Tefsir

Tefsir (Arapski تفسير‎) je Islamska nauka koja se bavi tumačenjem Kur'ana. Sama riječ je arapskog porijekla i sinonim za tu riječ je Te'vil. Kur'an je po vjerovanju muslimana Božanskog porijekla (direktne Božije riječi) i zbog njegovog visokog stila izražavanja, javlja se potreba za tumačenjem pojedinih poruka Ku'rana. Za razumijevanje Kur'ana u cjelini je potrebno određeno predznanje. Jedan dio Kur'ana čine poruke koje su jasne, drugi dio Kur'ana mogu shvatiti samo ljudi koji posjeduju znanje prošlih objava i veće opšte znanje. Tumačenje trećeg dijela ajeta ne zna niko do Allah, Kur'an o tome kaže:

• "On je Onaj Koji ti objavljuje Knjigu u kojoj su ajeti jasni; oni su većina Knjige; drugi su nejasni (Mutešabih). Oni u čijim je srcima zastrana slijede nejasne ajete u težnji za smutnjom i svojim tumačenjem. A tumačenje njihovo zna samo Allah! Oni koji su u znanost upućeni govore: 'Mi u njih vjerujemo; sve je to od našeg Gospodara.'" (Kur'an Ali Imran, 7).

Ljudi koji se bave tumačenjem Kur'ana se zovu "Mufesiri" (arapski: مُفسر).

Tumačenje Kur'ana u vrijeme Muhameda s.a.v.s.

Česti su primjeri iz Hadisa u kome se govori o tome da su Ashabi pitali Muhameda s.a.v.s. za značenje pojedinih Kur'anskih ajeta. Poslanik im je tumačio Kur'an samim Kur'anom, tj. drugim Kur'anskim ajetima. Zabilježeno je da je na upit ashaba o određenim ajetima također objavljivan drugi ajet. Ibn Abas, Poslanikov prijatelj i jedan od najpoznatijih mufesira je Kur'anske ajete, po značenju, podijelio na četiri dijela, i to:

• 1) Značenje za koje niko nema opravdanje da ne poznaje.
• 2) Značenje koje Arapi poznaju iz svog jezika.
• 3) Značenje koje poznaju samo oni koji su dobro u nauku upućeni.
• 4) Značenje koje poznaje samo Allah.

Opreznost prvih muslimana pri tumačenju

Prenosi se u jednom Hadisu da je Muhamed s.a.v.s. rekao:

• "من قال في القرآن برأيه فأصاب فقد أخطأ "

"Ko protumači Kur'an na osnovu svoga nahođenja-pogriješio je, pa makar rekao istinu". Ebu Bekr, Poslanikov prijatelj je rekao :

• "أي أرض تقلني وأي سماء تظلني إذا قلت في القرآن ما لا أعلم "

"Koja zemlja bi me nosila, koje nebo bi me pokrivalo kada bi rekao o Kur'anu ono što ne znam".

Tabi'ini

Generacija muslimana nakon Ashaba se zvala Tabi'ini. Među njima je bilo dosta učenjaka koji su se bavili tumačenjem Kur'ana. Neki od njih su : Mudžahid, Ata ibn Ebi Rebah, Ikrime, Seid ibn Džubejr, Tavus, Dahak ibn Muzahim, Hasan el Basri, Zejd ibn Eslem, itd. Mišljenja gore navedenih tabiina su sabrana u dosta islamskih djela a posebno u tefsiru ibn Džerir Taberija.

Izvori tumačenja Kur'ana

• 1.Najviši nivo tumačenja Kur'ana je tumačenje samim Kur'anom
• 2.Tumačenje Hadisom, je tumačenje koje je izrekao Poslanik.
• 3.Tumačenje Ashaba, je tumačenje koje je do nas došlo od prijatelja Poslanika s.a.v.s.
• 4.Tumačenje "Tabi'ina". Tabi'ini su generacija muslimana poslije Ashaba.

Uvjeti za tumačenje Kur'ana

Mufesir mora odlično poznavati arapski jezik, gramatiku, sintaksu i etimologiju arapskog jezika, stilistiku i sve tri njene grane (Meani, Bejan i Bedi'), nauku o Kiraetu, Akaid, Fikh, povode objave određenih ajeta, derogirane i derogirajuće ajete.

Vrste Tefsira

O Tefsiru su pisali ljudi koji su se istakli u raznim vjerskim i svim drugim naukama. Svaki od njih je davao veću prednost nauci kojom se bavio i koju je više volio. Zbog toga je nastalo mnogo vrsta tefsira. Tako u tefsirima Taberija, Ibn Kesira i Sujutija prevladava hadiska nauka i tradicija. Takvi tefsiri se nazivaju "'Tradicionalni tefsiri". Islamski učenjak Kurtubi je najveću pažnju posvetio fikhskim pitanjima, takva djela se nazivaju "Ahkamul-Kur'an". Fahrudin Razikoji je mnogo volio "Ilmul Kelam" (Filozofija) unio je dosta iz tog područja u svoj čuveni tefsir. Zamahšeri se istakao u tumačenju Kur'ana gdje je veliki značaj dao stilistici Kur'ana te se u svome djelu "Kešaf" bavi tumačenjem Kur'ana sa osnove arapskog jezika. Neki učenjaci su opet tumačili Kur'an redom sa sintaktičke strane i spomenuli padež svake riječi i koje mjesto zauzima u rečenici. Takvi tefsiri se nazivaju "I'rabul Kur'an".

Poznati Mufesiri

Povezano

• Tefsir ibn Kesira

Izvori

• Uvod u tefsirsku i hadisku nauku -Mehmed Handžić 1972 Sarajevo
• "U okrilju Kur'ana" Sejid Kutb (Uvod)
• Tefsir i mufessiri u savremenom dobu -Abdulkadir Muhammed Salih