Dhimitër Shuteriqi

Dhimitër Simon Shuteriqi
Dhimitër Simon Shuteriqi
	Dhimitër Shuteriqi 1937. godine
Biografske informacije
Rođenje	26. 7. 1915.; Elbasan, Kneževina Albanija)
Smrt	22. 7. 2003. (dob: 87); Tirana, Albanija
Državljanstvo	Albansko
Obrazovanje
Zanimanje	Filolog; književnik;
Opus
Znamenita djela
	Albanski savez književnika i umjetnika; Povijest albanske književnosti, 1983.; Albanski spisi u razdoblju 1332–1850, 1976.

Dhimitër Shuteriqi (26. jul 1915 – 22. jul 2003) bio je albanski filolog, historičar književnosti i pisac.

Život

Dhimitër Shuteriqi rođen je u Elbasanu u intelektualnoj obitelji. Otac mu je bio Simon Shuteriqi, sudionik književnog kongresa u Manastiru (1908) i Kongresa u Elbasanu (1909), kao i jedan od osnivača srednje škole u Elbasanu (alb. Shkolla normale e Elbasanit), koja će kasnije prerasti u Elbasansko sveučilište.^[1]

Shuteriqi je pohađao srednju školu u Korči. Studirao je na Sveučilištu u Grenobleu i Lyonu u Francuskoj i predavao u školi u Elbasanu 1942–1943. godine. Shuteriqi je počeo pisati 1930-ih, a tijekom socijalističkog razdoblja postao je utjecajni povjesničar književnosti. Bio je dugogodišnji član skupštine, predsjednik Albanskog udruženja književnika i umjetnika (ALWA) od 1950. do 1973. godine, te član Akademije znanosti od 1973. godine.^[2] Kao predsjednik Albanskog udruženja književnika i umjetnika, sudjelovao je u Albanskom kongresu za pravopis 1972. godine i bio jedan od potpisnika postignutog sporazuma.^[3] Dhimitër Shuteriqi pamti se po istraživanjima na poljima književnosti, povijesti i folklora, posebno po standardnim povijestima i antologijama albanske književnosti. Među njegovim brojnim radovima jesu Albanski spisi u razdoblju 1332–1850 (alb. Shkrimet shqipe në vitet 1332–1850, Tirana 1976), Autori i tekstovi (alb. Autorë dhe tekste, Tirana 1977) i Povijest albanske književnosti (alb. Historia e letërsisë shqiptare, Tirana 1983).

Shuteriqi je također pisao prozu i poeziju. Njegova prva poezija nazvana je Kosovo i objavljena je 1933. godine u časopisu Kosovo, koji je izdavala albanska zajednica u Constanți u Rumunjskoj. Bio je inspiriran romantizmom (Hugo, Lamartine, De Vigny, Byron itd.) sve do 1943. godine, kada prelazi na estetiku realizma, a kasnije i socialističkog realizma.^[4] Njegovi dvotomni Osloboditelji (alb. Çlirimtarët, Tirana 1952. i 1955), prvi albanski roman nakon Drugog svjetskog rata, slikaju ne samo bijedu i patnje seljaka prije oslobođenja, već i razvoj klasne svijesti među njima. Taj je roman pomogao postaviti prilično usporeni tempo socijalističkog realizma 1950-ih.^[5]

