Kumanovo – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m popravak |
Nema sažetka izmjene |
||
Red 18:
'''Kumanovo''' je sa oko 70 hiljada stanovnika treći najveći grad u [[Republika Makedonija|Republici Makedoniji]] (posle [[Skoplje|Skoplja]] i [[Bitolj]]a) i sedište njene najprostranije [[Opština Kumanovo|opštine]]. Nalazi se u severoistočnom delu [[Republika Makedonija|Makedonije]] na nadmorskoj visini od 344 metra. Kroz njega protiču reke [[Lipkovka]] i [[Kumanovska reka]].
==
U [[11. vijek|11. vijeku]], na valu velikih provala [[nomadi|nomadskih]] azijskih plemena na teritorij [[Bizant]]a (Istočno rimsko carstvo) kroz ove krajeve provaljuju i [[Pečenezi]], [[Oguzi|Uzi]], i [[Kumani]], po ovim posljednjima je najvjerovatnije Kumanovo i dobilo ime.
Kumanovo se prvi put kao naselje spominje [[1519]]. godine, kao selo u tzv - [[Staro Nagoričane|Nagoričkoj]] [[Nahija|nahiji]] (Otomanska teritorijalni ustroj), koja je pak spadala u [[Ćustendil|Ćustendilski]] [[Sandžak (osmanlijska oblast)|sandžak]]. U to doba Kumanovo je kao naselje imalo samo 52 obitelji/kuća sa oko 300 stanovnika.
Na prijelazu iz 16. u 17. vijek Kumanovo je preraslo u grad i postalo administrativni centar - Kumanovske [[Nahija|nahije]].
Nakon slamanja otpora, [[Otomansko carstvo|otomanske]] vlasti poduzele su velike represalije nad lokalnim stanovništvom ( pogubljenja, masovna preseljenja ), tako da su i grad i njegova okolica pali u stagnaciju, koja je trajala gotovo čitav 18. vijek Mnogi stanovnici potražili su utočište u vrlo dalekim krajevima; [[Vojvodina]], [[Ukrajina]], [[Mađarska]], na to podsjećaju [[Toponim|toponimi]] naselja koje su osnovali u doseljenim krajevima.
Razvitak Kumanova, vezan je uz njegovu stočnu tržnicu - '''Tumbu''', koja je inače i bila sinonim za sam grad (nalazila se u centru grada). Nagli razvoj te tržnice počeo je dolaskom željeznice u grad [[1888.]], kada se moglo organizirati i prevoženje veće količine stoke, ili stočnih sirovina; kože, vune. Uz tu tržnicu rastao je i grad.
Na početku 20. vijeka pored Kumanova, ([[23. oktobar|23. oktobra]], [[1912]]), odigrala se jedna od presudnih bitaka [[Prvi balkanski rat|Prvog balkanskog rata]] - [[Kumanovska bitka]], u kojoj je [[Kraljevina Srbija|srbijanska]] vojska, pod komandom generala [[Radomir Putnik|Radomira Putnika]], odbacila [[Otomanko carstvo|otomanske]] snage i nakraju ih natjerala u povlačenje.
Nakon toga Kumanovo je kao i ostali dio [[Makedonija|Makedonije]] dospio pod vlast [[Srbija|Srbije]].
[[datoteka:Kumanovo mosque.jpg|thumb|right|280px|Eski džamija (1751)]]
Za vrijeme [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], Kumanovo je bilo pod vlašću [[Bugarska|Bugarske]] ([[1914.]] - [[1918.]]), a po završetku rata, pod vlašću [[Kraljevina SHS|Kraljevne SHS]] i [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]].
Za [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], Kumanovo ponovo dolazi pod vlast [[Bugarska|Bugarske]] ([[1941]]. - [[1944.]]). Otpor bugarskoj okupaciji u Kumanovu i okolici, počeo je vrlo rano, već [[11. oktobar|11. oktobra]] [[1941]] pod vodstvom [[Hristijan Todorovski Karpoš|Hristijana Karpoša]]. Poslije početnih uspjeha otpora, ustanak je naglo zamro, zbog vrlo odlučnih bugarskih mjera, strijeljanja, hapšenja i prisilnih deportacija u koncentracijske logore (unutar Bugarske), velikog dijela stanovništva. Ustanak se ponovno razbuktao tek [[1943]]. godine.
▲Mesto se prvi put pominje [[1519]]. u jednom od dokumenata iz turskih arhiva u Istanbulu. Krajem 16. i početkom 17. veka Kumanovo je postalo varoš i centar [[nahija|nahije]]. Turski putopisac [[Evlija Čelebija]] pominje da je [[1660]]. u Kumanovu postojalo: 600 kuća pokrivenih [[Ćeramida|ćeramidom]], [[džamija]], [[medresa]], [[karavansaraj]], više radnji i mlinova. U ovom kraju je izbio [[Karpoš|Karpošev ustanak]] [[1689]]. u kome su se ustanici uz pomoć [[Austrijsko carstvo|Austrijske]] vojske borili protiv [[Tursko carstvo|Turaka]].
