Rudnici u Tarnovskoj gori
Rudnik u Tarnovskoj gori nalazi se u Gornjoj Šleziji, u jednom od glavnih rudarskih područja centralne Evrope, južna Poljska. Sastoji se od podzemnog rudnika sa tunelima, oknima, galerijama i drugim karakteristikama vodoprivrednog sistema i danas predstavljaju ostatke rudarske industrije srebra, olova i cinka.[1]
| Rudnik u Tarnovskoj gori | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Poljska | |
| Registriran: | 2017. |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | i, ii, iv |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Područje Tarnovske gore poznato je po bogatstvu olovne rude pod nazivom galena, iz koje se takođe dobiva srebro i cink. Od 16. vijeka postaje jedan od vodećih industrijskih centara u istočnoj Evropi. Period procvata trajao je do kraja 16. vijeka. U 17. vijeku ruda se počela vaditi na većim dubinama što je stvaralo probleme sa vodom koja je plavila rudnik. Uskoro je počeo Tridesetogodišnji rat i proizvodnja je stala. U 18. vijeku Šlezija je postala dio Pruskog carstva.
Godine 1776. vlasnici rudnika su posjetili najveće engleske industrijske centre, koji su u drugoj polovini 18. vijeka bili predvodnik evropske industrije. Tamo su naučili principe rada rudnika uglja, koksare, upotrebu parnih mašina, izgradnju vodenih kanala i otvora za drenažu rudarskih iskopa. Rudnik je uspješno radio do 1913. god. kada je zatvoren zbog iscrpljivanja rude galenata. Četiri vijeka rudari su iskopali preko 20.000 okna i preko 150 kilometara podzemnih koridora.
Svjetska baština uredi
Predsjednik Poljske je 2004. godine proglasio rudnik istorijskim spomenikom. Od 2006. godine dio je rute šleskih industrijskih spomenika. Rudnik je 2014. godine postao dio Evropske rute industrijskog naslijeđa.[2]
Rudnik u Tarnovskoj gori je 2017. godine upisan na UNESCO-ov popis mjesta svjetske baštine tokom zasjedanja u Krakovu.[3]
Najveći dio rudnika se nalazi pod zemljom, dok se na površini nalaze ostaci šahtova i gomila otpada, kao i ostaci parne pumpne stanice iz 19. stoljeća. Elementi vodoprivrednog sistema, koji se nalaze pod zemljom i na površini, svjedoče o stalnim naporima tokom tri vijeka da se isuši podzemna eksploatacija i da se suvišna voda iz rudnika koristi za snabdijevanje gradova i industrije.
-
Tarnovska gora, rudnik srebra -
Parna lokomotiva za kopanje rude -
Parna mašina za kopanje -
.jpg)
.jpg)
Izvori uredi
- ↑ „Spomenici upisani na listu svjetske baštine u Poljskoj”. UNESCO: Svjetska baština. Pristupljeno 19. 11. 2022.
- ↑ Istorijski rudnik srebra
- ↑ „Rudnik u Tarnovskoj gori - br.1539”. UNESCO: Svjetska baština - whc.unesco.org. Pristupljeno 9. 2. 2023.(en)