Popis djela

Kangët e rinisë së parë (sh. Pjesme prve mladosti), Tirana, 1935.
Historia e letërsisë shqipe në tre vëllime (sh. Povijest albanske književnosti u tri sveska), Tirana, 1959, OCLC 504188502
Metrika shqipe za školstvo i mesme dhe të nalta (sh. Albanska metrika za srednje škole i sveučilišta), Priština, 1968, OCLC 504188538
Lutnja i puška, Tirana, 1965, OCLC 29799716 (prijevod Alija Cungua)
Mbi krahn 'e praruar të paqës. Poem dhe vjersha të tjera (sh. Preko zlatnih krila mira), Tirana, 1950, OCLC 504188548
Récits, Tirana, 1969, OCLC 25242468
Antologjia e letërsisë shqipe për shkollat e mesme (sh. Antologija albanske književnosti za srednje škole), Tirana, 1955, OCLC 792785485; Priština, 1970, OCLC 42419307
Shkrimet shqipe në vitet 1332–1850 (sh. Albanski spisi u razdoblju 1332–1850), Tirana, 1976., OCLC 4167459
Mësuesit dhe Atit: Poezi dhe prozë shqipe kushtuar emrit të J.V.Stalinit (sh. Učitelju i ocu: Poezija i proza posvećeni imenu J. V. Staljina) (kao urednik), Tirana, 1953, OCLC 468906251
Vepra (sh. Djelo), kao urednik; autor: Andon Zako, Tirana, 1957, OCLC 557917931
Sytë e Simonidës: pluhurat e shenjtëruar (sh. Oči Simonide: sveta prašina), Tirana, 1998, OCLC 41002334
Tekstet shqipe dhe shkrimi i shqipes në vitet 879–1800 (sh. Albanski tekst i spisi na albanskom jeziku u razdoblju 879–1800), Tirana, 2005, ISBN 9789994381708
Këngë në minierë: tregime dhe përshkrime (sh. Pjesme u rudnicima: priče i kazivanja), Tirana, 1968, OCLC 23925590
Naim Frashëri, jeta dhe vepra (sh. Naim Frashëri, život i rad), Tirana, 1982, OCLC 23767244
Aranitët (sh. Araniti), Tirana, 2011, ISBN 9789994317295 (priredila Zana Shuteriqi Prela)
Marin Beçikemi i shkrime të tjera (sh. Marin Beçikemi i drugi spisi), Tirana, 1987, OCLC 28931320
Le Chant et le fusil. (Récits), Tirana, 1963, OCLC 32411583
Maratonomaku ynë: tregime (sh. Naš maraton: priče), Tirana, 1977, OCLC 18981763
Çlirimtarët (sh. Osloboditelji), Tirana, 1952, 1955
Ura në Tepelenë (sh. Most u Tepeleni), Priština, 1979, OCLC 17274535
Autorë dhe tekste (sh. Autori i tekstovi), Tirana, 1977, OCLC 15286239
Deshmi parabuzukjane të fjalës shqipe (sh. Predbuzukovska svjedočanstva albanskih riječi), Tirana, 2010, ISBN 978-99956-10-39-5
Këngë (sh. Pjesme), Tirana, 1961, OCLC 36250360
Petro Korçari, kryearkitekt i Ali Pashë Tepelenës (sh. Petro Korçari, glavni arhitekt Ali-pašine Tepelene), Tirana, 1978, OCLC 18107084
Shpati i Sipërm: gjurmime rreth kulturës popullore (sh. Shpati i Sipërm: istraživanje folklorne kulture), (kao koautor), Tirana, 1987, OCLC 18588537
Gjurmime letrare (sh. Književno istraživanje), Tirana, 1974, OCLC 54162415
Vërshimet e vjeshtës (sh. Jesenske poplave), Tirana, 1984, OCLC 18225289
Nga kënga e popullit (sh. Iz narodnog pjesništva), Tirana, 1991, OCLC 40498914
Buka dhe thika: tregime të zgjedhura (sh. Kruh i nož: odabrane priče), Tirana, 2002, ISBN 9789992750094
Si atë ditën e parë: poezi (sh. Kao onaj prvi dan: poezija), Tirana, 1984, OCLC 18224377
Rruga e Rinise (sh. Omladinski put), Tirana, 1953, OCLC 43138928
Nëpër shekujt letrarë: studime (sh. Kroz književna stoljeća: studije), Tirana, 1973, OCLC 24372993
Moti i madh: përmbledhje shënimesh e dokumentesh për historinë shqiptare të viteve 1379–1479 (sh. Velika godina: zbirka bilješki i dokumenata za albansku povijest iz razdoblja 1379–1479), Tirana, 2006, ISBN 9789992759967
Poezia shqipe: nga origjinat e gjer më sot (sh. Albanska poezija: od nastanka do danas), Tirana, 1965, OCLC 43143845
Një mal me këngë (sh. Planinska pjesama), Tirana, 1975, OCLC 5733202
'Kënga dhe pushka: tregime (sh. Pjesma i puška: priče), Tirana, 1963, OCLC 28785438
Te qafa e botës: tregime (sh. Na vratu svijeta: priče), Tirana, 1986, OCLC 17769145
Gurnecka: tregime (sh. Gurnecka: priče), Tirana, 1957, OCLC 660244021
Fyelli i Marsiasit, dhe tregime të tjera (sh. Marsijska flauta i druge priče), Tirana, 1953, OCLC 80732707
Kur rendte hëna nëpër re: tregime (sh. Kad je mjesec lebdio kroz oblake: priče), Tirana, 1982, OCLC 157033085
Pesë tregime (sh. Pet priča), Tirana, 1953, OCLC 252881071
Historia e letërsisë shqiptare: që nga fillimet deri te Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare (sh. Povijest albanske književnosti: od početka do Antifašističkog rata narodnog oslobođenja) (kao koautor), Tirana, 1983, OCLC 14167733
60 tregime ne nje (sh. 60 priča u jednoj), Tirana, 1979, OCLC 832605712
Mbi Barletin dhe shkrime të tjera (sh. O Barletiju i drugi spisi), Tirana, 1979, OCLC 63333127
Andon Zako-Çajupi – biografija (materijal za konferenciju), Tirana, 1950, OCLC 52763695.

