Specijalni rezervat prirode Kraljevac

Kraljevac je naziv jezera u južnom Banatu, selo Deliblato, opština Kovin, Srbija. Od Pančeva je udalјen 28 km, a od Kovina 12 km. Jezero je nastalo pod uticajem vetra i formiranja lesne terase u koju su usečene doline vodotokova: Spasovina, Obzovik, Mramoračka reka i Kraljevac, formirane rečnom erozijom. Vodotok Kraljevac je 1983. god. nasipom i prelivnom branom pretvoren u jezero. Podizanjem nivoa voda došlo je do plavljenja okolnih ritskih šuma i obradivih površina. Istovremeno je došlo i do odvajanja treseta sa dna jezera i nastanka plutajućih ostrva. Najveće je površine oko 2 ha.^[1]

Specijalni rezervat prirode

Odlukom Vlade Republike Srbije 2009. godine jezero je stavljeno je pod zaštitu države kao prirodno dobro od izuzetnog značaja I kategorije, pod nazivom Specijalni rezervat prirode „Kraljevac”.^[2]

Od biljnih vrsta prisutna je barska paprat koja datira iz ledenog doba i močvarna iva. Plutajuća i stalna ostrva sa vodenim oknima i podzemnim izvorima koji ne mrznu ni tokom najvećih zima predstavljaju značajno stanište za ribe oko 25 vrsta od kojih su najznačajnije: Mrguda, Linjak, Barski karaš i Čikov, uključujući i ugroženu Umbru. U čistoj i mirnoj vodi jezera često se mogu videti i vidre.

Rezervat predstavlja značajno gnezdilište retkih vrsta ptica močvarica, oko 70 vrsta, među kojima se ističu: mrka i žuta čaplja (Ardeola ralloides), gak, čapljica, eja močvarica, kao i globalno ugrožena patka njorka. Jezero Kraljevac je pogodno mesto gnežđenja velikih kolonija pčelarica, a ima i oko 20 vrsta dnevnih leptira.^[3] Obližnji pašnjaci jedno su od posljednjih utočišta ugroženih vrsta stepskih glodara tekunice i slepog kučeta u Srbiji.

Slepo kuče (Spalax leucodon)

Slepo kuče

Slepo kuče (Spalax leucodon) je vrsta stepskog glodara koja se u Srbiji može sresti u većem broju samo na području Deliblatske peščare, Subotičko-Horgoške peščare i na obodnim delovima Fruške gore. Ova životinja je štetočina , a posebno velike štete može naneti krompirištima. Telo mu je valjkastog oblika, dužine od 25 cm, a težine oko 200 gr, pa i više. Deluje nezgrapno. Glava je šira od tela, sa malim ušima i skoro zakržljalim očima. Slepo kuče je biljožder. Najvažnija hrama mu je krompir, ali jede i korenje svih vrsta biljaka i baštenskih kultura. Pravi dve vrste hodnika površinske i dubinske. Površinski su u nivou korenja biljaka, dok su dubinski i do 2m, a služe za pravljenje gnezda. Slepo kuče ne spava zimski san, aktivno je tokom cele godine.

To je jedina endemska vrsta sisara u Vojvodini, što znači da ne živi ni na jednom drugom mestu na svetu. Ovako specifična životinja veoma je ugrožena stalnim rasparčavanjem i sve bržim nestankom staništa, iako je strogo zaštićena. Populaciju, koja je 2010. brojala samo 150 životinja, može da dovede do izumiranja ograda koja je izgrađena uzduž granične linije Mađarske i Srbije. Ona, smatraju stručnjaci, može da bude nepremostiva barijera za komunikaciju i reproduktivno povezivanje jedinki vojvođanskog slepog kučeta koje žive sa jedne, odnosno druge strane granice.

Naziv: Specijalni rezervat prirode Kraljevac
Kategorija zaštićenog područja: I (prva) kategorija
Godina proglašenja: 2009.
Površina: 264 ha,
Režimi zaštite: I, II i III stepena.
Opština: Kovin
Upravljač: Udruženje sportskih ribolovaca “Deliblatsko jezero”^[4]