Zift
Za medicinski akronim ZIFT, vidite članak Medicinski potpomognuta oplodnja.Katran ili Zift (bug. Дзифт, Dzift) crno-bijeli je bugarski dramski film iz 2008. godine. Kombinuje neonoar[1] i crnu komediju sa socijalističkim retro motivima; zasnovan je na istoimenom romanu Vladislava Todorova iz 2006, a on je takođe napisao scenario. Režiser je Javor Gardev, a premijera je bila 27. juna 2008. na 30. MIFF-u, gdje je film osvojio Srebrnog Georgija u kategorijama za najboljeg režisera i najbolji film (u organizaciji RFCF-a).[2]
| Katran | |
|---|---|
 | |
| Režija | Javor Gardev |
| Producent |
|
| Scenario | Vladislav Todorov |
| Predložak | Zift; autor: Vladislav Todorov |
| Uloge |
|
| Muzika | Kalin Nikolov |
| Fotografija | Emil Hristow |
| Montaža | Kevork Aslanyan |
| Studio |
|
| Distribucija |
|
| Datum(i) premijere | 27. 6. 2008
|
| Trajanje | 92 min. |
| Zemlja |  Bugarska |
| Jezik | bugarski |
| Budžet | 1.200.000 leva (600.000 €) |
Glavna uloga u filmu je Zachary Baharov kao Moljac, protagonista koji organizuje pljačku iz ljubavi i radi novca, nakon čega je (prije državnog udara 9. septembra 1944) zatvoren za ubistvo koje nije počinio. Moljca puštaju iz zatvora 1960-ih, samo da bi upoznao novu izmijenjenu realnost socijalističke Sofije. Ime filma Zift izvodi se iz arapske posuđenice zift ili dzift, što označava asfaltni bitumen ili katran, tada popularnu supstancu za žvakanje među bandama asfaltne džungle Sofije; riječ je takođe urbani sleng za sranje.[3]
Radnja uredi
- Radnja filma Zift odvija se i raspliće nelinearno: iako je glavna priča nakon izlaska Moljca iz zatvora ispričana hronološki, događaji koji vode do njegovog zatvaranja otkrivaju se brojnim relativno dugim i ne nužno hronološkim flešbekovima. Priča je ovdje predstavljena hronološki.
Moljac je običan tip iz Sofije, glavnog grada Bugarske. U školi se zaljubljuje u predivnu Adu, koja je kasnije postala poznata kao „Bogomoljka”. Iz želje za novcem, pristaje da radi za mutnog komšiju poznatog kao „Puž”. Njih dvojica smišljaju pljačku crnog dijamanta iz kuće bjelačkog emigrantskog juvelira Vlada „Bižuterije”. Pljačka završava neuspješno jer je Bižuterija ranio Moljca kojeg je uhvatila policija; Puž pobjegne i nikada nije optužen. Nema traga dijamantu, a pošto je Vlada ubio Puž tokom pljačke, policija nikada nije saznala da on postoji.
U zatvoru u Sofiji, Moljac, osim što stvara patriotsku sovjetsku muziku, takođe se sprijateljuje sa starijim cimerom Van Wurstom „Okom”, koji je dobio taj nadimak jer ima okularnu protezu pošto je izgubio jedno oko tokom pljačke u Barseloni. Pored toga što je strastveni bokser i hrvač, Oko isto tako ima filozofske poglede na život, kao što je teorija o destruktivnoj moći žena, koju dijeli sa Moljcem. Nemalo prije dana izlaska, Oko se objesi, tvrdeći da „vani nema nade”. Dok je u zatvoru, Moljca informiše Ada da je njihov sin Leonid rođen i da je umro od tetanusa dok je bio vrlo mlad.
Kada Moljca puste iz zatvora, on uzima civilnu odjeću i svoju dugogodišnju lopticu bitumena za žvakanje (’katran’); ne propušta priliku da se sukobi sa mrskim čuvarom, koji ga onesvijesti udarcem glavom. Vani, Moljca preuzima specijalni oficir i mlađi vojnik, koji ga odvoze u autu čajka do Kupališta. U udaljenom podrumu ga ispituje i muči Puž, koji je sada lokalno uticajan član komunističke nomenklature i koji vjeruje da Moljac zna za lokaciju crnog dijamanta. Moljac to opovrgava i dovodi u pitanje da je dijamant uopšte postojao; kasnije uspije pobjeći, ali prije toga je popio vino otrovano iridijumom koje mu je dao Puž.
