Wikipedija

Zaštićena područja u Srbiji

Zaštićena područja prirode u Srbije su područja koja imaju izraženu geološku, biološku, ekosistemsku i/ili pajzažnu raznovrsnost i koja su značajna kao staništa vrsta ptica i drugih migratornih vrsta značajnih u skladu sa međunarodnim propisima. Vrednovanje, odnosno utvrđivanje vrijednosti i značaja zaštićenog područja, vrši se u odnosu na izraženost glavnih prirodnih obilježja, pojava i procesa od interesa za zaštitu područja, kao i funkcije i namjene područja.[1]

Prvo područje koje je zaštićeno na teritoriji današnje Srbije bila je Obedska bara, stavljena pod zaštitu još 1874. godine. Prva zaštićena prirodna dobra u Srbiji bili su šumski rezervati Oštrozub, Strogi rezervat prirode Mustafa i Felješana u okolini Majdanpeka i Vodopad Velika i mala Ripaljka u okolini Sokobanje, zaštićen 1949. godine. Nacionalni park Fruška gora, proglašen 1960. godine, prvi je nacionalni park u Srbiji.[2]

Na osnovu primjenjenih mjera institucionalne zaštite prirode tokom sedam decenija, u Srbiji je oktobru 2021 god. bilo 471 zaštićenih područja, ukupne površine 678.237 ha, odnosno 7,66% teritorije Srbije.[3]

Zaštićena područjaUredi

Zaštićeno područje je geografski jasno određen prostor koji je namijenjen zaštiti prirode i kojim se upravlja radi dugoročnog očuvanja prirode i pratećih usluga ekološkog sistema. Ono je definirano Zakonom o zaštiti prirode ("Sl. glasnik RS", br. 36/2009, 88/2010, 91/2010 - ispr., 14/2016, 95/2018 - dr. zakon i 71/2021) koji je ujedno temeljni pravni akt kojim se propisuju odredbe za zaštitu prirodnih vrijednosti Srbije.[4]

KatagorijeUredi

Zaštićena područja, u zavisnosti od vrijednosti i značaja, svrstavaju se u kategorije:

  • I kategorija - zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja. Proglašava Vlada na prijedlog Ministarstva
  • II kategorija - zaštićeno područje pokrajinskog/regionalnog, odnosno velikog značaja. Proglašava Vlada, odnosno nadležni organ autonomne pokrajine, kada se zaštićeno područje nalazi na teritoriji autonomne pokrajine.
  • III kategorija - zaštićeno područje lokalnog značaja. Proglašava nadležni organ jedinice lokalne samouprave

Vrste zaštićenih područjaUredi

U zavisnosti od namjene (ciljeva) zakonom je definisano sedam (7) vrsta zaštićenih područja: strogi rezervat prirode, specijalni rezervat prirode, nacionalni park, spomenik prirode, zaštićeno stanište, predio izuzetnih odlika, park prirode. Postoji razlika između navedenih vrsta zaštićenih područja Srbije i IUCN-ovih kategorija zaštićenih područja u nazivu sedme kategorije - park prirde, koju IUCN ne poznaje.

Režimi zaštiteUredi

Na zaštićenom području uspostavljaju se slijedeći režimi zaštite:

  • I stepena,
  • II stepena i/ili
  • III stepena.

Režim zaštitne zone zaštićenog područja zabranjuje i ograničava radove i aktivnosti za koje se (u postupku utvrđenim zakonom i drugim propisima) utvrdi da mogu imati značajan nepovoljan uticaj na biološku raznovrsnost, vrijednosti geonaslijeđa i predjela tog zaštićenog područja.

