Distributivni šok
Distributivni šok je posljedica poremećaja mikrocirkulacije i vazomotorne regulacije prokrvljenosti tkiva.[1]
Tipovi šoka uredi
Postoji više formi ovog šoka:
Anafilaktični / anafilakoidni šok uredi
Anafilaktični šok je posljedica trenutne burne i teške alergijske reakcije antigena i antitela. Anafilakoidni šok je maksimalna varijanta trenutne burne reakcije čiji je patomehanizam u datom trenutku nepoznat. U urgentnoj situaciji razlikovanje ova dva stanja šoka nije od značaja, jer je terapija ista.[2]
Uzroci anafilaktičnog šoka su: lijekovi (penicilin, kontrastna sredstva), otrovi životinjskog porijekla (ubodi insekata, ujed zmije) i hrana (jagode, badem, orah). U kliničkoj slici pored opštih gorenavedenih konstatuju se i znaci i simptomi alergijske reakcije: eritem, urtikarija, edemi kože, mučnina, povraćanje, proliv, spazam bronhija, dispneja, kašalj, edem glotisa.
Nakon brze dijagnostike terapija se sastoji u adekvatnoj oksigenaciji (4-8 l) i/ili endotrahealnoj intubaciji. Nadoknada volumena se vrši davanjem zamjene za plazmu (npr. dekstran 40 i dekstran 70, koloidnih (Haemacel 3,5%) i/ili kristaloidnih (npr. Ringer laktat, 500-1.500 ml i više) tečnosti.
Sljedeća mjera je aplikacija adrenalina 0,1 mg svakih 1-3 min. sve do postizanja odgovarajućih vrijednosti sistolnog pritiska. Potom se uvode H1- (npr. kloropiramin) i H2-antihistaminici (npr. ranitidin) intravenski.
Kortikosteroidi se daju u visokim dozama, npr metilprednizolon do 1.000 mg i. v.
Kod bronhospazma daje se aminofilin u bolusu (5 mg/kd), a po potrebi u infuziji ili inhalacija salbutamola ako dozvoljava stanje pacijenta.
Neurogeni šok uredi
Ovaj oblik šoka nastaje kod neuroloških oboljenja ili češće povreda glave i kičmene moždine uslijed teškog oštećenja centralnog nervnog sistema. Mehanizam nastanka neurogenog šoka se objašnjava oštećenjem periferne regulacije vazomotornih refleksa krvnih sudova i negativnim inotropnim dejstvom na miokard zbog teškog cerebralnog oštećenja.[3]
Tok ovog šoka protiče manje dramatično od svih oblika distributivnog šoka. Neurološka trauma sama po sebi je rijetko jedini uzrok teškog, protrahiranog šoka. Zato je neophodno tragati za ostalim povredama i uzrocima šoknog stanja.
U simptomatici ovog oblika šoka pored opštih simptoma prisutni su neurološki poremećaji nastali kao posljedica neuroloških oboljenja ili češće neuro-traume. Kada se postavi dijagnoza pristupa se terapiji, koja se sastoji u oksigenaciji, nadoknadi tečnosti, primjeni kateholamina (dopamina) ako je neophodno. Kod bolesti i trauma CNS-a veoma je važno podići sistolni arterijski pritisak na oko 140 mm Hg, da bi se obezbijedila adekvatna perfuzija moždanog tkiva.
Septički šok uredi
Septički šok je oblik distributivnog šoka koji se odlikuje teškom sistemskom upalnom reakcijom nastalom zbog infekcije. Uzročnici koji dovode do razvoja septičkog šoka su gram-pozitivne i gram-negativne bakterije, virusi i dr. koji su već prouzrokovali određenu bolest u organizmu (pneumoniju, infekciju urogenitalnog sistema, peritonitis, upalu kože). Širenje mikroorganizma u ostale organe odvija se preko krvi (bakterijemija, viremija), limfnog sistema, šupljih organa. Dolazi do raspadanja uzročnika infekcije, čiji oslobođeni toksini djeluju vazodilatatorno na periferne krvne sudove. Prekapilarni i postkapilarni krvi sudovi ne reaguju odgovarajuće na dejstvo kateholamina koji se oslobađaju u većim količinama dovodeći do relativnog smanjenja volumena krvi. Iz oštećenih krvnih sudova tkiva i organa zahvaćenih upalom dolazi do ekstravazacije tečnosti i gubitka intravaskularnog volumena. Kontarktilnost miokarda se smanjuje.[4]
Simptomatika septičkog šoka se karakteriše: visokom febrilnošću, tahikardijom, tahipnejom, leukocitozom.
Kod hiperdinamskog oblika šoka („crveni“ ili „topli šok“) prisutna je tahikardija i hipotenzija sa toplom i dobro prokrvljenom kožom i dobrim minutnim volumenom. Uslov za ovakvo stanje je očuvana funkcija srca sa očuvanim volumenom krvi.
Kod hipodinamskog oblika šoka („bijeli“ ili „hladni šok“) prisutna je tahikardija i hipotenzija sa hladnom i slabo prokrvljenom kožom i sniženim minutnim volumenom. Često se razvija iz hiperdinamskog oblika septičkog šoka, kod koga su kompenzacioni mehanizmi organizma poremećeni. U jedinicama intenzivne njege kod adekvatnog tretmana uglavnom se radi o hiperdinamskom obliku šoka.
Nakon precizno postavljene dijagnoze septičkog šoka terapija se sastoji pored opšte gorenavedene u dodatnom ordiniranju antibiotske terapije, po mogućnosti na osnovu antibiograma i/ili hirurškom tretmanu žarišta infekcije.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ↑ „Shock: Heart and Blood Vessel Disorders: Merck Manual Home Edition”.
- ↑ 2,0 2,1 Ćosić V. Urgentna stanja u internoj medicini, Naučna knjiga, Beograd, 1987. pp. 51-53
- ↑ 3,0 3,1 J.M. Piepmeyer, K.B. Lehmann and J.G. Lane, Cardiovascular instability following acute cervical spine trauma, Cent Nerv Syst Trauma 2 (1985), pp. 153-159.
- ↑ 4,0 4,1 Mitchell, Richard Sheppard; Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson. „Chapter 4”. Robbins Basic Pathology: With STUDENT CONSULT Online Access (8th izd.). Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2973-7.
Literatura uredi
- Mitchell, Richard Sheppard; Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson. „Chapter 4”. Robbins Basic Pathology: With STUDENT CONSULT Online Access (8th izd.). Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2973-7.