Lutajući pijan i otrovan ulicama Sofije i tražeći staru djevojku Adu, Moljac je svjedok nove socijalističke realnosti o kojoj je čuo samo na radiju u zatvoru: izgled grada se promijenio Largom i mauzolejem Georgija Dimitrova, ali priroda ljudi je ostala suštinski ista. Protagonista se susreće s nizom bizarnih likova, kao što su medicinarke koje se drogiraju, čudni pacijenti i lokalni pijanci. Završava u Crkvi Svetog Nikole, gdje razgovara sa sveštenikom koji ga je krstio; sada mu daje informacije o mjestu na kojem se trenutno nalazi Ada: ona je pjevačica u noćnom klubu, a radi pod umjetničkim imenom kao Gilda (referenca na film Gilda, pošto Ada takođe izvodi i verziju pjesme Put the Blame on Mame na bugarskom jeziku).[4]
Moljac pronalazi Adu, koja sada živi sa Pužem; potom imaju seksualni odnos. Kasnije otkriva Adi da zna gdje je dijamant: u lijesu Vlada Bižuterije. Par odlazi na groblje, gdje Moljac insistira da prvo posjete grob njihovog sina. Međutim, shvata da je to drugi Leonidov grob (njegova majka je pokopana u istom grobu vrlo skoro) tj. da nikada u stvari nije imao sina. U isto vrijeme primjećuje Puža kako stoji sa Adom iza njega; ona ga je očigledno izdala. Njih troje odlaze do groba Bižuterije; dok kopa, Moljac se okreće i ubija Puža svojim pijukom, ali ga nedugo nakon toga Ada iznenada smrtno ranjava.
Moljac se budi u kućici grobara. Shvatajući da će sigurno umrijeti, pita da mu daju njegov bitumen kako ne bi umro s lošim zadahom. Pokida bitumen i otkrije crni dijamant, koji je sve godine bio tu. Proguta dijamant i umre.[1][3]
Uloge uredi
| Glumac | Uloga |
|---|---|
| Zahary Baharov | Lev Kaludov Zhelyazkov „Moljac” (Leo) |
| Tanya Ilieva | Ada „Bogomoljka” |
| Vladimir Penev | „Puž” |
| Mihail Mutafov | Van Wurst „Oko” |
| Djoko Rossich | sveštenik |
| Jordan Mutafov | Vlad „Bižuterija” |
Nagrade uredi
2008 – Internacionalni filmski festival u Moskvi (MIFF)
- osvojeno – „Srebrni Sv. Georgije” za najboljeg režisera u glavnoj konkurenciji – Javor Gardev
- osvojeno – nagrada Federacije klubova ruskog filma za *najbolji film u glavnoj konkurenciji
2008 – Internacionalni filmski festival u Torontu (TIFF)
- nominacija – Discovery Competition
2008 – Festival bugarskog igranog filma „Zlatna ruža”
- osvojeno – nagrada za najbolji film „Zlatna ruža”
- osvojeno – nagrada za najboljeg glavnog glumca – Mihail Mutafov
- osvojeno – nagrada za najboljeg direktora fotografije – Emil Christov (b.a.c.)
- osvojeno – najbolji montažer – Kevork Aslanyan
- osvojeno – specijalna nagrada Asocijacije filmskih kritičara
- osvojeno – specijalna nagrada za najbolje producente koju daruje New Boyana Film
2009 – Internacionalni filmski festival u Sofiji (SIFF)
- osvojeno – specijalna nagrada međunarodnog žirija
- osvojeno – nagrada Kodak za najbolji bugarski igrani film
2009 – Internacionalni filmski festival u Viljnusu (VIFF) „Cinema Spring”
- osvojeno – nagrada za najboljeg režisera (posebno pominjanje) – Javor Gardev[5]
Emitovanje uredi
U maju 2009, producenti filma su objavili da je HBO kupio prava za emitovanje filma.[6] Ovo je prvi bugarski film emitovan na HBO-u.
Reference uredi
- ↑ 1,0 1,1 Allison, John (2008-09-07). „TIFF 08: Review of ZIFT”. Quiet Earth. Arhivirano iz originala na datum 2008-09-19. Pristupljeno 2008-10-15.
- ↑ „30th Moscow International Film Festival (2008)”. MIFF. Arhivirano iz originala na datum April 21, 2013. Pristupljeno 2013-06-01.
- ↑ 3,0 3,1 „"Дзифт" взриви Московския кинофестивал” (Bulgarian). e-vestnik.bg. 2008-06-29. Pristupljeno 2008-10-15.
- ↑ „Movie connections for Zift (2008)”. IMDb. Pristupljeno 2008-10-15.
- ↑ „Zift”. Zift official web page. Pristupljeno 18 February 2013.
- ↑ Beekman, Rene (2009-05-22). „HBO buys Bulgarian award-winning film Dzift”. The Sofia Echo. Pristupljeno 2009-05-25.
Vanjske veze uredi
- Službeni veb-sajt (bg)(en)
- Zift na sajtu IMDb
- Zift na Rotten Tomatoes-u (en)
- Zift na AllMovie-u (en)