Pregled vrsta zaštićenih područja u SrbijiUredi

Redni
broj 		Naziv vrste zaštićenih područja Odgovara
IUCN-ovoj
kategorije 		Ciljevi zaštite
1. Strogi rezervat prirode Ia očuvanje postojećih prirodnih odlika, praćenje prirodnih pojava i procesa, naučna istraživanja kojima se ne narušavaju prirodna obilježja i obrazovanje
2. Specijalni rezervat prirode očuvanje postojećih prirodnih odlika, genskog fonda, ekološke ravnoteže, praćenje prirodnih pojava i procesa, naučna istraživanja i obrazovanje, kontrolisane posjete i očuvanje tradicionalnog načina života.
3. Nacionalni park[5] II očuvanje postojećih prirodnih vrijednosti i resursa, ukupne predeone, geološke i biološke raznovrsnosti, zadovoljenje naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih i zdravstveno-rekreativnih potreba u skladu sa načelima zaštite prirode i održivog razvoja.
4 Spomenik prirode III spomenik prirode je manja neizmenjena ili djelimično izmjenjena prirodna prostorna celina, objekat ili pojava, fizički jasno izražen, prepoznatljiv i/ili jedinstven, reprezentativnih obilježja, kao i ljudskim radom formirana botanička vrednost od naučnog, estetskog, kulturnog ili obrazovnog značaja.
5 Zaštićeno stanište IV zaštita ugroženih i rijetkih tipova staništa, ekosistema i/ili autohtonih divljih vrsta na nacionalnom i/ili međunarodnom nivou
6 Predio izuzetnih odlika V predio izuzetnih odlika je područje prepoznatljivog izgleda sa značajnim prirodnim, biološko-ekološkim, estetskim i kulturno-istorijskim vrednostima, koje se tokom vremena razvijalo kao rezultat interakcije prirode, prirodnih potencijala područja i tradicionalnog načina života lokalnog stanovništva.
7 Park prirode očuvanju ukupne geološke, biološke i raznovrsnosti krajolika, kao i zadovoljenju naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih, zdravstveno-rekreativnih potreba i ostalih djelatnosti usklađenih sa tradicionalnim načinom života i načelima održivog razvoja.

SpisakUredi

Statistika koju vodi WDPA se razlikuje od onih koje su zvanično objavljene u Srbiji zbog razlika u metodologijama i skupovima podataka koji se koriste za procjenu pokrivenosti zaštićenih područja.

Prema podacima WDPA do 1.10.2021. god zaštićeno je ukupno 385 područja na ukupno 6,766km2 što čini 7,64 % ukupnog teritorija Srbije (88,509km2).[6]

Strogi rezervatiUredi

Redni
broj 		Foto Naziv
područja[7][8]		 Broj IUCN
kategorije[9]		 Godina Površina
(ha) 		Opština
1. Kukavica Ia 1980. 7,57 Vladičin Han
2. Zelenika Ia 1969. 0,45 Užice
3. Iznad Tatalije Ia 1968. 0,8 Bajina Bašta
4. Tesne jaruge Ia 1968. 2,92 Bajina Bašta
5. Felješana Ia 1948 15,28 Majdanpek
6. Mustafa Ia 1948 79,64 Majdanpek
7. Jarešnik Ia 1961 6,21 Bosilegrad
8. Kalenić Ia 2018. 2 Rekovac

Specijalni rezervati prirodeUredi

Zasavica, Titelski breg, Ritovi donjeg Potisja, Pašnjaci velike droplje, Okanj bara, Kraljevac, Koviljsko-petrovaradinski rit, Karađorđevo, Gornje Podunavlje, Carska bara, Bagremara, Deliblatska peščara, Obedska bara, Ludoško jezero, Slana Kopovo, Venerina padina, Uvac,[10] Jelašnička klisura, Paljevine, Jerma, Klisura rijeke Mileševke, Mala jasenova glava, Suva planina, Goč-Gvozdac[11], Rtanj [12][13][14]

Nacionalni parkoviUredi

U Srbiji postoji pet (5) nacionalnih parkova i njihov status je definisan zakonom (ciljevi, vrijednosti, površina, granice, režimi zaštite, upravljanje i održivo korišćenje). Prema Zakonu o nacionalnim parkovima u Srbiji i evidenciji Zavoda za zaštitu prirode Srbije to su:[15][16]

Redni
broj 		Foto Naziv
područja 		Broj IUCN
kategorije 		Godina Površina
(ha) 		Opština
1.   Nacionalni park Fruška gora[17] II 1960.[18] 26.672 Sremska Kamenica, Beočin,
2.   Nacionalni park Đerdap II 1974.[19] 63.786 Kladovo
3.   Nacionalni park Tara II 1981.[20] 24.992 Bajina Bašta, Užice
4.   Nacionalni park Kopaonik II 1981.[21] 11.969 Brus
5.   Nacionalni park Šar-planina II 1986. 39.000 Prizren

U evidenciji WDPA stoji primjedba:

