Rat Druge koalicije
Druga koalicija predstavlja drugi pokušaj evropskih monarhija na čelu sa Ruskom imperijom i Austrijskim carstvom da eliminišu revolucionarnu Francusku. Koalicija je formirana krajem 1798. godine, a sačinjavale su je sledeće monarhije: Ujedinjeno Kraljevstvo, Ruska imperija, Austrijsko i Sveto rimsko carstvo, Portugal, Napulj, Malta, Osmansko carstvo. Rat se završio pobedom Francuske republike.
| Rat druge koalicije | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Francuskih revolucionarnih ratova | |||||||
 Bitka kod Marenga | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Austrijsko carstvo Ruska Imperija Ujedinjeno Kraljevstvo Portugalija Osmansko carstvo Malta* Napuljsko kraljevstvo |
 Francuska Španija Danska MaltaVazalne francuske države * Partenopejska republika * Rimska republika * Helvetska republika * Cisalpinska republika * Batavijska republika | ||||||
Uvod uredi
Potpisivanjem Kampoformijskog mira (17. oktobar 1797.) Austrija izlazi iz rata sa Francuskom. Tako se raspala prva koalicija evropskih monarhija iako je Engleska i dalje ostala u ratu. U leto 1798. godine, Napoleon Bonaparta kreće u pohod na Egipat (teritoriju Osmanskog carstva). Strahujući od naglog jačanja Francuske koja bi, osvojivši Egipat, zadala Engleskoj udarac po njenim komunikacijama sa Indijom, Engleska staje na stranu turskog sultana i šalje mu vojnu pomoć. U bici kod Abukira (1. avgust 1798.) Englezi uništavaju francusku flotu. Tako je Bonapartina vojska odsečena od Francuske.
Krajem 1798. godine Engleskoj je pošlo za rukom da organizuje protiv Francuske novu koaliciju u koju ulaze većina tadašnjih evropskih sila. Kao što se vidi iz pisma cara Pavla I generalu Rimskom - Korsakovu, koalicija je postavila sebi za cilj da likvidira sva francuska osvojenja i da u Francuskoj uspostavi monarhiju Burbona.
Ratne operacije uredi
Ratne operacije otpočele su u martu 1799. godine istovremeno u zapadnoj Nemačkoj, Švajcarskoj i gornjoj Italiji. General Žurdan, koji je 1. marta prešao Rajnu, već posle nekoliko dana potučen je od strane Austrijanaca i primoran na povlačenje. Pod pritiskom Austrijanaca povlače se i Francuzi iz Italije. Njihov položaj još se više pogoršao dolaskom u Italiju velikog ruskog vojskovođe, generala Suvorova. On im nanosi veliki poraz kod Kasina (28. april) i već narednog dana ulazi u Milano. Posle manje od mesec dana kampanje, Suvorov je gotovo celu gornju Italiju počistio od francuskih trupa. 26. maja Suvorov je zauzeo Turin, a 19. juna, posle trodnevne bitke kod Trebija, austrijsko-ruske trupe primorale su Francuze na povlačenje. U toj bici Francuzi su izgubili više od 15 000 vojnika. Poraženi u bici kod Novia (15. avgust), Francuzi su primorani na povlačenje preko Alpa. Ruska vojska približila se granicama Francuske.
Neuspesi su pratili francusku vojsku i na severu. Krajem avgusta iskrcao se u Holandiji engleski ekspredicioni korpus. Francuski general Brin koji je tamo komandovao, potučen je. Cela severna Holandija pada u engleske ruke i ubrzo su oni osvojili celokupnu holandsku flotu.
Unutrašnje prilike u Francuskoj i državni udar od 18/19. brimera uredi
Neuspesi francuske vojske pojačali su nezadovoljstvo zbog politike Direktorijuma. Ponovo je oživeo demokratski pokret. 6. Jula 1799. godine obnovio je svoju delatnost Jakobinski klub pod nazivom Saveza prijatelja slobode i jednakosti. U njemu je bilo oko 3000 članova. Slični klubovi otvoreni su još u par gradova u Francuskoj.
Naporedo sa pokretom demokraja počeo je da jača i pokret rojalista. U julu 1799. Godine u oblasti Tuluze osnovana je „kraljevska armija“ sa petnaest do dvadeset hiljada ljudi.
13. oktobra 1799. godine, pošto je predao komandu nad vojskom u Egiptu generalu Kleberu, Napoleon Bonaparta se iskrcao u Francuskoj gde ga je stanovništvo svečano dočekalo. Čim je stigao u Pariz, počeo je da priprema državni udar. Finansijeri i liferanti su mu pozajmili novac (bankar Kolo dao mu je 500 hiljada franaka). Do udara je došlo 18-19. brimera VIII. godine revolucije (9—10. novembar 1799. godina). Sva vlast u Francuskoj predata je u vlast trojici konzula – Bonaparti, Sijejesu i Rože Dikou. Francuska je postala konzulat, po prvi put u svojoj istoriji. U istoriji Francuske otpočeo je novi period – period duge vojne diktature Napoleona Bonaparte.
Nastavak rata uredi
Jačanju Napoleonove diktatorske vlasti doprinele su i njegove sjajne pobede nadn spoljnim neprijateljem. U proleće 1800. godine, prvi konzul, prešavši sa vojskom preko Alpa, pojavio se u gornjoj Italiji. Pobeda kod Marenga od 14. jula dovela je do potiskivanja Austrijanaca iz Italije. Posle novog poraza kod Hohenlindena (3. decembar) Austrija je prinuđena da istupi iz koalicije i zaključi sa Francuskom Linevilski mir (9. februar 1801. godina) kojim potvrđuje uslove kampoformijskog mira i priznaje izmene koje je Bonaparta izvršio u Italiji (obrazovanje niza država koje su bile zavisne od Francuske).
Ruski car Pavle I je sa odobravanjem primio državni udar 18/19. brimera. On povlači svoju vojsku iz Italije i sa Napoleonom stupa u pregovore o ulasku u rat Rusije protiv Engleske. Taj dogovor je prekinut Pavlovom pogibijom (23. mart 1801). Još 26. decembra 1800. godine Švedska, Danska i Rusija obrazuju ligu neutralnih koja je ustala u odbranu slobode pomorske trgovine koju su Englezi sistematski narušavali. Na to je Engleska odgovorila bombardovanjem Kopenhagena i uništenjem danske flote (2. april 1801. godina).
Kraj rata uredi
Izgubivši sve svoje saveznike, Engleska se počela pribojavati rata sa Francuskom i pristaje na zaključenje mira. Mir je sklopljen u Amijenu 25. marta 1802. godine. Prema odredbama Amijenskog mira Egipat je vraćen Turskoj, Malta viteškom redu Jovanovaca, Francuska je evakuisala Napulj i Papsku državu, a Velika Britanija ostrva u sredozemnom moru i sve zauzete prekomorske teritorije osim Trinidada i Cejlona. Amijenskim mirom prećutno je priznata vlast Velike Britanije na moru, a Francuske na kopnu, što je krilo klice novih sukoba.
Pobedonosni ishod rata od 1800. godine učvrstio je Bonapartinu vlast i definitivno porušio nade nekih rojalista koji su se zanosili da će, uz pomoć prvog konzula, ostvariti restauraciju Burbona u Francuskoj.
Godine uredi
Vidi još uredi
Izvori uredi
- Vojna enciklopedija, tom 9 (97)
- Tarle, J. V. (2008). Istorija novog veka. Beograd: Naučno delo. ISBN 978-86-6021-007-6.