== Kultura i gradske znamenitosti==
[[datoteka:ASNOMmemorialcenterPelince-free.JPG|thumb|left|240px|Memorijalni centar ASNOM-a Pelince]]
U gradu koji je relativno novijeg datuma, značajni objekti su; '''Eski džamija''' ( izgrađena 1751. ), crkva '''Sv. Nikole''' ( podignuta [[1851]]. na mjestu starije manje crkvice istog imena) od strane ''Andreja Damjanova'', [[Republika Makedonija|makedonskog]] graditelja.
* Okolica Kumanova ima puno značajnije spomenike, najznačajniji je svakako [[Crkva sv. Georgi, Staro Nagoričane|crkva Sv. Georgi]] ( XI-XIV vijek) u gradiću [[Staro Nagoričane|Staro Nagoričane]], [[Manastir Karpino]] ( XVI - XIX vijek), blizu sela Orah, te manastrirska crkva Uspenja Bogorodice u selu Matejče, crkvica Sv. Petka u selu Mlado Nagoričane.
* Okolica Kumanova prepuna je tragova života iz najstarijih vremena. Najznačajnija nalazišta su; '''Gradište''' iz [[Brončano doba|brončanog doba]]( blizu sela ''Pelince'' ), [[Neolit|neolitska]] naseobina ( pokraj sela Mlado Nagoričino), [[Rimsko carstvo|rimsko]] groblje '''Drezga''' ( pored sela Lopate ).
* Pored Kumanova, na lokaciji '''Zebrnik''' (kod sela ''Mlado Nagoričino''), nalazi se spomenik [[srpski|srpskim]] vojnicima, palim u ''Kumanovskoj bitci'' za [[Prvi balkanski rat|Prvog balkanskog rata]], koji su Bugari djelimično porušili za vrijeme [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]].
* Veliko otkriće priredio je [[Arheologija|arheolog]] '''Jovica Stankovski''', otkrivši [[2001.]]g. 4 000 g. staru megalitsku [[Astronomija|astronomsku]] [[Observatorij|observatoriju]] na nalazištu '''Kokino''', oko 30 km sjeveroistočno od Kumanova. Njegovo otkriće prihvatili su i relevatni znanstveni krugovi, američka [[NASA]], smjestila je njegovu observatoriju na četvrto mjesto sličnih nalaza ( iza [[Stonehenge]] itd.).
* Nedaleko [[Staro Nagoričane|Starog Nagoričana]], u selu Pelince, na granici sa [[Srbija|Srbijom]] izgrađeno je izletište i Memorijalni centar [[ASNOM]]-a.
== Ekonomija ==
Kumanovo se je značajnije počelo razvijati tek od [[19. vijek|19. vijeka]] kada je kroz njega prošla [[Željeznica|željeznička]] pruga( [[1888]].) [[Baron Hirsch|barona Hirscha]], [[Solun]] - [[Skopje]] - [[Beograd]]. Tada je postao regionalni trgovački i zanatski centar, a i broj stanovnika mu se ubrzano uvećavao. Nagli industrijski razvoj grad je doživio u drugoj polovici [[20. vijek|20. vijeka]]. U gradu djeluje ; duhanska, metalna, drvna, tekstilna i obućarska industrija. I dan danas je prilično jak [[industrija|industrijski]] centar i administrativno - trgovačko sjedište [[poljoprivreda|poljoprivredno]]-[[stočarstvo|stočarskog]] kraja.
== Stanovništvo ==
Prema popisu iz [[2002]]. godine u Kumanovu živi 76.272
Nacionalna struktura je bila:
Linija 39 ⟶ 58:
* 4.056 Roma (5,32%)
==
*{{border|[[Datoteka:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|20px]]}} [[Bijeljina]], [[Bosna i Hercegovina]]
*{{border|[[Datoteka:Flag of Bulgaria.svg|20px]]}} [[Plovdiv]], [[Bugarska]]
*{{border|[[Datoteka:Flag of Croatia.svg|20px]]}} [[Varaždin]], [[Hrvatska]]
== Vanjske poveznice ==
* [http://www.kumanovo.gov.mk/ Službene stranice općine Kumanovo]
* [http://www.radiobravo.com.mk/ Službene stranice radio Bravo Kumanovo]
* [http://www.
* [http://www.
* [http://www.kumanovo.ca/index.shtml Kumanovo na kanadskim stranicama ]
{{Gradovi u Makedoniji}}
| |||