Spomenici prirodeUredi

Miljakovačka šuma, Lazarev kanjon, Rogot, Ostrovica, Stablo crnog bora u klisuri reke Ibar, Cerovi kod Đušinog groba, Stablo domaćeg oraha, Pećinski sistem Jezava, Crni bor-Lira, Klokočevac, Stablo hrasta cera, Hrast-lužnjak-Ljutice, Hrast lužnjak-Bele vode, Bojčinska šuma, Lipovička šuma-Dugi rt, Šuma Košutnjak, Prerasti u kanjonu Vratne, Promuklica, Crni bor u Crnoštici, Crni bor u Petkovskoj mahali, Borački krš, Dolina potoka Bigar, Tupižnička ledenica, Pećinski sistem Samar[23] Đavolja varoš, Karađorđev dud, Prskalo,[24] Vodopadi Sopotnice[25] Park Blandas, Futoški park, Županijski park, Akademski park, Pionirski park, Stari park kod Sonte, Park u Bačkoj Topoli, Park Na PD Krivaja, Stari park Sokolac, Park u Novom Kneževcu, Vršački park

Zaštićena staništaUredi

Zavod za zaštitu prirode Srbije navodi šest (6) zaštićenih staništa:[26]

Redni
broj 		Foto Naziv
područja 		Broj IUCN
kategorije 		Godina Površina
(ha) 		Opština
1. Mali vršački rit[27] IV 2013.[28] 931 Vršac
2. Bara Trskovača IV 2012.[29] 1.687 Ruma
3. Gljive Ade Ciganlije IV 2013.[30] 21 Beograd-Čukarica
4. Veliko blato IV 2016.[31] 293 Beograd-Palilula
5. Bresničićka slatina IV 2018.[32] 4 Prokuplje
6.   Lalinačka slatina IV 2015[33] 252 Niš, Merošina
7. Pančevačke ade IV 2019.[34] 1.309 Pančevo

Na evidenciji WDPA je tridesetdevet (39) zaštićenih staništa sa kategorijom - IV:[35]

Predjeli izuzetnih odlikaUredi

Republika Srbija je potpisala i ratifikovala Evropsku konvenciju o predelu (EКP) 2011. i na taj način se pridružila velikom broju zemalja (39) članica Savjeta Evrope koji je temu predjela odredio kao važno polje evropske politike. Predio je identifikovan kao dio kulturne baštine, kao kulturno i prirodno dobro od direktnog značaja za kvalitet života.

Četvrti međunarodni dan predjela u Srbiji 12. oktobra obilježen je 2020. u Upravnoj zgradi JP NP Đerdap. U sistemu zaštićenih područja Srbije, u kategoriji Predio izuzetnih odlika, trenutno sa oktobrom 2020. god. je 21 područje koje zauzima prostor od oko 10% ukupne teritorije zaštićenih područja.[36]

Sliv Resave, Park šume Ivlje, Rajac, Ozrenske livade, Prugovo, Dolina Pčinje, Miruša, Ovčarsko-kablarska klisura,[37] Klisura rijeke Gradac, Lepterija-Sokograd, Subotička peščara, Veliko ratno ostrvo, Kosmaj, Vršačke planine, Avala, Kamena Gora, Ozren-Jadovnik, Karaš-Nera, Tatkova zemunica, Vlasina, Tršić (Loznica),[38] Zaovine,[39] Radan, Klisura reke Đetinje,[40] Ade i otsjeci kod Slankamena,[41][42] Maljen, [43]

Parkovi prirodeUredi

Prema evidenciji Zavoda za zaštitu prirode Srbije parkovi prirode su osamnaest (18) zaštićenih područja:[44]U WDPA evidenciji svrstani su u kategoriju-V[45]


Redni
broj 		Foto Naziv
područja 		Broj IUCN
kategorije[45]		 Godina Površina
(ha) 		Opština
1. Kompleks PTK Panonija V 1975 Bačka Topola
2. Grmija V 1987. 1.167 Priština
3. Begečka jama V 1981, 1999.[46] 379 Bački Jarak
4.   Sićevačka klisura V 1999.[47] 7.746 Niš, Bela Palanka
5.   Golija V 2001. 75.183 Ivanjica, Kraljevo
Raška, Novi Pazar
Sjenica
6.   Kamaraš V 2005. 267 Kanjiža
7.   Šargan-Mokra gora V 2005.[48] 10.813 Užice, Čajetina
Bajina Bašta
8. Jegrička V 2005.[49] 1.144 Bačka Palanka, Vrbas
Temerin, Žabalj
9. Stara Tisa kod Bisernog ostrva V 2008.[50] 391 Bečej, Novi Bečej
Žabalj
10.   Stara planina V 1997.[51] 114.392 Zaječar, Knjaževac
Pirot, Dimitrovgrad
11.   Beljanska bara V 2013.[52] 173 Srbobran, Bečej
12.   Palić V 1982.[53] 712 Subotica
13. Rusanda V 2014.[54] 1.160 Zrenjanin, Novi Bečej
14. Ponjavica V 1995.[55] 302 Pančevo
15.   Tikvara V 1997.[56] 554 Bačka Palanka
16. Radan V 2017.[57] 41.312 Kuršumlija, Bojnik
Lebane, Prokuplje
Medveđa
17.   Zlatibor V 2017.[58] 41.932 Čajetina, Nova Varoš
Užice, Priboj
18. Bačkotopolske doline V 2017.[59] 522 Bačka Topola

