Urbino – razlika između verzija

'''Urbino''' za [[Antika|antike]] znan po svojim [[latinski|latinskim]]m imenima ''Urbinum Hortense'' <ref name=brit/>/ ''Urvinum Mataurense'' je [[grad]] u [[Provincije Italije|talijanskoj provinciji]] [[Pesaro i Urbino (provincija)|Pesaro i Urbino]] u [[Regije Italije|regiji]] [[Marche]] od 15 373 stanovnika. <ref name=brit>{{cite web

''Urbino'' je od ranog [[srednji vijek|srednjeg vijeka]] značajan grad, a od [[renesansa|renesanse]] - [[glavni grad|sjedište]] istoimenog [[Vojvodstvo Urbino|vojvodstva]], tako da je već od [[1506]]. sjedište [[univerzitet]]a. <ref name=brit/> Značaj je imao sve do [[17. vijek]]a kad je bio poznat po proizvodnji [[keramika|majolike]]. <ref name=brit/>Nakon tog je počeo stagnirati, jer se našao izvan glavnih prometnih pravaca, u brdima [[Apenini|Apenina]], taj hendikep mu je s druge strane donio i sreću da je zadržao dobro očuvanu strukturu [[srednji vijek|srednjovjekovnog]] grada. Pa je upravo zbog svog izvrsno očuvanog ''historijskog centra'', uvršten [[1998]]. na [[UNESCO]] - vu [[Lista mjesta svjetske baštine u Evropi|Listu mjesta svjetske baštine u Evropi]]<ref name=unesco>{{cite web

== Geografske karakteristike ==

== Historija ==

Urbino su osnovali [[Umbri]] u predrimskom razdoblju. Nakon njih gradom su vladali [[Etrurci|Etruščani]], [[Kelti]] i [[Gali]]. Pod vlast [[Rimska Republika|Rima]] dolazi u [[3. vijek pne.|3. st. pne.]]

Urbino dolazi u vlasništvo [[Katolička crkva|crkve]] u [[9. vijek]]u, kada ga je kao [[feudalizam|feud]] poklonio [[Pipin Mali]], a od [[12. vijek]]a je vlasništvu porodice Montefeltro. Upravo pod njima grad počinje doživljavati svoj najveći procvat, jer postaje [[glavni grad|prijestolnica]] [[Vojvodstvo Urbino|Vojvodstva Urbino]] (1474.-1616.). Najslavniji iz [[dinastija|dinastije]] [[Da Montefeltro|Montefeltro]] je bio [[Federico da Montefeltro|Federico III. da Montefeltro]], vojvoda Urbina od 1444. do 1482. godine, izrazito uspješan [[kondotjer]], vješt diplomat i entuzijastičan sponzor umjetnosti i književnosti. Na njegovom dvoru je [[Piero della Francesca]] pisao naučna djela o perspektivi, a [[Francesco di Giorgio Martini]] napisao svoj ''Trattato di architettura'' ("Traktat o arhitekturi") dok je [[Rafael]]ov otac, [[Giovanni Santi]], napisao svoja poetska viđenja umjentika svog doba. Federicov sjajni dvor je, prema opisima u djelu ''Il Cortegiano'' ("Dvorjanin", [[Baldassare Castiglione]]), postavio standarde modernog evropskog "[[vladar]]a".

== Znamenitosti ==

[[Datoteka:Federico da Montefeltro.jpg|thumb|left|<center>Portret [[Federico da Montefeltro|Federica III.]]<br />([[Piero della Francesca]], 1492.)<center>]]

Najveća atrakcija Urbina je ''[[Palazzo Ducale (Urbino)|Palazzo Ducale (Duždeva palača)]]'' iz [[15. vijek]]a u kojoj je danas [[muzej]] ''Galleria Nazionale delle Marche'' s jednom od najvažnijih kolekcija [[renesansa|renesansnih]] [[slika]] na svijetu. Ova palača vojvode [[Federico da Montefeltro|Federica da Montefeltra]] (građena od [[1466|1466.]] do [[1472|1472.]]), velikog [[humanizam|humanista]] i najvećeg vojskovođe svoga doba, o kojoj postoji nepodijeljeni sud kao o remek-djelu [[renesansa|renesansne]] arhitekture, je jedino dokumentacijom dokazano dovršeno djelo [[Dalmacija|dalmatinskog]] [[arhitekt]]a [[Luciano Laurana|Luciana Laurane (Lucijana Vranjanina)]]. Kroničar urbinskog dvora Giovanni Santi ([[Rafael|Raffaelov]] otac) palaču je nazvao božanskom, a ne ljudskom građevinom. Dvorište palače proglašeno je jednim od arhitektonski i cjelovito estetski najutjecajnijih talijanskih djela. Iznimnost urbinske palače još više dolazi do izražaja u usporedbi s ranorenesansnim palačama koje joj neposredno prethode, poput firentinskih ''[[palača]] [[Palazzo Medici Riccardi|Medici-Riccardi]]'' ([[Michelozzo]]) i ''[[Palača Ruccelai]]'' (Alberti i Rossellino) — jednostavnih kvadratičnih formi s centralnim dvorištem u naslijeđenoj srednjovjekovnoj strukturi, za razliku od urbinskoga grada sagrađenog u obliku palače, samostalne prostorne kompozicije novovjekovne palače i renesansnoga grada.

== Privreda ==

== Izvori ==