazove, a to opet zavisi od toga kada je trska zrela za sečenje. Samo devojke, neudate i bez dece, mogu da učestvuju u ovom ritualu.

Ciljevi ove ceremonije su sledeći:

• država čestitost devojke
• Počasni rad za Kraljicu Majku
• Uči mlade solidarnosti i zajedničkom radu

Kraljevska porodica imenuje Indunu, kapitena, vođu tima, a ona, preko radija, objavljuje datum početka ceremonije. Ona će biti obučena i upućena u sva potrebna znanja vezana za kraljevski protokol. Jedna od kraljevih kćeri je njen lični trener.

Prvi dan:

Devojke se okupljaju u kraljevskom selu Kraljice Majke. Danas je to Ludzidzini, a u Sobhuzino vreme je to bio Lobamba. Dolaze u grupama od po dve stotine (otprilike), nadziru ih muškarci, za svaku grupu po četvorica, sa po jednim supervizorom. Spavaju u ležaljkama i prostirkama na proplancima sela ili u obližnjim školama, po učionicama.

Drugi dan:

Podeljene su u dve grupe. Starije, od 14 do 22 godine i mlađe, od 8 do 13 godina. Posle podne počinje marš do polja trske sa supervizorima. Starije devojke ponekad idu čak i do grada Ntondozi udaljenog čak 30 kilometara od kraljevskog sela, dok mlađe devojke idu do Bhamskhe pored Malkerna, udaljenog oko 10 kilometara. Ako su starije devojke poslate na još udaljenije farme, onda im vlada omogućava transport. Devojke stižu na odredište oko večeri i nakon obeda idu na spavanje po već postvljenim šatorima. Ranije su ih lokalni meštani primli u svoje kolibe na prenoćišta.

Treći dan:

Devojke seku trsku, obično deset do dvadeset po zahvatu, i to obavljaju dugim a širokim mačetama. Svaka devojka vezuje snopove trske, nekada kanapima pravljenim od trske (i danas ako tome prisustvuju turisti) , a danas plastičnim kanapima.

Četvrti dan:

Posle podne su devojke spremne da se vrate u selo Krajice Majke, noseći svoje snopove trske. Vraćaju se u toku noći, da bi se videlo kako su prešle dugačak put.

Peti dan:

Dan odmora kada devojke pripremaju svečane uniforme za ples i prave jedne drugima, čuvene etno frizure.

Šesti dan:

Prvi dan plesa, počinje oko 15 h i završava se nakon dva sata. To izgleda vrlo živopisno, s obzirom na to da devojke prilaze Kraljici Majci u grupama i bacajući snoplje pred njene noge, pevaju pesme. To ne bi bilo tako živopisno da svaka grupa ne peva svoju pesmu! Nakon postavljanja trske ispred Kraljice Majke, nastavljaju sa plesom, pevajući, svaka grupa, svoju pesmu.

Sedmi dan:

Poslednji dan plesa, kada i kralj dolazi na ceremoniju.

Osmi dan:

Kralj naređuje da se zakolje dvadeset do dvadest i pet velikih komada stoke kako bi se pripremila gozba za devojke. Svaka od njih uzima po veće parče mesa i odlazi svojoj kući.

Incvala ili Kraljevska Ceremonija se odvija četvrtog dana posle punog meseca, najbližeg najdužem danu – 21. septembru. Za turiste se ovo najčešće zove ceremonija prvog voća, iako je kraljevsko probanje voća samo jedan od aspekata rituala. Kada nema kralja (period vladavine Kraljice Majke), onda nema ni Incwale. U slučaju da se taj ritual izvrši u čast nekog drugog, to se smatra vrhovnom izdajom!

Svaki Svazi može da učestvuje u ritualu, posebno na vrhuncu ceremonije – četvrtog dana velike Incwale. Ključne figure u ovom procesu su Kralj, Kraljica majka, kraljevske supruge i deca, induani (guverneri provincija) i poglavice vojnih pukova.

Za vreme punog meseca u Novembru, bemanti kreću iz sela Kraljice Majke u dve grupe:

• Velika grupa kreće u Ka Tembe ( Catembe, južno od Maputa) da bi zahvatili morsku vodu
• Mala grupa kreće severno, da bi sakupili vodu sa reka

Bemanti se vraćaju u Kraljevsku prestonicu i to sve do novog meseca u Decembru.

Tada počije Mala Incwala: dva dana plesa, pevanja i rituala.

Četrnaest dana kasnije počinje Velika Incwala.

Prvi dan: Prinošenje Lusekwane (sikamora grm, Dichrostachys cinerea)

Mlade neženje koje kreću iz sela Kraljice Majke, marširaju oko 50 kilometara dok ne počnu da seku grane Lusekwane žbuna, pod sjajem meseca.

Drugi dan: Ispuštanje Luksekwane

Mladići smeštaju odsečeno granje u dvorište nacionalnog odseka za stočarstvo, a stariji mladići mašu granjem kroz dvorište Kraljeve lične rezidencije.

Treći dan: Dan bika

Jutro: dečaci seku grane crnog imbondvo (crvenog vilinog grma, Combretum apiculatum) i ovo dodaju ostatku odsečenog šiblja.

Posle podne: dok Kralj prima medicine u svojoj rezidenciji, počinje lov na crnog bika. Lusekwane učesnici love zver, savladaju je i vraćaju Kralju u rezidenciju. U Rezidenciji se bik zakolje i to daje važne sastojke medicini, koja će simbolično lečiti Kralja od neprijatelja.

Četvrti dan:

Glavni dan: svi ključni akteri ovog događaja su ovde, a kralj i njegove vojskovođe se pojavjljuju u punoj ratničkoj opremi. Kralj zagrize i ispljune određene biljke i voćke, a zatim baca svetu tikvu, koju će štitom uhvatiti neki od učesnika.

Peti dan: Dan Apstinencije

Kralj seda u osamu svete kolibe, a bemanti viču kroz prestonicu da u toku sunčevih sati nema seksualnih kontakata, dodirivanja vode, stavljanja nakita i boja na telo, sedenja na madracima i stolicama, rukovanja, češanja, pevanja, igranja i veselja.

Šesti dan: Dan panja

Kraljeva lična garda maršira do šume odakle se vraćaju sa drvima za vatru. Stariji pripreme veliku vatru u koju se bacaju predmeti koji označavaju prethodnu godinu, a sve to uz pevanje, udaraljke i neizostavni ples. Kralj će ostati da samuje u izolaciji do sledećeg punog meseca, a tada će se ukloniti lusekwane granje sa ulaza u kraljevu kolibu.

Reference

Esvatini na Wikimedijinoj ostavi