Ramsarska područjaUredi

U Srbiji se nalazi 11 lokaliteta na Ramsarskoj listi zaštićenih vodenih površina.[60][61][62][63] Predhodno su u Srbiji proglašena za zaštićena područja, najčešće kao specijalni rezervati prirode.

Redni
broj 		Foto Naziv Vrsta zaštićenog
područja prema
zakonodavstvu Srbije 		Evidencioni
broj 		Godina Površina
(ha) 		Opština
1.   Gornje Podunavlje Specijalni
rezervat prirode 		1737 2007.[64] 22.480 Apatin, Sombor, Odžaci
2.   Koviljsko-petrovaradinski rit Specijalni
rezervat prirode 		2028 2012.[65] 8.292 Novi Sad, Inđija
Titel, Sremski Karlovci
3.   Labudovo okno 1655 2006.[66] 3.733 Alibunar, Bela Crkva
Kovin, Požarevac
Vršac
4.   Ludaško jezero Specijalni
rezervat prirode 		137 1977.[67] 593 Subotica
5.   Obedska bara Specijalni
rezervat prirode 		136 1977.[68] 17.501 Pećinci
6.   Slano Kopovo Specijalni
rezervat prirode 		1392 2004.[69] 976 Novi Bečej
7.   Carska bara Specijalni
rezervat prirode 		819 1996.[70] 1.767 Begej
8.   Zasavica Specijalni
rezervat prirode 		1783 2008.[71] 1.913 Sremska Mitrovica, Bogatić
9.   Peštersko polje Specijalni
rezervat prirode 		1656 2006.[72] 3.421 Tutin, Sjenica
10.   Nacionalni park Đerdap Nacionalni park 2442 2020.[73] 66.525 Kladovo
11.   Vlasinsko jezero Predjeli izuzetnih odlika 1738 2007.[74] 3.209 Surdulica