Povezano

Albanska književnost

Reference

↑ Xhevat Lloshi (2008), Rreth alfabetit të shqipes: me rastin e 100-vjetorit të Kongresit të Manastirit, Logos-A, pp. 65, 75–76, ISBN 9789989582684
↑ Elsie, Robert (2005). Albanian literature: a short history. I.B.Tauris. str. 193. ISBN 978-1-84511-031-4.
↑ Kastriot Myftaraj (30 July 2012) (sq), Biografia e fshehur e delegatëve të Kongresit të Drejtshkrimit të vitit 1972 [The hidden biography of the delegates of the Congress of Orthography of 1972], Telegraf, pp. 10–11, arhivirano iz originala na datum 12 July 2013, pristupljeno 30 November 2015
↑ Ben Andoni (2012) (sq), Në kujtim të Shuteriqit [In memory of Shuteriqi], Revista Java, arhivirano iz originala na datum 2014-02-21, pristupljeno 14 February 2014
↑ Robert Elsie (2010). Historical Dictionary of Albania. Historical Dictionaries of Europe. 75 (2 izd.). Scarecrow Press. str. 417. Arhivirano iz originala na datum 2014-10-06. Pristupljeno 2021-04-21.

Literatura

Dhimitër S. Shuteriqi, Feride Papleka, Academy of Science of Albania, 2010, ISBN 978-99956-10-36-4

[1] Xhevat Lloshi (2008), Rreth alfabetit të shqipes: me rastin e 100-vjetorit të Kongresit të Manastirit, Logos-A, pp. 65, 75–76, ISBN 9789989582684

[Elsie2005-2] Elsie, Robert (2005). Albanian literature: a short history. I.B.Tauris. str. 193. ISBN 978-1-84511-031-4.

[Myftaraj-3] Kastriot Myftaraj (30 July 2012) (sq), Biografia e fshehur e delegatëve të Kongresit të Drejtshkrimit të vitit 1972 [The hidden biography of the delegates of the Congress of Orthography of 1972], Telegraf, pp. 10–11, arhivirano iz originala na datum 12 July 2013, pristupljeno 30 November 2015

[Andoni-4] Ben Andoni (2012) (sq), Në kujtim të Shuteriqit [In memory of Shuteriqi], Revista Java, arhivirano iz originala na datum 2014-02-21, pristupljeno 14 February 2014

[5] Robert Elsie (2010). Historical Dictionary of Albania. Historical Dictionaries of Europe. 75 (2 izd.). Scarecrow Press. str. 417. Arhivirano iz originala na datum 2014-10-06. Pristupljeno 2021-04-21.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]