Vozovi Holokausta
Vozovi Holokausta je naziv za željezničke rute koje su koristili njemački nacisti i njihovi saradnici kako bi prisilno deportovali Jevreje i druge žrtve Holokausta u nacističke Logore smrti.
Većina istoričara se slaže u ocjeni, da bez masovnog željezničkog prevoza, Holokaust, u razmjerama u kojima se desio, ne bi bio moguć.[1]
Uloga vozova u provođenju Konačnog rešenja uredi
Nacisti su koristili željeznice za prevoz žrtava holokausta u dvije etape:
- Prvo su žrtve prevozili u Geta ili logore za prisilni rad, odvajajući ih na taj način od ostale populacije;
- Nakon što su izdvojili svoje žrtve, počeli su da ih prevoze u Logore smrti
Dakle, tempo ubijanja zavisio je od dva faktora:
- Kapaciteta i brzine kojom su žrtve ubijane, i njihova tijela spaljivana ili na drugi način uklanjana u logorima smrti,
- Kapaciteta željeznica odnosno njihove mogućnosti da prevezu što više žrtava do odredišta.
Procjene o broju žrtava holokausta, i danas se dijelom zasnivaju na podacima njemačkih željeznica iz tog perioda.[2]
Putovanje uredi
Prvi vozovi krenuli su 16. oktobra 1941. godine, i prevozili su Jevreje iz centralne Njemačke u Geta na istoku. Ovi vozovi nazivani su posebnim vozovima (nem. Sonderzuge).
Vozovi su se ponekad sastojali od vagona za putnike treće klase, ali uglavnom se radilo o teretnim vagonima i vagonima za stoku.[3] U jednom vagonu nalazilo se između 50 i 150 putnika, odnosno žrtava koje su prevožene u Geta, a kasnije i u logore smrti.[4] Tokom putovanja, putnicima nije davana hrana, a samo su neki vagoni imali nužnik. U vagonima nije bilo odgovarajuće ventilacije, postojao je samo mali otvor koji nije bio dovoljan, tako da su mnogi umrli od gušenja.
Ponekad nacisti nisu imali dovoljno vagona kako bi organizovali prevoz do logora smrti, tako da su žrtve morale čekati i po nekoliko dana u tzv. čekaonicama, odnosno prostoru u kojem nije bilo moguće sjesti zbog pretrpanosti. Takođe se moralo čekati da prođu važni vojni vozovi kako bi se nastavio prevoz, tako da je prosječno putovanje trajalo između 4 i 5 dana. Najduži transport bio je od Krfa u Grčkoj, i trajao je 18 dana. Kada bi voz iz Krfa stigao do logora smrti, većina ljudi u vagonima su već bili mrtvi.
I na drugim rutama mnogi putnici umirali su tokom samog prevoza. SS oficir Kurt Gernštajn napisao je u jednom svom izvještaju da je svjedočio dolasku voza sa 45 vagona u logor smrti Belzec. U vagonima se nalazilo 6700 ljudi, od kojih je 1450 već bilo mrtvo.
Nakon dolaska vozova u logore smrti, žrtve su razvrstavane, tako da su stari, djeca, bolesni i slabi odmah ubijani, a ostali su korišćeni za prisilni rad, koji je uključivao i zakopavanje mrtvih u masovnim grobnicama.
Brojke uredi
Većina vozova vukla je između 50 i 55 vagona, a u svakom vagonu nalazilo se najmanje 50 ljudi (prema uputstvima iz SS priručnika), međutim vagoni su često bili pretrpani tako da su pojedini prevozili i do 150 ljudi. To znači da je svaki voz prevozio između 2500 i 5000 ljudi, a neki čak i do 7500 ljudi. Do kraja rata bilo je organizovano preko 1600 transporta u logore smrti, ako je u svakom vozu bilo najmanje 2500 ljudi, to znači da je najmanji broj žrtava 4 miliona.
Plaćanje uredi
Većina Jevreja je bila prisiljena da plaća svoj prevoz u logore smrti, njima je obično govoreno da idu na rad na istok. Djeca su plaćala pola cijene. Oni koji su bili siromašni i koji nisu mogli platiti prevoz su prevoženi prvi, dok su oni bogatiji prevoženi kasnije. Procjenjuje se da su Njemačke željeznice od ovog prevoza zaradile oko 240 miliona maraka.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ↑ Holocaust: The Trains Arhivirano 2014-02-22 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 1. 4. 2013.(en)
- ↑ HOLOCAUST FAQ: Operation Reinhard: A Layman's Guide (2/2)(en)
- ↑ Recalling the Holocaust(en)
- ↑ Holocaust survivor gives teens the straight story(en)