ReferenceUredi

  1. ↑ „Zaštićena područja”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  2. ↑ Nacionalni parkovi u RS - Zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs
  3. ↑ „Zaštita prirode u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  4. ↑ „Zakon o zaštiti prirodee”. ("Sl. glasnik RS", br. 36/2009, 88/2010, 91/2010 - ispr., 14/2016, 95/2018 - dr. zakon i 71/2021) - www.paragraf.rs. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  5. ↑ „Zaštita prirode u Srbiji - nacionalni parkovi (Službeni glasnik RS 84/2015.”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  6. ↑ „Broj zaštićenih područja u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  7. ↑ „Rezervati prirode (specijalni i strogi) u Srbiji”. Pokrajinski zavod za zaštitu prirode - www.pzzp.rs. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  8. ↑ „Rezervati prirode (specijalni i strogi) u Srbiji”. Pokrajinski zavod za zaštitu prirode - www.pzzp.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-04. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  9. ↑ „Strogi rezervati prirode u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  10. ↑ „Specijalni rezervat prirode Uvac”. Rezervat Uvac d.o.o. - www.uvac.org.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021. 
  11. ↑ „Specijalni rezervat prirode”. Republički zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021. 
  12. ↑ „Pregled zaštićenih područja u Srbiji”. www.zzps.rs. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  13. ↑ „Specijalni rezervati prirode u Srbiji”. Srbija šume - srbijasume.rs. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  14. ↑ „Rezervati prirode u Srbiji - 25 najlepših rezervata prirode u Srbiji”. Bookaweb - bookaweb.com. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  15. ↑ „Nacionalni parkovi u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - /www.zzps.rs/. Pristupljeno 9. 12. 2021. 
  16. ↑ „Zakon o nacionalnim parkovima u Srbiji - Službeni glasnik RS br. 84 od 6.10.2015”. Pravno informativni sistem - www.pravno-informacioni-sistem.rs/. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  17. ↑ „Zakon o nacionalnim parkovima Srbije”. www.paragraf.rs. Pristupljeno 19. 12. 2020. 
  18. ↑ „Nacionalni park Fruška Gora”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  19. ↑ „Nacionalni park Đerdap”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  20. ↑ „Nacionalni park Tara”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  21. ↑ „Nacionalni park Kopaonik”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  22. ↑ „Nacionalni parkovi u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  23. ↑ „Spomenici prirode u Srbiji”. Srbijašume - srbijasume.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021. 
  24. ↑ „Spomenici prirode u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  25. ↑ „Uredba o zaštiti Spomenika prirode "Vodopadi Sopotnice"”. "Sl. glasnik RS", br. 110/2005 - demo.paragraf.rs. 
  26. ↑ „Zaštićena staništa u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - /www.zzps.rs/. Pristupljeno 9. 12. 2021. 
  27. ↑ „Zaštićeno stanište Mali vršački rit”. Službeni list opštine Vršac - www.vrsac.com. Pristupljeno 19. 12. 2020. 
  28. ↑ „Mali vršački rit (ID 555560012)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  29. ↑ „Bara Trskovača (ID 555552422)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  30. ↑ „Gljive Ade Ciganlije (ID 555560019)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  31. ↑ „Veliko blato (ID 555589836)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  32. ↑ „Bresničićka slatina (ID 555638681)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  33. ↑ „Lalinačka slatina (ID 555588626) - Lalinačka slatina”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 1. 2022. 
  34. ↑ „Pančevačke ade (ID 555690828)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  35. ↑ „Zaštićena staništa u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021. 
  36. ↑ „Obeležavanje Četvrtog međunarodnog dana predela u Srbiji - 9.10.2020”. www.tos.org.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-05. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  37. ↑ „Predeo izuzetnih odlika Ovčarsko-kablarska klisura”. www.tos.org.rs. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  38. ↑ „Predjeli izuzetnih odlika u Srbiji”. Republički zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  39. ↑ „Predjeli izuzetnih odlika u Srbiji”. www.kartasrbije.com. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  40. ↑ „Jedinstveni i magični: 14 predela izuzetnih odlika u Srbiji”. www.serbia.com. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  41. ↑ „Predeli izuzetnih odlika”. www.serbia.com. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-05. Pristupljeno 10. 10. 2021. 
  42. ↑ „Proglašen Predeo izuzetnih odlika „Ade i odseci kod Slankamena“”. www.energetskiportal.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021. 
  43. ↑ „Planina Maljen proglašena za Predeo izuzetnih odlika”. 024info.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021. 
  44. ↑ „Parkovi prirode u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - /www.zzps.rs/. Pristupljeno 9. 12. 2021. 
  45. ↑ 45,0 45,1 „Parkovi prirode u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  46. ↑ „Begečka jama (ID 16398)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  47. ↑ „Sićevačka klisura (ID 16399)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  48. ↑ „Šargan-Mokra gora (ID 145132)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  49. ↑ „Jegrička (ID 16406)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  50. ↑ „Stara Tisa kod Bisernog ostrva (ID 388809)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  51. ↑ „Stara planina (ID 16357)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  52. ↑ „Beljanska bara (ID 555560011)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  53. ↑ „Palić (ID 16393)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  54. ↑ „Rusanda (ID 555561724)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  55. ↑ „Ponjavica (ID 16395)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  56. ↑ „Tikvara (ID 16396)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  57. ↑ „Radan (ID 555597203)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  58. ↑ „Zlatibor (ID 555597204)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  59. ↑ „Bačkotopolske doline (ID 555597202)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  60. ↑ „Ramsarska područja”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  61. ↑ „Ramsarska područja u Evropi”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  62. ↑ „Ramsarska područja u Srbiji”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  63. ↑ „Ramsarska područja u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - /www.zzps.rs/. Pristupljeno 9. 12. 2021. 
  64. ↑ „Gornje Podunavlje”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  65. ↑ „Koviljsko-petrovaradinski rit”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  66. ↑ „Labudovo okno”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  67. ↑ „Ludoško jezero”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  68. ↑ „Obedska bara”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  69. ↑ „Slano Kopovo”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  70. ↑ „Carska bara”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  71. ↑ „Zasavica”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  72. ↑ „Peštersko polje”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  73. ↑ „Đerdap”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  74. ↑ „Vlasinsko jezero”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  Portal Srbija
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaštićena_područja_u_Srbiji&oldid=41341457